Cây chuối (Musa paradisiaca L.) thuộc họ chuối (Musaceae) có thể trồng nhiệt độ 15 - 30 độ C, nhưng thích hợp nhất là 26 - 28 độ C.
Ở nước ta, chuối là cây ăn quả được xếp hàng đầu về tổng sản lượng và diện tích, nhưng bị một số bệnh ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng và xuất khẩu. Trong tổng số trên 30 giống khác nhau có 3 giống chuối phổ biến nhất:
* Chuối tiêu: Quả to, dài, vị thơm, ngọt. Năng suất cao. Sinh trưởng khỏe, có thể trồng nhiều nơi, miễn là đủ nước. Ưa vụ đông lạnh, hanh. Chuối tiêu có 3 giống: Chuối tiêu lùn (cây cao không quá 2 m), chuối tiêu nhỡ (cay cao 2,2 - 2,75 m) và chuối tiêu cao (thân cao 3,5 - 4,0 m).
* Chuối tây: Chuối tây quả to, mập, thơm, ngọt đậm. Năng suất cao. Chịu nóng, lạnh, có thể trồng được ở nhiều vùng đất miễn là đáp ứng nhu cầu nước.
* Chuối ngự: Cây cao 2,5 - 3,0 m. Quả nhỏ, ngắn nhưng có mùi thơm đặc biệt, năng suất thấp.
Ngoài ra còn có các giống chuối khác như: chuối ngốp, chuối tiêu hồng, chuối bôm, chuối mơ giang, chuối mắn, chuối lá, chuối hột, v.v…
Kỹ thuật trồng
Yêu cầu đất trồng
Chuối phát triển trên nhiều loại đất, nhất là ở các loại đất phù sa, dốc tụ. Nhưng để có năng suất cao, chất lượng tốt, chuối cần trồng ở những loại đất có tầng dày, đủ dinh dưỡng và đảm bảo đủ nước. Thích hợp với đất phù sa ven sông, suối, đất rừng mới khai phá nhiều mùn, thoát nước và giữ ẩm tốt. Trồng trong vườn nhà sau 1 năm đã cho thu hoạch.
Chọn cây con
Nên chọn cây con trên cây mẹ khỏe, không sâu, bệnh. Cây cao 1,2 -1,5 m, hình búp măng, gốc to, đường kính thân đo cách gốc 20 cm là 15 - 20 cm, ngọn nhỏ đang có lá cuốn. Thời gian đánh cây con tốt nhất sau khi thu hoạch buồng ở cây mẹ, không nên đánh cây con khi cây mẹ chưa trổ buồng hay đang trổ buồng để khỏi ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất cây mẹ. Dùng mai hoặc thuổng đánh và tách cây con làm sao vết thương trên củ nhỏ nhất.
Xử lý cây con: Gọt hết rễ trên củ, cắt ½ lá, để nguyên lá cuốn, dựng vào nơi râm mát, tránh xây xát, giập nát củ và bẹ lá. Vùi gốc chuối con vào tro bếp khô nguội.
Thời vụ trồng
- Ở các tỉnh miền Bắc, Bắc Trung bộ chuối thường trồng 2 vụ thu và xuân, nhưng vụ thu (tháng 8 - 10) là chính; vụ xuân tháng 2 - 3 trồng cây dễ bén rễ, đạt tỷ lệ sống cao, song khi ra hoa gặp rét nên năng suất thấp, thậm chí không được thu hoạch.
- Ở các tỉnh duyên hải Trung bộ, Tây Nguyên, Đông Nam bộ và ĐBSCL thường trồng đầu hoặc sau vụ mưa.
Mật độ trồng
Khoảng cách trồng 2,5 x 2,0 m hay 3 x 2 m (tức 1.600 - 2.000 cây/ha). Sau khi thu hoạch vụ thứ nhất chừa lại khoảng 2.500 cây con/ha (tương đương 90 cây con/sào Bắc bộ).
Bón phân
Bón lót
Cày sâu 30 - 40 cm, bừa kỹ, nhặt sạch cỏ. Đào hố sâu 40 - 50 cm, rộng 60 - 80 cm với đất đồi, sâu 30 - 40 cm, rộng 50 - 60 cm với đất đồng bằng. Bón lót cho 1 hố 10 - 15 kg phân chuồng hoai mục + 0,15 kg NPK-S 5.10.3.8 (tương đương 300 kg/ha với mật độ 2.000 cây/ha). Trộn đều phân bón với lớp đất mặt rồi lấp hố lại, mặt hố phải sâu hơn mặt đất 10 - 15 cm. Sau khi trồng tưới nước giữ ẩm cho cây. Cách 1 ngày tưới một lần cho đến khi bén rễ (trong vòng 2 tuần đầu).
Sau khi trồng 1 tháng làm cỏ lần đầu tiên, sau đó cách 1,5 - 2 tháng làm cỏ một lần, giữ cho vườn sạch cỏ. Có thể trồng xen lạc, đậu tương hoặc các loại rau để tăng thu nhập và chống cỏ dại cho vườn chuối.
Tổng lượng phân bón cho năm đầu và những năm tiếp theo sau khi thu hoạch buồng cây mẹ:
Phân hữu cơ: 15 kg cho 1 hố hay 1 bụi, tương ứng 30 tấn/ha và được bón một lần vào cuối năm (khi trồng mới hoặc ngay sau thu hoạch). Nếu đất chua cần bón vôi với liều lượng 0,2 kg/hố (hay 400 kg/ha).
Bón thúc
- Bón thúc lần 1: Sau khi trồng 1 - 1,5 tháng sử dụng NPK-S 12.5.10-14 với liều lượng 1 kg/cây.
- Bón thúc lần 2: Sau lần 1 từ 1 - 1,5 tháng sử dụng NPK-S 12.5.10-14 hoặc NPK- S 10.5.12-14 với liều lượng 2 kg/cây.
- Bón thúc lần 3: Sau khi cây trổ buồng (bón nuôi quả), sử dụng NPK- S 12.5.10-14 hoặc NPK-S 10.5.12-14 với liều lượng 1,5 kg/cây.
Tỉa mầm và cắt bỏ hoa đực
- Tỉa mầm là một biện pháp kỹ thuật quan trọng nhưng ít được chú ý. Để tránh ảnh hưởng đến cây mẹ, nguyên tắc chung là chỉ để lại 1 - 2 cây con trên một gốc để thay cây mẹ. Phải làm sớm, đánh đi những mầm yếu, ra mầm không đúng thời vụ…
- Sau khi chuối trổ buồng có 7 - 8 nải hoặc 11 - 12 nải lần lượt nở gồm toàn hoa cái. Sau đó nở hoa đực, cần cắt bỏ, có thể làm tăng khối lượng buồng 3 - 5%. Nên cắt vào buổi trưa để chóng khô nhựa, nấm bệnh khó xâm nhập vào cuối buồng.
Kỹ thuật trồng chuối trên giúp các chủ vườn cải tạo hợp lý, đầu tư đúng mức, khai thác tốt mảnh đất của mình để đạt năng suất, chất lượng chuối cao, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho gia đình. Cty CP Supe phốt phát & hóa chất Lâm Thao đồng hành cùng với các bạn.
