Sau 3 năm hoạt động, môi trường khu vực thủy điện Bình Điền (xã Bình Điền, thị xã Hương Trà, TT-Huế) đã khá ổn định với việc hình thành một hệ sinh thái mới - hệ sinh thái hồ chứa.
Tuy nhiên, theo ý kiến người dân nơi đây cũng như chính quyền địa phương, từ ngày thủy điện được xây dựng đến nay đã làm số lượng một số loài cá bị giảm, gây mùi hôi thối vào mùa hè, giảm hàm lượng phù sa bồi đắp ở hạ nguồn…
Ảnh hưởng nguồn nước sông Hương
Từ khi đi vào vận hành từ tháng 5 năm 2009, Cty Thủy điện Bình Điền (TĐBĐ) không làm sạch thảm thực vật ở lòng hồ và thiết kế thiếu van xả đáy đã làm cho nước thiếu ôxy nghiêm trọng, dẫn đến nguồn nước sông Hương không thể tự thanh lọc và ôxy hóa sắt.
Tại hội thảo “Đánh giá tác động môi trường của thủy điện Bình Điền” do Liên hiệp Hội Khoa học kỹ thuật TT-Huế phối hợp với nhóm tư vấn đánh giá tác động môi trường và xã hội (Seia) tổ chức vừa qua tại Huế, đại diện Cty TNHH nhà nước một thành viên Xây dựng và Cấp nước tỉnh TT-Huế (Huế Waco) cho biết: “Sau khi nhà máy TĐBĐ xây dựng, các thông số về Mn, Fe, pH, độ đục, COD đều tăng, đặc biệt năm 2009 - 2010 các thông số này tăng một cách đột biến. Từ năm 2010 đến nay, các thông số này có xu hướng giảm dần, nhưng vẫn còn cao hơn năm 2008". Điều này đã làm cho Huế Waco tốn rất nhiều kinh phí trong việc xử lý nước cấp cho tiêu thụ (hơn 5,1 tỷ đồng để đầu tư năm 2009).
Thủy điện Bình Điền đã tác động đến nguồn sinh kế của người dân trong khu vực
Không những thế, do độ đục của sông Hương tăng lên nhanh nên đã làm cho các đường ống dẫn nước bị hư hại, công ty phải đầu tư kinh phí để súc rửa đường ống. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa tìm được đơn vị có chức năng trong việc thu gom, xử lý số giẻ dính dầu, bóng tuýp hỏng, dầu tuabin dẫn nước.
Tác động đến thủy sinh vật
Theo kết quả nghiên cứu của Seia ở 30 hộ gia đình sống hai bên bờ sông Hương, lượng rong trên sông Hương (khu vực nghiên cứu) đã giảm hơn 90% so với thời điểm trước năm 2009. Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do lượng dinh dưỡng cung cấp cho rong giảm và nhiệt độ nước sông Hương bị lạnh vào mùa hè. Địa mạo lòng sông bị thay đổi đã làm thu hẹp nơi trú ẩn, giá thể của các loài tôm cá.
| Trước sự tác động của thủy điện đến đời sống người dân, vừa qua UBND tỉnh TT-Huế đã thu hồi một số dự án nhà máy thủy điện, không cấp phép mới và hoãn các dự án thủy điện đã quy hoạch. |
Từ khi nhà máy TĐBĐ đi vào hoạt động thì sản lượng cá đánh bắt giảm, có nhiều loài biến mất. Sản lượng cá đánh bắt được trong thời gian gần đây đã giảm 50 - 70% so với thời điểm trước 2009. Trong đó có một số loài gần như biến mất như cá mõm, cá bọp, cá láu vảy và một số loài cá có giá trị kinh tế cao như cá xanh, cá lấu, cá chình đã giảm đi hơn 90% so với trước năm 2009. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do đường di chuyển của cá bị ngăn chặn và nguồn thức ăn giảm.
Ông Nguyễn Đức Hải, một hộ dân TĐC chuyên làm nghề cá ở thôn Bình Tân, xã Bình Thành cho biết: “Trước đây, nghề làm cá trên thượng nguồn sông Hương của thôn rất thịnh, nay số hộ làm đã giảm đi nhiều vì nguồn cá không còn phong phú như trước”.
Có thể nói, tác động của việc xây dựng nhà máy TĐBĐ đến môi trường nước được thể hiện rõ nhất qua những thiệt hại của những người nuôi trồng thủy sản trên sông Hương. Tại thôn Thọ Khương, phường Hương Hồ, thị xã Hương Trà, trước năm 2009, toàn thôn có 50 lồng nuôi cá, ếch nhưng nay chỉ còn 7 lồng, còn những lồng khác người dân đã làm củi đun hoặc để trôi trên sông. Riêng ở Bình Điền, trước năm 2009, có 5 hộ làm lồng nuôi cá chình. Trong những năm trước đây, họ đã thu được nhiều lợi nhuận từ việc nuôi cá chình nhờ vào nguồn nước trong sạch, các chỉ số môi trường nước ổn định và nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào. Nhưng ngay sau khi nhà máy TĐBĐ đi vào hoạt động, các hộ này phải dừng việc nuôi cá chình do nước ô nhiễm làm cá chết hết.
