Sau những trận mưa dai dẳng kéo dài nửa tháng trời, tranh thủ trời nắng ráo, nông dân các tỉnh Tây Nguyên đang hối hả ra rẫy thu hoạch cà phê. Mặc dù thời điểm này, giá cà phê đã tăng cao nhất trong 3 năm qua, đạt 35.000 – 36.000 đồng/kg, liệu mấy bữa nữa người dân có bán được giá cao như hiện nay hay không?
Những ngày trung tuần tháng 11, chúng tôi lại có dịp ngược lên Đăk Lăk, những chiếc xe công nông đầu giờ sáng hối hả chở người vào rẫy hái cà phê, và đâu đâu cũng thấy dân xôn xao bàn tán quanh chuyện giá cả. Mới 8 giờ sáng nhưng gia đình bác Nguyễn Văn Hạnh, thôn Phước Thành, xã Ea Yông, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk đã hái được gần 2 bao cà phê. Chúng tôi lân la đến hỏi chuyện, bác Hạnh vừa kể: “Tranh thủ những ngày tạnh mưa, gia đình tôi 3 người và thuê thêm 2 người nữa khẩn trương thu hoạch nếu không gặp mưa cà chín rụng hết”. “Giá cà phê cao năm nay gia đình mình chắc lãi lớn?”. Tôi hỏi. Bác Hạnh cũng chẳng vui bảo: “Nhìn quả nhiều vậy thôi, nhưng năm nay do hạn hán khiến trái cà nhỏ, năng suất giảm nhiều so với năm trước”. Với diện tích 1,5ha cà phê, theo ước tính của bác Hạnh năm nay chắc cũng chỉ thu hoạch được trên 3 tấn nhân, giảm 1/3 sản lượng so với năm trước đó chưa kể là đầu vụ thu hoạch mưa liên tục khiến cho cà chín rụng hết phải đi quét mang về phơi sấy tốn rất nhiều công, nên giá tăng cao cũng chỉ bù đắp được sản lượng giảm sút và chi phí nhân công, phân bón ngày càng tăng cao…”.
Chúng tôi ngược lên thôn 15, xã Hoà Đông, huyện Krông Păk, ba mẹ con bác Trịnh Thị Bàn đang hối hả hái cà, bác Bàn than thở: “Nhà có 1,5 ha cà phê, mọi năm cũng phải thuê người hái, nhưng năm nay người lao động đòi 100.000 đồng/ngày công nên mẹ con tôi tự hái”. Thế nhưng 3 mẹ con bác Bàn đi hái cà thì phải bố trí một người đi nhặt từng quả bị rụng do đợt mưa kéo dài vừa qua gây nên. Anh Nguyễn Tiến Đức, con bác Bàn vừa nhặt từng quả rụng vừa than thở: “Khổ quá anh ạ, bỏ chúng thì tiếc mà đi nhặt thì rất mất công, những năm trước đầu vụ cà chín rụng thì em dùng chổi quét còn năm nay đất ướt nhão nhoét không thể quét được, nhặt cật lực cà rụng mỗi ngày cũng chỉ được khoảng 50 gốc, chẳng được bao nhiêu, cùng lắm một ngày công được khoảng 20kg, trong khi đó nếu hái cà trên cây mỗi ngày em cũng hái được khoảng 1 tạ”. “Vụ này nhà mình đã bán được ít cà nào chưa?”. Bác Hạnh chép miệng: “Thiên hạ cứ đồn năm nay người trồng cà thắng lớn vì giá tăng mạnh, mà giờ này tăng mạnh thật đấy nhưng thử hỏi đã có mấy người nông dân có cà để bán. Anh biết đấy giá lên xuống thất thường ai mà biết được, cà lên nhanh thì cũng có thể xuống nhanh phụ thuộc hoàn toàn vào giá cả thế giới, trong khi đó bây giờ mới bắt đầu thu hoạch. Lúc nào bán được cà, bỏ tiền vào túi thì mới chắc ăn”.
Chị Nguyễn Thu Hiền ở thôn Liên Cơ, xã Hoà Đông tranh thủ trời hửng nắng đem đống cà phê rụng mới quét ngoài rẫy hôm trước ra phơi. Thấy khách lạ, chị Hiền ngừng tay nói chuyện: “Nhà em có 3ha cà, tất tật sinh hoạt, chi tiêu lo cho con cái học hành chỉ biết trông vào hạt cà, mặc dù thu hoạch khó khăn và sản lượng đạt thấp do hạn hán nhưng giá cả đầu vụ năm nay tăng khiến cho chúng tôi cũng phấn khởi tinh thần". "Sao lại chỉ phấn khởi tinh thần?", thấy tôi ngạc nhiên, chị Hiền giải thích: Mới vào đầu vụ thu hoạch nên giá có tăng cao nữa thì bọn em cũng chịu vì làm gì có cà mà bán, nếu đến giữa vụ được giá ổn định như hiện nay thì người nông dân mới được nhờ. Chúng em là nông dân chẳng hiểu gì về mua bán cà phê trên sàn giao dịch chỉ biết rằng giá trên thế giới giảm là trong nước giảm ngay, mà giá cả bây giờ lên xuống thất thường ai mà biết lúc mình có cà để bán thì giá liệu có được như hiện nay?
Ông Nguyễn Viết Nhu, Phó Tổng giám đốc Cty CP Đầu tư và XNK cà phê Tây Nguyên: Đến thời điểm này chưa nói được gì vì cà phê vụ mới nông dân chưa có bán, doanh nghiệp cũng chưa thu mua được để xuất khẩu, còn cà phê từ vụ trước thì đã hết, doanh nghiệp và người nông dân chưa ai được hưởng lợi từ giá cà phê tăng cao trong thời gian gần đây, còn nói người nông dân và doanh nghiệp phấn khởi cũng chỉ mừng trên tinh thần. Chúng tôi cũng hy vọng giá cà phê thời gian tới không tụt giảm để người nông dân được nhờ sau 3 năm khó khăn liên tục và bù đắp được sản lượng giảm sút do hạn hán gây ra trong năm nay.
