Rau để ăn đều phải là rau sạch

Chúng ta thường nói đến rau sạch, rau an toàn để phân biệt với các rau bình thường bán ngoài chợ. Đó là chuyện phi lý. Đã là rau dùng cho người ăn nhẽ ra đều phải là rau sạch, rau an toàn.

Hiện nay rau trên diện rộng đều là rau không sạch, rau không an toàn. Nguyên nhân có nhiều: Một là, dùng các thuốc trừ sâu quá độc hại, dùng quá liều lượng cho phép và dùng đến tận gần lúc thu hoạch. Hai là, nhiều thuốc trừ sâu ngoài danh mục cho phép (như các loại lân hữu cơ, Clo hữu cơ) vẫn được nhập lậu từ Trung Quốc sang. Đó là các thứ đã bị cấm sử dụng ở Trung Quốc vì có thể gây ung thư nhưng vẫn lọt vào nước ta với số lượng không nhỏ. Ba là, dùng quá nhiều phân đạm vô cơ, dẫn đến tình trạng tích lũy nitrat, nitrit với hàm lượng cao trong rau, có thể gây ung thư. Bốn là, dùng phân tươi và nước tiểu người và gia súc để bón cho rau, dẫn đến việc nhiễm vi khuẩn và ký sinh trùng gây bệnh. Năm là, dùng nước ở các nguồn sông ngòi, rãnh nước ô nhiễm để tưới trực tiếp lên rau.

 Tình hình đã trở nên hết sức nghiêm trọng. Người tiêu dùng không biết nên mua loại rau nào, kể cả các rau đề là Rau sạch, Rau an toàn cũng không có gì đảm bảo. Các vùng sản xuất rau sạch, rau an toàn tuy đã chi phí rất nhiều công quỹ để hướng dẫn nông dân không dùng thuốc trừ sâu trước khi thu hoạch một thời gian nhất định, nhưng không có người nông dân nào thấy sâu bệnh đang phá hại ruộng nhà mình mà không lén lút phun thuốc trừ sâu, trừ bệnh.

 Ngay việc chọn rau có sâu ăn ít nhiều để mua (vì nghĩ rằng rau đã có sâu tức là không dùng thuốc trừ sâu) cũng không còn đáng tin cậy. Nhiều người thiếu lương tâm đã cố tình để cho sâu ăn ít nhiều trên rau rồi mới phun thuốc. Thậm chí còn có một thiểu số thương nhân còn gom giữ sâu để thỉnh thoảng rắc lên trên rau nhằm đánh lừa người mua là rau không dùng thuốc trừ sâu (!). Tình hình đã đến lúc không thể làm ngơ mà cần phải sớm có những biện pháp quyết liệt và mới mẻ.

Chúng tôi đã hướng dẫn thành công việc sản xuất rau có bảo đảm ở hai trang trại ngoại ô TP Hồ Chí Minh. Rau được bao kín trong các bao bì có ghi hẳn nội dung: Công ty chịu trách nhiệm về việc không sử dụng thuốc trừ sâu hóa học và phân đạm hóa học. Các công ty này phải chịu sự giám sát của Sở NN- PTNT và Sở KH- CN địa phương. Tôi đã mời bà Phạm Phương Thảo, Chủ tịch HĐND TPHCM đến thăm DN Thiên Thảo Xanh sản xuất rau bảo đảm và bà hứa sẽ tìm cách hỗ trợ để mở rộng diện tích. Tôi cũng đã liên hệ với TCty HAPRO ở Hà Nội để bàn về việc tổ chức sản xuất rau có bảo đảm ở Thủ đô trong thời gian tới. Để sản xuất rau có bảo đảm cần thỏa mãn các yêu cầu sau đây:

Một là, trang trại có bảo vệ nghiêm ngặt (quy mô to hay nhỏ tùy điều kiện), tránh trường hợp kẻ xấu có thể làm hại bằng cách ném thuốc trừ sâu hóa học vào ruộng.

 Hai là, chọn các thứ rau mọc nhanh và ít có sâu bệnh.

 Ba là, bao bọc kín bằng lưới ni-lông để ngăn cản bướm và sâu.

Bốn là, dùng thuốc trừ sâu sinh học - thuốc vi khuẩn BT và thuốc kháng sinh Abamectin khi phát hiện có sâu (thường bọ nhảy bị diệt rất dễ bởi Abamectin).

Năm là, tuyệt đối không dùng bất kỳ thuốc trừ sâu hóa học nào.

Sáu là, không bón phân đạm hóa học. Chỉ dùng phân hữu cơ ủ hoai và bón vào đất trước khi trồng rau là chính.

Bảy là, dùng nước khoan từ mạch nước ngầm để tưới cho rau.

Tám là, sử dụng các thuốc điều hòa sinh trưởng trong danh mục cho phép để rau mọc nhanh nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ giá trị dinh dưỡng.

Chín là, chỉ bán ở siêu thị hay các cửa hàng do công ty trực tiếp cung cấp (để tránh bị xáo trộn).

 Mười là, có ghi đầy đủ trên bao bì ngày thu hoạch, thời gian bảo quản và địa chỉ công ty.

Loại mô hình này bất kỳ địa phương nào cũng có thể thực hiện được nhưng cần tập trung ruộng đất trồng rau và có người chịu trách nhiệm cụ thể trước pháp luật. Mặt khác nên nghiên cứu trồng đại trà các loại rau dại thường có sức đề kháng rất cao với sâu bệnh cho nên hầu như không phải dùng tới thuốc trừ sâu bệnh. Gần đây tại các hàng ăn ở Trung Quốc người ta thường thấy rất nhiều các món ăn nấu từ các loại rau lạ. Hỏi ra mới biết đó là các loại rau dại nay đã được gieo trồng và trở thành rau đặc sản. Rất nhiều loài rau trong số này có ở Việt Nam mà chúng ta cần sưu tầm và gây giống, nhân giống để trồng làm rau ăn, thậm chí là rau đặc sản. Nếu có sâu bệnh thì lại phải đưa vào các trang trại rau có bảo đảm với các điều kiện nói trên.

Mong các đồng chí có trách nhiệm, các nhà khoa học quan tâm đến việc đưa vào gieo trồng các loài rau dại để làm phong phú thêm khu hệ rau trồng ở nước ta và nhất là để phát triển ngày càng nhiều các loại rau vừa lạ miệng vừa có tính đề kháng cao với sâu bệnh. Chúng ta không thể chấp nhận kéo dài mãi tình trạng nhân dân rất không an tâm khi sức khỏe không được bảo đảm vì rau và thực phẩm không có bảo đảm.