Rau rút là loại thực phẩm quen thuộc được nhiều người biết đến, có tên khoa học là Neptunia Oleracea Lour, thuộc họ đậu (Fabaceae).
Cây thân thảo, sống nhờ nước, rau bò ngang trên mặt nước nhờ có các phao trắng xốp bọc xung quanh các đốt thân. Cây có rễ mấu, lá kép 1 lông chim 2 lần, có cuống dài và cứng, khi có ánh nắng mặt trời thì lá xòe ra có phiến rộng, tắt nắng lại cụp lại giống như lá cây xấu hổ. Hoa hợp thành tán ở đầu cuống. Quả chứa 6 hạt dẹt nhẵn. Rau được trồng ăn khắp nơi, thu hái quanh năm. Là loại rau giàu dược tính, toàn cây đều được sử dụng làm thuốc trị nhiều bệnh. Có thể sử dụng cây tươi hoặc phơi khô dùng dần. Rau rút thích hợp làm các món canh cho ngày hè.
Người ta đã phân tích thành phần trong rau rút thấy chứa chủ yếu là các vitamine và nhiều amine cần thiết như vitamine B12 hay amine leucine, methionine, threonine…
Đông y cho rằng rau rút có vị ngọt, tính hàn, có công năng dưỡng vị âm, sinh tân dịch, tiêu viêm, nhuận tràng, giải nhiệt, mát gan, an thần, gây ngủ, khỏe gân cốt, điều hòa tỳ vị, thông thủy đạo, lợi tiểu tiện, nhờ vậy mà sử dụng rất phù hợp cho những người âm vị bất túc, trị cảm sốt, bướu cổ, chữa tim hồi hộp, làm thông huyết mạch, trị lỵ, côn trùng cắn đốt...
* Trị cảm sốt: Rau rút tươi 30g, giã nát vắt lấy nước cốt uống. Uống 2 ngày liền và vào trước bữa ăn.
Hoặc rau rút khô 20g, kinh giới 10g, củ sắn dây 8g, sắc lấy nước uống khi thuốc còn nóng.
* Trị sốt không ngủ được: rau rút khô 20g, lá sen 10g, kinh giới 12g, sắc lấy nước uống 3 lần trong ngày. Uống 3 ngày liền.
* Trị nóng làm chảy máu cam, nổi mụn: Lấy rau rút nấu canh loãng ăn thường xuyên hay ăn rau sống cũng được.
* Canh an thần dễ ngủ: Rau rút 50g, lá vông nem non 30g, khoai sọ 30g, củ súng 20g, tôm nõn hoặc thịt lợn nạc. Rau rút cắt đoạn ngắn, khoai sọ gọt vỏ cắt miếng, củ sen hay củ sung ngâm nước cho hết nhựa, hết chát, sau thái mỏng. Tất cả cho vào nồi nấu nhừ mới cho tôm hay thịt lợn nạc và gia vị vừa đủ. Cuối cùng cho rau rút, lá vông vào chín tái là được, mang ra ăn trong bữa cơm. Hoặc có thể nấu canh cua rau rút, khoại sọ… cũng được.
* An thần (trị không ngủ sau sốt): Rau rút khô 30g, khoai sọ 25g, lá sen 15g, cho cả vào ninh nhừ rồi ăn cả cái lẫn nước.
* Trị phù thũng: Lấy rau rút 2 nắm (cả lá và thân) giã vắt lấy nước cốt uống hoặc nấu canh ăn, ngày 2 lần.
* Chữa bướu cổ: Rau rút 30g, cải trời 20g, mạch môn 15g, sinh địa 15g, sài hồ 8g, kinh giới 8g, xạ can 8g, sắc lấy nước uống ngày 2 lần.
* Trị chứng tiêu hóa khó: Lấy rau rút giã vắt lấy nước cốt uống ngày 2 lần hoặc ăn sống cũng được.
* Món dưỡng vị, sinh tân: Rau rút tươi 50g, cá diếc 1 con, làm sạch cá cho vào chảo rán qua, cho 1 lít nước vào cá nấu sôi đến khi thấy nước có màu đục như sữa thì thả rau rút vào. Đun tiếp sôi, cho đủ gia vị, bắc ra chia 2 lần ăn với cơm.
Hoặc: Rau rút tươi 50g, thịt lợn 50g, tâm sen 1,5g. Thịt lợn thái miếng, ướp với rượu, sau cho nước vào đun sôi, khi sắp chín mới cho rau rút và tâm sen vào nấu cùng, sôi sẽ cho gia vị vừa miệng, ăn thịt, uống nước canh.
