Phát triển bền vững trái cây ĐBSCL: Nhìn vào vựa trái cây chủ lực Bến Tre

Trái cây xuất khẩu giá cao

Ông Trần Thanh Đa, người trồng trái cây ngụ huyện Chợ Lách, cho biết, những năm trở lại đây, nhờ chủ trương đúng đắn địa phương đã tập trung phát triển những giống cây trồng chủ lực, cho giá trị kinh tế cao. Chính vì vậy, nhiều loại cây ăn trái đặc sản như dừa, xoài, bưởi da xanh, chôm chôm, nhãn, măng cụt, sầu riêng không ngừng gia tăng về diện tích và sản lượng.

Dừa là nông sản của Bến Tre được xuất sang thị trường Trung Quốc nhiều nhất. Ảnh: Hoàng Vũ.

Ông Đa còn cho biết, gia đình ông có 1ha đất trồng sầu riêng Ri6 – giống sầu riêng được xem là đặc sản của tỉnh Bến Tre. Trung bình mỗi năm, doanh thu từ sầu riêng mang về cho ông Đa khoản thu nhập từ hơn 400 triệu đồng. “Cây trái tôi trồng theo hướng VietGAP đạt chuẩn nông sản sạch, chỉ sử dụng phân bón hữu cơ và thuốc BVTV có hoạt chất thấp, được cho phép sử dụng.

Vì vậy, khi thu hoạch các cơ sở doanh nghiệp ở TP. Bến Tre xuống đặt hàng để xuất khẩu sang Trung Quốc với giá trung bình khoảng 60 ngàn đồng/kg. Vì vậy, nông dân chúng tôi dần chuyển hướng sang trồng trái cây hữu cơ, rất được thị trường Trung Quốc ưa chuộng”, ông Đa nói.

Những năm trở lại đây, ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giới thiệu cho nông dân ứng dụng những tiến bộ của khoa học kỹ thuật vào SX nông nghiệp. Trong đó, SX hoa quả theo hướng GAP, VietGAP, GlobalGAP là mục tiêu mà ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre hướng đến.

Bởi nó có nhiều tiện ích thiết thực vừa giúp trái cây Bến Tre đủ điều kiện xuất khẩu sang các thị trường khó tính, vừa an toàn cho sức khỏe người lao động, không ảnh hưởng đến môi trường sống và giữ được độ màu mở, phì nhiêu của đất trồng.

Sầu riêng sang Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch. Ảnh: Hoàng Vũ.

Khi địa phương chuyển giao kỹ thuật về trồng trọt thì bà con hưởng ứng rất nhiệt tình, họ quan tâm nhất là làm thế nào để trái cây khi thu hoạch đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, mang về khoản thu nhập cao mà không lo sợ thương lái ép giá”.

Theo ông Đức, thấy người dân quan tâm đến chất lượng cây trái như vậy, bản thân ông cũng rất mừng. Vì bà còn mình đã ý thức được lợi ích của việc SX trái cây sạch là như thế nào.

“Chúng ta đã biết, đối với thị trường trong nước thì giá cả các mặt hàng trái cây bấp bênh, lên xuống thất thường, thương lái lại ép giá, thậm chí trái cây không đạt tiêu chuẩn về ATTP. Nhưng, đối với điều kiện xuất khẩu thì khác, nước ngoài họ rất nghiêm túc, cái gì ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân họ là họ trả hàng về ngay và kèm theo đó là việc cắt đơn hàng, không nhập hàng của mình nữa”, ông Đức nhìn nhận.
 

Đầu ra ổn định, không lo ép giá

Anh Huỳnh Hữu Tình, ngụ xã Hưng Khánh Trung B, huyện Chợ Lách, cho biết: “Gia đình tôi có 1,2ha đất trồng dừa và sầu riêng. Nhìn chung, trái cây tôi trồng theo hướng sạch, trái khi thu hoạch đủ độ chín mới hái, khi chín thì có mùi thơm tự nhiên, chứ không hái non, thúc chín ép. Do đó, thương lái đến mua rất tin tưởng và giá họ mua lúc nào cũng cao hơn thị trường từ 3 – 5 ngàn đồng/kg, hàng họ mua phải chất lượng, đảm bảo điều kiện về ATTP để xuất khẩu sang Trung Quốc”.

Theo anh Tình, trái cây của gia đình anh là loại trái cây đạt tiêu chuẩn, nên thường được thương lái ký kết hợp đồng đặt mua với giá cao hơn thị trường nội địa, mà chẳng phải lo về đầu ra và ép giá.

Tuy nhiên, để trái cây bán được giá cao thì nhà vườn phải tuân thủ những quy định về chất lượng do lái đặt ra, nếu nhà vườn vi phạm phải bồi thường hợp đồng cho thương lái. “Bởi vậy, quy trình SX của chúng tôi rất nghiêm ngặt và mỗi khi xuất sang Trung Quốc thì khâu kiểm định cũng rất khắt khe.

Trái cây quê mình, vào được thị trường ngoại thì rất phấn khởi, nông dân chúng tôi sẽ có cơ hội đổi đời. Tuy nhiên, điều mà tôi lo lắng nhất vẫn ở thị trường Trung Quốc vì nó tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho trái cây Việt.

Vụ thanh long năm 2018 là một điển hình, vì chúng ta quá phụ thuộc vào thị trường này. Chúng ta cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, để tìm đường đưa trái cây quê mình sang các thị trường Châu Âu, nơi đó sẽ an toàn hơn, nhưng để vào được thị trường này, quy trình SX rất chuyên nghiệp, bà con nông dân nên chủ động tiếp cận các phương thức SX trái cây đủ tiêu chuẩn đi Châu Âu, nhất là tuân thủ các quy định về truy xuất nguồn gốc”, anh Tình nêu quan điểm.

Cũng như Sầu riêng, bưởi da xanh cũng xuất sang Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch. Ảnh: Hoàng Vũ.

Chúng tôi, luôn chỉ đạo ngành nông nghiệp địa phương chú trọng đến việc chuyển giao kỹ thuật, công nghệ SX cho bà con và hướng đến đưa những mặt hàng chủ lực của huyện nhà vươn xa hơn nữa, chứ không dừng lại ở thị trường Trung Quốc”.

Theo ông Đém, để đạt được mục tiêu đó, địa phương cần quy hoạch lại vùng trồng cây trái tập trung, theo hướng an toàn và đảm bảo cho sức khỏe của người tiêu dùng. “Có xây dựng vùng cây trái tập trung, thì địa phương mới dễ quản lý về an toàn dịch bệnh trên cây trồng, cũng như hướng dẫn và kiểm soát được việc nông dân sử dụng phân bón, thuốc BVTV dạng nào, hàm lượng độc tố ra sao.

Nếu hạn chế sử dụng thuốc hóa học, thì độ phì nhiêu của đất sẽ rất tốt, giảm độ bạc màu, cằn cỏi. Đặc biệt là trái cây đủ điều kiện để xuất sang các thị trường lớn như Mỹ, Úc, Đức, Nhật Bản…Có như vậy, đời sống nông dân mới khá lên”, ông Đém cho biết.

Thông tin từ Sở Công thương tỉnh Bến Tre, năm 2018, kim ngạch xuất khẩu của địa phương này sang thì trường Trung Quốc đạt gần 58 triệu USD, tăng gần 20% so với năm 2017. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm từ dừa chiếm hơn 80% trong tổng kim ngạch xuất khẩu.

Tập trung chủ yếu là các sản phẩm dừa khô trái, dừa tươi, chỉ xơ dừa, nước cốt dừa, kẹo dừa, thạch dừa…Riêng các sản phẩm cây ăn trái, phần lớn chỉ xuất khẩu bằng đường tiểu ngạch vào thị trường Trung Quốc.
 

Gỡ khó khi xuất ngoại

Tiến sĩ Bùi Thanh Liêm, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Chợ Lách nhận định: “Trung Quốc là thị trường lớn, rất tiềm năng. Tuy nhiên, thị trường này không ổn định và ẩn chứa nhiều bất trắc khó lường. Doanh nghiệp của địa phương chủ yếu là doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ. Do đó thường bị động khi cơ chế, chính sách về xuất khẩu có sự thay đổi”.

Được biết, thời gian qua việc xuất khẩu, giao thương hàng hóa giữa Bến Tre - Trung Quốc còn nhiều khó khăn. Để cải thiện hoạt động giao thương với Trung Quốc, trong thời gian tới tỉnh Bến Tre phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành, Đại sứ quán, tham tán thương mại trong việc cập thông thông tin thị trường, tháo gỡ các rào cản, vướng mắc cho doanh nghiệp xuất khẩu…

Từ đó, việc tiếp cận thị trường Trung Quốc được hiệu quả hơn. Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ NN-PTNT và các bộ ngành liên quan có giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ những khó khăn, bổ sung một số sản phẩm trái cây như bưởi da xanh, sầu riêng vào danh mục sản phẩm được phép xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc.

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bến Tre Lê Văn Khê cho biết, trong quý I/2019, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh tích cực tìm kiếm, mở rộng thêm một số thị trường mới. Đồng thời, quan tâm cải thiện máy móc, thiết bị để mở rộng, phát triển điều kiện sản xuất kinh doanh. Vì vậy, kim ngạch xuất khẩu tăng khá so với cùng kỳ năm năm 2018.  

Nhãn là loại nông sản của Bến Tre được xuất khẩu sang Trung Quốc bằng đường chính ngạch. Ảnh: Hoàng Vũ.

Theo ông Khê, hiện tỉnh Bến Tre đang triển khai chương trình phát triển xuất khẩu tỉnh Bến Tre giai đoạn 2016-2020. Chương trình này được UBND tỉnh Bến Tre ban hành năm 2016. Qua 3 năm thực hiện chương trình, địa phương đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

“Hiện tỉnh Bến Tre có một số nông sản chủ lực được xuất khẩu sang Trung Quốc như sầu riêng, bưởi da xanh…nhưng chỉ đi theo con đường tiểu ngạch.

Một số nông sản khác cũng xuất sang nước này, nhưng kim ngạch không cao bởi nông sản chưa đạt chất lượng theo yêu cầu về truy xuất nguồn gốc. Tỉnh Bến Tre đang đẩy mạnh quảng bá, hình ảnh về các sản phẩm chủ lực của địa phương ra thị trường thế giới”, ông Khê thông tin.
 

Kiến nghị hỗ trợ đưa bưởi da xanh xuất khẩu chính ngạch

Ông Đàm Văn Hưng, chủ cơ sở Hương Miền Tây cho biết có đối tác bên Trung Quốc đề nghị ông cung ứng BDX với khoảng 1.000 tấn/tháng, bằng với sản lượng xuất khẩu một năm của cơ sở này, đi chính ngạch bằng đường biển. Nhưng việc này đến nay theo ông là khó vì BDX chưa được cấp phép đi chính ngạch. Với lại vùng nguyên liệu cũng chưa kịp xây dựng xong.

Ông Hưng nói: “Hiện các doanh nghiệp chúng tôi đang rất trông chờ nhà nước rất nhiều để trái BDX được đi chính ngạch. Vì như vậy, thì chi phí logistic sẽ giảm rất nhiều. Người dân, doanh nghiệp đều có lợi. Đặc biệt sẽ tăng cường sức cạnh tranh của BDX Việt Nam trên trường quốc tế”.

Ông Nguyễn Hữu Lập, Phó chủ tịch UBND tỉnh đã đề xuất lên lãnh đạo Bộ NN- PTNT hỗ trợ tỉnh đăng ký bổ sung danh mục mặt hàng xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc đối với các sản phẩm như dừa, BDX, sầu riêng,…để góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm chủ lực của địa phương.