Sản xuất hồ tiêu còn nhiều mối lo

Dự án Cạnh tranh nông nghiệp tỉnh Gia Lai đã tiến hành điều tra phỏng vấn các nông hộ SX hồ tiêu cho thấy công tác giống, biện pháp canh tác và sử dụng phân bón và tình hình dịch bệnh cũng như quản lý dịch hại trên cây tiêu còn nhiều vấn đề phải bàn.

Dự án chọn huyện Chư Sê và Chư Pưh là các huyện trọng điểm trồng tiêu nổi tiếng của tỉnh. Tại Chư Sê điều tra SX ở xã Dun và Kong Htok. Tại huyện Chư Pưh điều tra tại xã Ia Phang và Chư Đôn (mỗi xã chọn 25 hộ).

Về giống và phương thức nhân giống: Trên 90% số vườn sử dụng các giống tiêu Trung Lộc Ninh và Vĩnh Linh. Đây là 2 giống tiêu có khả năng sinh trưởng khỏe, năng suất cao, thời gian từ trồng đến cho quả bói và bước vào giai đoạn kinh doanh sớm. Phương thức nhân giống chủ yếu từ hom thân (93% số hộ), đa phần người dân sử dụng liếp cát để ươm hom (95% số hộ) nên có những hạn chế so với việc ươm hom bằng bầu trong việc loại bỏ cây nhiễm bệnh từ giai đoạn vườn ươm.

Tiêu là mặt hàng nông sản chủ lực của tỉnh Gia Lai

Về các biện pháp canh tác và sử dụng phân bón: Hầu hết người dân lựa chọn đất trồng tiêu có độ dốc tốt, tuy nhiên việc thiết lập hệ thống thoát nước không được quan tâm. Hầu hết các hộ sử dụng phân hữu cơ ở các dạng vi sinh hoặc tự ủ. Phân hóa học được 100% hộ dân sử dụng với lượng bón cao hơn khuyến cáo từ 2 - 3 lần và mất cân đối giữa các yếu tố N-P-K. Việc bón đạm quá nhiều và chưa áp dụng tốt các biện pháp canh tác là một trong những nguyên nhân làm cho cây hồ tiêu dễ nhiễm và lây lan các loại dịch bệnh.

Tình hình bệnh hại: 3 loại bệnh nguy hiểm trên cây hồ tiêu đều xuất hiện ở mức khá phổ biến đến rất phổ biến trên các vùng điều tra. Tại huyện Chư Sê, xét về mức độ nguy hiểm và cấp thiết thì có thể xếp hạng ưu tiên phòng trị chết nhanh - chết chậm - virus; tại huyện Chư Pưh có thể xếp hạng ưu tiên phòng trị virus - chết chậm - chết nhanh.

Tại huyện Chư Sê: 100% số vườn điều tra đều có nhiễm bệnh bệnh chết nhanh ở các mức độ khác nhau. Đáng chú ý có đến 60% số vườn nhiễm ở mức độ từ 10 - 20% số trụ trong vườn bị nhiễm. Đặc biệt khoảng 10% số vườn có số trụ bị nhiễm bệnh trên 20%. Có 90% số vườn điều tra nhiễm bệnh chết chậm, tập trung chủ yếu ở mức từ 10 - 20% và mức lớn hơn 20% số trụ bị nhiễm lên đến 80% số vườn. Có 70% số vườn nhiễm virus ở các cấp độ, tập trung chủ yếu ở mức nhỏ hơn 10% và mức từ 10 - 20% trụ bị nhiễm bệnh chiếm khoảng 80% số vườn.

Tại huyện Chư Pưh: 84% số vườn điều tra nhiễm bệnh chết nhanh, tập trung chủ yếu ở mức nhẹ và mức từ 10 - 20% trụ tiêu bị bệnh, chiếm 90% số vườn tiêu. Có 96% số vườn nhiễm bệnh chết chậm tập trung ở mức 10 - 20% và trên 20%, chiếm trên 85% số vườn tiêu. Có đến 100% số vườn điều tra đều bị nhiễm bệnh virus, tập trung chủ yếu ở các mức cao trên 10% và thậm chí có vườn trên 20%, chiếm hơn 88% số vườn.

Tình hình quản lý bệnh hại: Đa phần chủ hộ được điều tra chưa có hiểu biết đầy đủ về con đường lây lan các loại bệnh hại nguy hiểm về chết nhanh, chết chậm và virus. Hầu hết người dân (100% số hộ điều tra) đều sử dụng thuốc hóa học để phòng trị bệnh hại, tuy nhiên đa phần dựa vào kinh nghiệm nên việc lựa chọn đúng loại thuốc cần sử dụng còn gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, phần lớn hộ chưa biết sử dụng các loại thuốc có hoạt chất khác nhau nhưng cùng công dụng để thay thế, một bộ phận còn sử dụng không đúng thuốc.

Qua điều tra đánh giá hiện trạng cho thấy, tình hình dịch hại trên cây hồ tiêu tại các địa bàn Chư Sê và Chư Pưh đang diễn biến phức tạp và ngày càng nghiêm trọng. Ngoài 2 loại bệnh hại nguy hiểm (chết nhanh và chết chậm), bệnh do virus (tiêu điên) đang lây lan rất nhanh, hiện phổ biến hầu khắp các vườn tiêu trên các địa bàn, nhất là ở khu vực Chư Pưh. Trong bối cảnh người dân tăng diện tích trồng tiêu quá ồ ạt, việc kiểm soát dịch bệnh ngày càng trở nên khó khăn.

Tuy nhiên, việc phòng trị 3 loại bệnh nguy hiểm này phải được tiến hành đồng thời trong suốt quá trình SX và áp dụng biện pháp kỹ thuật “Quản lý tổng hợp bệnh chết nhanh, chết chậm trên cây tiêu”…