Rưng rưng đón các anh về

Đây là những di vật của những liệt sỹ hy sinh trong trận đánh vào sân bay Biên Hoà Tết Mậu Thân 1968.
 

Từ một bức không ảnh

Cách đây 49 năm, ngày 31/1/1968, cuộc tiến công vào sân bay Biên Hòa của quân dân ta mặc dù có yếu tố quyết định trong việc bắt đế quốc Mỹ phải tuyên bố dừng leo thang chiến tranh, đánh phá miền Bắc lần thứ nhất, nhưng trận đánh khốc liệt cũng khiến 150 chiến sĩ của Sư đoàn 5 và U1 Biên Hòa mãi mãi nằm xuống. Hòa bình lập lại, lực lượng vũ trang QK7 và tỉnh Đồng Nai đã nhiều lần tổ chức các cuộc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ nhưng không có kết quả.

Kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng và cựu chiến binh, thương binh Chế Trung Hiếu, 2 nhân vật góp phần rất lớn trong việc tìm kiếm các liệt sỹ

Năm 2016, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đồng Nai phát hiện manh mối từ một bức không ảnh chụp sân bay Biên Hòa do kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng sưu tầm và đăng tải trên trang web Panoramio (trang web chuyên lưu trữ, đăng tải ảnh với vị trí địa lý xác định) ảnh 2009.

Tấm ảnh này được một cựu binh từng tham chiến tại Việt Nam tên Bob Connor tình cờ vào trang Panoramio, thấy tấm ảnh này và nhận ra địa danh quen thuộc. Ngay sau đó, Bob Connor đã viết bình luận với nội dung, đó là vị trí lô cốt Hill 10, nơi từng xảy ra trận chiến ngày 31/1/1968. Trong trận chiến dữ dội ấy, có 153 bộ đội Việt Nam hy sinh, được lính Mỹ chôn cất trong một hố chôn tập thể ở vị trí gần đường băng…

Từ bình luận của Bob Connor về bức không ảnh, kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng lập tức đi tìm tài liệu nghiên cứu, anh tìm thêm được hai bức ảnh trong đó có một bức trong và một bức sau trận đánh. Đồng thời, nhờ người bạn già là ông Chế Trung Hiếu, 70 tuổi, thương binh sống ở Hải Phòng và rất giỏi tiếng Anh làm cầu nối liên lạc với Bob qua email.

Qua mạng internet, Bob Connor đánh dấu khu vực hố chôn các chiến sỹ hy sinh trên tấm ảnh và cho biết, người trực tiếp chôn các liệt sỹ là đại tá Martin Estrones (khi đó là đại uý chỉ huy bay ở sân bay Biên Hòa). Sau nhiều lần trao đổi qua email và cả điện thoại trực tiếp, tháng 3/2017, hai cựu binh Mỹ này bay sang Việt Nam, cùng đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ QK7 và Đồng Nai bắt đầu công cuộc tìm kiếm. Sau gần một tháng dò tìm, dùng tay gạt từng nắm đất, những di vật đầu tiên của các liệt sỹ đã hiện ra trong niềm xúc động rung rung của đồng đội.

Gặp kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng, hỏi về cái duyên hiếm có khi là người góp công lớn trong việc tìm được hài cốt các liệt sỹ, anh cho biết, từ nhỏ anh đã có niềm đam mê những tấm ảnh chụp từ trên cao (không ảnh), nên thường lang thang vào các trang mạng sưu tầm những bức ảnh xưa.

Việc tìm kiếm rất tỉ mỉ, vạch từng nắm đất, không bỏ sót bất cứ thứ gì, dù nhỏ

Anh kể: “Rất nhiều ảnh do lính Mỹ chụp khi tham chiến ở Việt Nam, đăng tải lên các trang mạng. Trong đó rất nhiều ảnh chụp căn cứ quân sự, máy bay, tàu... Tôi đã sưu tầm và đưa lên các trang mạng khoảng 15.000 bức ảnh, khoảng 2/3 trong số đó là ảnh của lính Mỹ. Ngoài ra, tôi cũng sưu tầm và đăng rất nhiều bản đồ cũ, bản đồ quân sự. Việc tìm ra ngôi mộ liệt sỹ vừa rồi không hề đơn giản, vì việc xác định các địa danh mà lính Mỹ gọi bằng tiếng lóng với tên thật cũng rất khó, phải đọc và đối chiếu rất nhiều tài liệu mới biết được. Chưa kể các địa danh trước kia và sau này đã gần như hoàn toàn thay đổi. Để biết chính xác vị trí đã chụp các bức ảnh có khi phải mất thời gian rất nhiều năm, phải đối chiếu nhiều hình ảnh, bản đồ, không ảnh và ảnh vệ tinh. Nhiều lúc phải hỏi cộng đồng trên internet xác định, kiểm chứng giúp. Đôi khi bằng cả cách “cùn” là cứ đưa lên khu vực nghi vấn, để hy vọng có ai đó thấy, biết... phản biện rồi sau đó phân tích lại”.

Ngừng gây lát, anh nói tiếp, giọng chùng xuống: “Hôm tìm được những hài cốt đầu tiên phía tỉnh Đồng Nai điện cho tôi xuống. Nhìn thấy các chiến sĩ bốc lên những hài cốt đầu tiên, tôi xúc động không biết tả sao. Vừa mừng, vừa tủi, vừa thương. Sau 42 năm ngày giải phóng nhưng các anh vẫn còn nằm ở đây, dưới lòng đất lạnh lẽo mà gia đình không hay biết”.
 

Mong các anh báo mộng...

Kiến trúc sư Thắng cho biết, sau khi mộ tập thể khoảng 150 chiến sĩ tại khu vực sân bay Biên Hòa được tìm thấy, các cựu binh Mỹ tiếp tục cung cấp thông tin, hình ảnh liên quan đến mộ tập thể ở sân bay Tân Sơn Nhất thời điểm năm 1968.

Cựu binh Mỹ, ông Martin Estrones sau đó cung cấp một số tấm ảnh vệ tinh sân bay Tân Sơn Nhất vào thời điểm 1/2/1968, 14/2/1968 và nhiều bức vẽ, sơ đồ sân bay có đánh dấu hố chôn tập thể 157 chiến sĩ hy sinh ngày 31/1. Trong đó, có bức ảnh đầu phía Tây sân bay do Bob Laymon chụp từ máy bay Boeing 707 khi cất cánh trên đường băng 07L-25R (được cho là ngay sau trận Mậu Thân). Trong ảnh thấy rõ máy ủi và rãnh đào hình vòng cung ở hướng 4-5h. Phía trên bên phải là đường QL1 - nay là đường Trường Chinh, đường Cộng Hòa và đường tuần tra vành đai sân bay.

Anh Thắng cho biết, từ các thông tin có được, anh đã tổng hợp và gửi cơ quan chức năng xem xét tổ chức tìm kiếm mộ tập thể thứ 2 trong sân bay Tân Sơn Nhất.

Sau 49 năm nằm ở sân bay Biên Hoà, các anh đã trở về

Là người đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối với các nhân chứng từ bên kia bán cầu, ông Chế Trung Hiếu nói qua điện thoại: “Hôm đó tôi đang ở Lào, và nhận được điện thoại của đại tá Mai Xuân Chiến, Phó Chính uỷ BCH Quân sự tỉnh Đồng Nai, báo tin đã tìm thấy các liệt sĩ. Nước mắt tôi cứ thế tuôn rơi. Bên kia đầu dây, anh Chiến cũng bật khóc vì xúc động. Tôi lập tức báo tin cho 2 cựu binh Mỹ đã giúp sức, 2 anh cũng vô cùng nhẹ nhõm và xúc động. Các anh đã nằm ở đó gần 50 năm mới được trở về cùng gia đình, đồng đội”.

Sinh ra, lớn lên tại Quảng Ngãi, ông Hiếu tham gia cách mạng từ năm 16 tuổi. Sau 8 năm ở chiến trường, ông bị thương trong một trận đánh và mất đi một chân trái. Trở về đời thường, ông vẫn luôn đau đáu một nỗi trăn trở về những đồng đội còn nằm lạnh lẽo đâu đó trên khắp mọi nẻo rừng của đất nước. Đó cũng chính là lý do khiến ông dành hết thời gian kết nối với các cựu binh Mỹ và tìm tòi them tài liệu, thông tin về ngôi mộ liệt sỹ ở sân bay Biên Hoà.

“Theo tôi biết, hiện nay trên khắp đất nước ta còn khoảng 200.000 hài cốt liệt sĩ chưa tìm thấy. Đảng, Chính phủ và nhân dân vẫn đang tìm kiếm các anh. Tôi hy vọng rằng công tác tìm kiếm liệt sĩ được các địa phương thúc đẩy nhanh chóng và hiệu quả để các anh sớm trở về với gia đình, nằm cùng đồng đội trong các nghĩa trang liệt sĩ. Tôi mong các anh linh thiêng sẽ báo mộng cho chúng ta biết, chứ nếu không, sợ mai mốt, những nhân chứng lịch sử như chúng tôi sẽ không còn đủ minh mẫn, sức khỏe để tìm các anh nữa”, ông Hiếu nói tiếp.