Quản lý, kiểm soát gà giống có vấn đề

Ông Nguyễn Văn Trọng

Gà lậu: người chăn nuôi điêu đứng

Theo điều tra của báo NNVN, mỗi ngày có hàng vạn, hàng chục vạn con gà giống Trung Quốc nhập lậu vào VN, ông nói sao?

Tôi chẳng ngạc nhiên khi nhà báo hỏi câu đó bởi nó diễn ra từ nhiều năm rồi. Mới đây, sau khi có ý kiến của Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Diệp Kỉnh Tần, Cục Chăn nuôi đã tổ chức nhiều đoàn kiểm tra chợ gà Hà Vĩ (huyện Thường Tín), khu chợ gà giống của huyện Phú Xuyên (TP Hà Nội) thì thấy 70-80% gà nhập về có nguồn gốc Trung Quốc.

Ngay hôm đoàn kiểm tra đến đã thấy khoảng 4-5 xe chở gà tập kết giữa chợ được chuyển về lúc 4 giờ sáng. Thế nhưng quản lý chợ lại nói rằng, gà này có nguồn gốc từ huyện Đông Anh. Nhưng sau khi tôi yêu cầu trình giấy kiểm dịch thì người quản lý chợ chịu. Tôi cũng xin nói thêm, ngay khi có văn bản của Thủ tướng Chính phủ thì tình hình nhập gà lậu Trung Quốc giảm rất nhiều. Nhưng chỉ được 2 tuần sau đâu lại vào đó.

Bây giờ trung bình mỗi ngày có từ 10-20 tấn gà “trọc”, gà loại thải từ TQ được vận chuyển vào VN. Họ bỏ ra 15 (15.000 đồng/kg) nhưng lại bán được 70 (70.000 đồng/kg). Siêu lợi nhuận như vậy nên họ bất chấp tất cả mọi thứ. Còn tại chợ giống gia cầm Phú Xuyên - chợ giống lớn nhất hiện nay cũng là nơi nhập gà giống TQ khá nhiều.

Theo ông nguy cơ lớn nhất của việc nhập gà lậu TQ là gì?

Đó là người sản xuất, chăn nuôi điêu đứng vì giá cả. Khi có văn bản của Thủ tướng, gà nhập giảm thì giá tăng lên một chút. Thế nhưng bây giờ lại giảm rồi vì gà nhập lậu về nhiều quá. Song, nguy hiểm hơn cả là dịch bệnh.

Để hạn chế cần sự vào cuộc của nhiều ban ngành như quản lý thị trường, địa phương, thú y. Thế nhưng, có nhiều địa phương không mặn mà làm việc này lắm. Có một địa bàn mà ba kết quả khác nhau khi ông Chủ tịch huyện báo cáo kiểm soát gà giống được 80%, ông Trạm trưởng thú y thì bảo 50% nhưng ông trực tiếp viết giấy kiểm dịch nói 30%. Theo tôi 30% còn cao đấy.

Bất cập từ việc cấp giấy phép cho những con gà này từ đâu vậy?

Một trạm ấp thường được cấp phép ấp thuê vài mẫu. Trạm đó thường ấp cho từ 20-40 nhà nhưng khi lấy mẫu kiểm tra thì chỉ được 1-2 nhà nên không thể đại diện được. Hiện nay riêng trứng ấp nhập về đã có đủ loại: trứng nhập về ấp, trứng chuẩn bị nở đưa vào máy ấp hay nhập gà con. Trong khi số lượng cán bộ kiểm dịch quá mỏng và khi viết ra tờ giấy kiểm dịch lại viết chung chung, không biết của gà hay trứng để đưa cho người bán hàng.

Quay trở lại trường hợp quản lý chợ gà giống Phú Xuyên, nhìn con gà nào cũng đều phăm phắp như nhau, thế mà họ lại bảo “gà ế từ Đông Anh chuyển sang đây bán hộ”. Nhưng tôi hỏi tiếp: Chỗ nào của Đông Anh đủ cung cấp hàng trăm ngàn con như thế này? Người đó không trả lời được.

Mua bán gà thế này, khó kiểm soát dịch bệnh

Buôn lậu là vĩnh viễn?!

Rõ ràng người chăn nuôi đang bị ảnh hưởng, nhưng chẳng lẽ chúng ta bó tay với trực trạng gà TQ nhập lậu, thưa ông?

Tôi chắc chắn, 100% hộ chăn nuôi (khoảng hơn 7 triệu hộ) sẽ bị ảnh hưởng về giá. Còn dịch bệnh thì sẽ “đánh” mạnh nhất vào các hộ chăn nuôi lớn hàng vạn con, chăn nuôi tập trung. Nguy cơ lớn vậy nhưng không phải chúng ta đầu hàng bởi có rất nhiều văn bản. Vấn đề là địa phương có thực hiện theo hay không thôi?

Câu chuyện gà lậu giá rẻ từ TQ tràn sang diễn ra ngày một nhức nhối, trong khi người chăn nuôi lại khó tiếp cận những chính sách ưu đãi, đặc biệt về vốn, hai yếu tố xảy ra cùng lúc như thế làm sao vực dậy ngành chăn nuôi?

Buôn lậu là vĩnh viễn, không bao giờ hết được. Tất cả cũng bởi ba chữ “lợi nhuận cao”. Vấn đề ở chỗ, có thể chúng ta không xóa sạch được gà lậu nhưng phải có biện pháp hạn chế chứ?

Tôi thấy kiểu quản lý hiện nay thì Cục Chăn nuôi có muốn làm cũng lực bất tòng tâm. Đơn giản, một xe gà giống từ Móng Cái (Quảng Ninh) chuyển vào VN phải đi qua rất nhiều trạm kiểm soát. Thế mà những xe gà đó vẫn qua tuốt luốt được hết là sao?

Còn chính sách ư? Đúng là chúng ta cũng dành cho người chăn nuôi nhiều chính sách hỗ trợ tái đàn nhưng lý thuyết vậy thôi. Chúng tôi kiểm tra ở Hải Dương, 100% hộ chăn nuôi ở đây chưa ai tiếp cận được những ưu đãi vốn vay cả mà vẫn phải chịu lãi suất 11-12%/năm. Số tiền vay cũ vẫn đang chịu lãi suất 16%/năm.

Cần xoay chuyển thế nào?

Dưới góc độ cơ quan quản lý ngành, theo ông, giải pháp gì để người chăn nuôi giảm bớt gánh nặng do tình trạng nhập lậu gà Trung Quốc gây ra không?

Trước mắt phải tìm mọi cách xiết chặt đường biên, còn trong nước, tất cả cơ sở nuôi giữ giống nên tăng số lượng đầu con để cung cấp đủ giống cho bà con. Thực tế hiện nay, bà con vẫn đang thiếu nhiều giống gà nuôi trong nước có nguồn gốc rõ ràng nên mới phải mua giống lậu, giống không rõ nguồn gốc.

Ông đánh giá sao khi dư luận cho rằng “chiếc bánh” chăn nuôi của VN đang dần bị các doanh nghiệp nước ngoài “ăn” hết? Nó báo hiệu nguy cơ gì?

Hiện có rất nhiều Cty nước ngoài chiếm lĩnh thị trường về TĂCN, về gà trắng. Lý do bởi người chăn nuôi không chủ động mà làm theo cảm tính, thấy gà trắng bán không được giá nên bỏ trống. Vì vậy, doanh nghiệp nước ngoài nhảy vào chiếm lĩnh thị trường gà trắng nên thao túng giá cả. Không cẩn thận thời gian tới, chúng ta sẽ tiếp tục bị “mất sân” ở nhiều giống khác nếu không sớm có hình thức đầu tư, cải thiện về phương thức chăn nuôi.

Giải pháp, theo tôi, người chăn nuôi đừng tập trung vào một dạng giống mà phải đa dạng đi, nhất là con gia cầm (xuống nhanh và lên cũng nhanh). Điều này cũng hạn chế tình trạng doanh nghiệp nước ngoài lấn sân. Ngoài ra, có nhiều Cty cứ quan tâm đến xuất khẩu trong khi thị trường trong nước còn đang thiếu nhiều. Bên cạnh đó, ngành chăn nuôi cũng phải có sự phân tích xem những con gà lậu TQ này tồn dư độc hại gì không rồi có khuyến cáo cho người tiêu dùng tránh xa. 

Xin cảm ơn ông!