“Quay lưng” nghề biển

Nghề biển một thời mang lại đời sống ấm no cho ngư dân các huyện Quảng Điền, Phong Điền (TT-Huế). Thế nhưng, những năm trở lại đây nhiều nơi bỏ biển, chuyển nghề vì không theo nổi…

Trong ký ức của nhiều ngư phủ dày dạn kinh nghiệm một thời ở các xã Quảng Công, Quảng Ngạn (huyện Quảng Điền), đi biển là một nghề mang lại cuộc sống ấm no cho hàng vạn hộ dân.

Ông Nguyễn Lộc, 60 tuổi, một ngư dân thôn Tân Thành (xã Quảng Công) cho biết: “Hồi xưa cá tôm phong phú, chỉ cần một chiếc thuyền nhỏ, loại máy D12, đánh bắt trong lộng cũng cho tôm cá đầy thuyền. Tôm cá nhiều đến nỗi cả gia đình gần chục lao động, sau mỗi chuyến biển trở về, cá nhiều bán, ăn không hết thì làm nước mắm, phơi khô dự trữ làm thức ăn. Giờ tài nguyên ngày một khan hiếm, ra biển cần thuyền lớn nên bọn tui phải tìm nghề khác mưu sinh". Những ngư phủ một đời theo đuôi cá, tôm như ông Lộc bỏ biển không phải là hiếm. 

Thuyền thô sơ thường xuyên nằm bờ như thế này 

Trước đây, gần 600 hộ dân các thôn Cương Gián, Tân Thành, An Lộc, Hải Thành của xã Quảng Công một thời bám biển, giờ con số còn lại chỉ phân nửa mà thôi. Những ngư dân bỏ biển chuyển nghề hoặc đi lao động phụ nhiều nơi nên cuộc sống đa phần bấp bênh.

Mấy chục năm trước, thuyền không chỉ đánh bắt xa bờ, mà các loại hình đánh bắt gần bờ, cách chỉ vài trăm mét cũng như “kéo dạ”, “kéo rùng” hay câu mực cũng phát triển do nguồn lợi hải sản nhiều, một chuyến đi đánh bắt khá dễ dàng. Nhưng đến nay, phần lớn những ngư dân đánh bắt theo các loại hình này đều bỏ biển, bởi không trụ nổi với nghề. Họ bán ngư lưới cụ, thuyền bè để mưu sinh bằng nghề khác.

Không chỉ ngư dân Quảng Điền, cả vùng Ngũ Điền (huyện Phong Điền) vốn trù phú nhờ biển cũng “quay lưng” với nghề. Ông Nguyễn Quynh (thôn 8, xã Điền Hòa) cho biết: “Đi biển vốn là nghề truyền thống, cả nhà có 5 anh em cùng làm. Những năm gần đây gặp nhiều khó khăn, chi phí ra khơi cao, đi biển liên tục thua lỗ nên anh em tui bán ghe, bán máy, bỏ nghề đi làm thuê cho các công ty nuôi tôm đóng trên địa bàn”.

Tình cảnh gia đình ông Quynh cũng là thực trạng chung của hàng trăm hộ dân vùng Ngũ Điền. Giữa những ngày biển êm sóng lặng, hiếm hoi lắm chỉ thấy vài thuyền cập bến, còn lại bãi biển vắng hoe. Cũng đã lâu lắm rồi ông Quynh không ra với biển, xem bà con cùng “đi bạn” với mình một thời làm ăn thế nào. Chỉ tay về bãi đậu tàu thuyền, ông Quynh nói như tiếc rẻ: “Ngày trước, trong thôn có mấy chục chiếc thuyền ngày đêm ra khơi. Hồi đó cá nhiều vô kể, mỗi chuyến cập bến trừ chi phí bọn tui cũng đủ ăn. Đi biển giờ là lỗ to nên bà con bán thuyền, ngư lưới cụ hết để chuyển sang lao động nghề khác”.

Trước những khó khăn của nghề biển, ngư dân chuyển sang các nghề như làm nước mắm, làm mắm. Tại xã Phong Hải (huyện Phong Điền) có doanh nghiệp chế biến nước mắm xuất khẩu Đảnh Vân mang lại hiệu quả kinh tế khá cao; tại xã Quảng Công (huyện Quảng Điền) có cơ sở chế biến nước mắm Tân Thành. Các cơ sở trên tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương. Nhưng đó chỉ là con số nhỏ, phần lớn ngư dân bỏ biển đều chuyển sang lao động bằng các nghề phụ hoặc phiêu dạt nhiều nơi kiếm sống.

Ngư dân cần cải hoán tàu thuyền, bám biển bền vững

Nói về ngư dân chuyển nghề, ông Nguyễn Viết Từ, Chủ tịch UBND xã Phong Hải cho hay, nguyên nhân bỏ biển là do thua lỗ, phương tiện đánh bắt không còn phù hợp. Để giải quyết tình trạng trên, cần gắn đánh bắt thủy sản với chế biến. Đây là một hướng đi mới và hiệu quả đối với ngư dân. Nếu có chính sách đầu tư, hỗ trợ khôi phục và phát triển nghề truyền thống chế biến nước mắm sẽ tạo công ăn việc làm ổn định, thu nhập khá cho nhiều lao động, góp phần phát triển kinh tế ổn định. 

Ông Nguyễn Đính, Chủ tịch UBND xã Quảng Công cho rằng: “Sở dĩ nguồn lợi thủy sản gần bờ cạn kiệt là do các phương tiện đánh bắt tận diệt ngày càng nhiều. Mật độ đánh bắt dày, các hình thức đánh bắt không chỉ tận diệt cá tôm mà còn phá hủy tầng môi sinh khiến cá, tôm không kịp sinh sôi”.

Một nguyên nhân nữa, theo ông Đính, do nghề biển liên tục mất mùa khiến ngư dân không mặn mà. Thời gian trước, họ góp vốn mua sắm một số phương tiện, ngư cụ đánh bắt xa bờ nhưng vẫn không hiệu quả. Do kỹ thuật, phương tiện đánh bắt chưa phù hợp, một phần là xã bãi ngang nên các tàu công suất lớn không thể neo đậu ngay tại bờ, phải vượt hàng chục cây số đến neo đậu nơi khác dẫn đến chi phí xăng dầu tăng cao. Các phương tiện đánh bắt xa bờ dù được đầu tư nhưng chỉ hoạt động chưa đầy một năm đã bị phá sản.