* Mới tháng Giêng tiết trời đã như có lửa!
Hạn đe dọa cây công nghiệp
Từ rằm tháng 10 năm trước, lão nông Trần An ở xã Gio An, nhìn trăng đêm rằm quả quyết, sang năm Ất Mùi 2015 sẽ hạn rất nặng.
Lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Trị kiểm tra hồ chứa nước Trúc Kinh
Suốt đời làm nông đã cho lão đúc kết, trăng tháng 10 sáng, có quầng to thì nhất định năm sau sẽ hạn.
Cái kinh nghiệm luận giải đất trời ấy của lão chưa bao giờ sai. Xa nhất là vào năm 1944 trăng tháng 10 rất sáng và có quầng lớn rồi sau đó hạn và mất mùa vào năm 1945, gần đây là năm 1997 trăng tháng 10 y như vậy, sau đó xảy ra đại hạn năm 1998.
Hôm qua mới gặp lại, lão đã “tổng kết” sơ bộ trăng tháng 10 sáng có quầng to, 23 tháng 10 năm trước không có lũ, từ tháng 10 đến nay trời không mưa. Bởi vậy, mới tháng Giêng mà năm nay tiết trời Quảng Trị như có lửa.
Thật vậy, gió, bụi đang thổi mù trời ở các xã vùng Lìa của huyện miền núi Hướng Hóa. Nước trên các khe suối cũng bắt đầu cạn kiệt, nhiều bản phải ra suối lấy nước uống.
Chủ tịch huyện Võ Thanh lo âu vì hạn nặng đang xảy ra, đe dọa hàng chục ngàn ha cây trồng, trong đó có gần 4.000 ha cà phê của vùng trọng điểm cà phê Hướng Hóa, đang ra hoa nhưng bị ngậm lại vì thiếu nước tưới. Một số hồ chứa nước có dung tích khá lớn như hồ Thủy Lợi, thủy điện Rào Quán, hồ Lìa, hồ thôn Của hiện mực nước đã xuống thấp ở mức báo động.
Ông Đỗ Hữu Phương, trú tại thôn Tân Linh, xã Hướng Tân, mặt bơ phờ. Với tình hình thời tiết khô hạn như hiện nay, nếu trong thời gian sắp tới không có mưa thì không chỉ diện tích gần 2 ha cà phê không thể nở hoa mà diện tích đã ra hoa cũng không thể kết trái được, nguy cơ sụt giảm năng suất là rất cao.
Ông Phương nói thời tiết gần đây diễn biến ngày càng bất lợi, mùa mưa kết thúc sớm, nắng nóng kéo dài làm cho tình hình khô hạn trở nên khốc liệt đang khiến người trồng cà phê rất lo lắng.
Ông Phương lo ngại nói chưa khi nào người trồng cà phê khó khăn như những năm gần đây. Giá cả bấp bênh ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của nông dân, thời tiết lại không thuận lợi nên khó khăn lại càng chồng chất. Năm nay dù chỉ bước vào đầu mùa khô nhưng nhiều diện tích cà phê đã có dấu hiệu khô cành, héo lá do thiếu nước.
Nguồn nước tự nhiên từ các sông, suối lại xa vườn cà phê nhưng việc đầu tư các phương tiện máy móc để bơm tưới thì không phải nông dân nào cũng có điều kiện làm được.
Ông Nguyễn Ngọc Khả, Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Hướng Hóa cho biết, điều kiện bất lợi của thời tiết như hiện nay, nếu sắp tới trời không mưa sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, sản lượng cà phê niên vụ này, thu nhập của hàng ngàn hộ gia đình sống phụ thuộc vào cây cà phê cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Nước tưới lúa, màu đều thiếu
Không hơn gì miền núi, vùng đồng bằng Quảng Trị bà con nông dân cũng nơm nớp lo âu trước nắng hạn. Ông Nguyễn Văn Bài - GĐ Sở NN-PTNT Quảng Trị cho biết, lượng mưa năm 2014 trên địa bàn còn thấp hơn lượng mưa năm 1997 và sau đó năm 1998 diễn ra đại hạn lịch sử tại Quảng Trị.
Do mưa quá ít, hiện tại mực nước của các hồ chứa chỉ có ở mức từ 35 đến 50% dung tích thiết kế. Khô hạn nặng vào năm 2015 là thực tế không tránh khỏi.
Trước tình hình đó, theo ông Bài, ngay từ đầu năm Sở đã linh động chỉ đạo và điều hành công việc, có phương án chống hạn cho cả năm 2015 và đặc biệt cho hơn 11 ngàn/25 ngàn ha lúa.
Với những địa phương bị hạn, phải chủ động, sáng tạo chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích hợp, tạo điều kiện giúp bà con thâm canh tăng năng suất. Trong đó vụ ĐX chuyển đổi 1.500 ha lúa vùng thiếu nước sang trồng màu, đặc biệt vụ HT chuyển đổi 5.400 ha lúa sang trồng màu, chủ yếu trồng đậu xanh, ngô.
Về nước tưới chống hạn cho lúa và màu, ông Nguyễn Duy Thông - TGĐ Cty TNHH MTV QLKTCT Thủy lợi Quảng Trị cho biết vì mưa ít nên sau khi kết thúc mùa mưa lũ, mực nước của các hồ đập còn rất thấp, thấp nhất là hồ Đá Mài chỉ trữ đạt 36,6% dung tích thiết kế.
Dòng chảy trên các sông suy giảm mạnh, mặn xâm nhập sâu vào vùng hạ lưu. Tình trạng thiếu nước, khô hạn có khả năng xảy ra trên diện rộng vào mùa khô năm 2015.
Trước tình hình này, Cty tập trung nạo vét các sông, hói, các kênh dẫn, khơi thông các cửa lấy nước đảm bảo dẫn nước thông suốt cho các trạm bơm, tưới luân phiên, tiết kiệm và tưới đúng khi thời điểm cần thiết nhất. Đắp các đập nội đồng, đắp chặn các kênh tiêu, các khe suối để tận dụng nước hồi quy cho các trạm bơm nhỏ lẻ hoạt động.
Cty TNHH MTV QLKTCT Thủy lợi Quảng Trị nạo vét kênh dẫn nước tưới lúa
Những vùng có nguồn nước và gần nguồn điện, xây dựng thêm các trạm bơm điện để bơm tưới chống hạn trước mắt và lâu dài. Hiện đang tập trung xây dựng 3 trạm bơm điện dã chiến tại hệ thống La Ngà để kịp thời tưới nước cho lúa. Thông báo với các địa phương chuẩn bị các phương tiện máy bơm, gàu, guồng…, huy động người dân tham gia chống hạn.
Cty đề nghị UBND tỉnh Quảng Trị yêu cầu Cty Thủy lợi - Thủy điện Quảng Trị tách khỏi thị trường phát điện cạnh tranh, để dành nguồn nước hiện có phát điện kết hợp phục vụ theo yêu cầu dùng nước hạ du (hệ thống thủy lợi Nam Thạch Hãn) để đủ nước tưới vụ ĐX và HT.
Không để người dân thiếu nước sinh hoạt
Ngày 10/3, sau khi kiểm tra tình hình khô hạn tại các hồ chứa nước và nghe các địa phương báo cáo về tình hình chống hạn, phục vụ SXNN, ông Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đề nghị Sở NN-PTNT tiếp tục tham mưu cho tỉnh trong việc chỉ đạo, đôn đốc, triển khai các giải pháp chống hạn.
Tăng cường kiểm tra các đập ngăn mặn, không cho nước mặn xâm nhập vào nội đồng. Xây dựng phương án chống hạn năm 2015 trình UBND tỉnh phê duyệt. Về lâu dài có phương án chủ động đối phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn và khu vực ảnh hưởng đến SXNN và đời sống.
Chỉ đạo chặt chẽ các huyện, thị xã, thành phố thực hiện nghiêm túc lịch thời vụ, thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với tình hình hạn hán và đặc điểm của mỗi địa phương.
Các huyện, thị cần xây dựng phương án chống hạn cụ thể, đồng thời, nên phối hợp chặt chẽ với Cty TNHH MTV QLKTCT Thủy lợi Quảng Trị để có kế hoạch tưới nước hợp lý. Tận dụng nguồn nước tại các ao, hồ, sông suối để tưới vụ ĐX, chú trọng be bờ, tích trữ nguồn nước phục vụ tưới vụ HT 2015.
Tăng cường sửa chữa hồ đập do địa phương quản lý. Đối với Cty TNHH MTV QLKTCT Thủy lợi Quảng Trị cần phối hợp với các địa phương trong tỉnh để cân đối nguồn nước tưới phù hợp. Quản lý các cống ngăn mặn hiện có, không cho nước mặn xâm nhập vào nội đồng, tạo điều kiện cho các trạm bơm ven sông hoạt động...
Ngoài nguồn nước phục vụ cho sản xuất, các địa phương hết sức chủ động nguồn nước sinh hoạt cho người dân, nhất định không được để bà con thiếu nước sinh hoạt. Tại các nơi đông người như trường học, trạm y tế phải có các bồn nước chủ động phục vụ kịp thời. Chủ động nguồn nước cho gia súc, và phòng chống dịch bệnh, có phương án phù hợp phòng chống cháy rừng do khô hạn.
Đề nghị Bộ NN-PTNT giúp kinh phí cho Quảng Trị chống hạn, phục vụ SXNN.
