Sơ kết Chương trình thí điểm NTM năm 2010: "Hình hài” NTM đã rõ

* Tuyên truyền còn yếu

Ngày 22/1/2011, BCĐ Chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới (NTM, Ban Chấp hành TƯ Đảng) đã tổ chức hội nghị sơ kết Chương trình xây dựng thí điểm NTM năm 2010, bàn kế hoạch, nhiệm vụ năm 2011. Sau 2 năm xây dựng thí điểm, phần lớn các tiêu chí về NTM đã cơ bản hoàn thành, nổi bật là kinh tế, cơ cấu lao động và thu nhập của người dân tại 11 xã thí điểm NTM đã có biến chuyển lớn...  

Báo cáo đánh giá việc thực hiện Chương trình xây dựng thí điểm NTM đến hết năm 2010 cho biết, hiện đã có 7/11 xã xây dựng thí điểm mô hình NTM đã hoàn thành được 10/19 tiêu chí trở lên. Trong đó có 3 xã gồm Thụy Hương (Hà Nội), Tân Thịnh (Bắc Giang) và Tân Thông Hội (TP.HCM) đã hoàn 14/19 tiêu chí về NTM. Riêng xã Thanh Chăn (Điện Biên) là xã khó khăn nhất hiện cũng đã hoàn thành 7/19 tiêu chí. Đến nay, “bộ khung” cho việc xây dựng NTM mới tại 11 xã điểm cũng đã được cơ bản hoàn thiện với 11/11 xã thí điểm NTM  hoàn thành xong việc quy hoạch chung về xây dựng NTM, trong đó có 8 xã đã cơ bản hoàn thành quy hoạch chi tiết.

Đánh giá về vấn đề quy hoạch cho xây dựng NTM, đa số các địa phương đều thừa nhận đây là việc mà trong giai đoạn đầu đã hết sức lúng túng. Do vậy đến nay, tiến độ quy hoạch vẫn còn chậm. Điều này đã làm ảnh hưởng lớn đến tốc độ xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã NTM trong thời gian qua. Đến cuối năm 2010, đã có khoảng 2/3 số công trình theo tiêu chí đã được triển khai tại 11 xã điểm (đa số là trụ sở, giao thông, thủy lợi, trường học và vệ sinh công cộng...). So với yêu cầu của nhóm tiêu chí hạ tầng NTM, hiện đã có 5 xã đạt từ 5/8 tiêu chí trở lên. Tuy nhiên, theo báo cáo của các địa phương, nhiều công trình hạ tầng hiện vẫn đang xây dựng dang dở. Trong khi đó theo Bộ Tài chính, hiện 11 tỉnh thí điểm NTM mới chỉ giải ngân được 117 tỉ đồng (trong tổng số kinh phí là 300 tỉ đồng).  

Đồng chí Trương Tấn Sang, Uỷ viên Bộ Chính trị – Trưởng BCĐ Chương trình xây dựng NTM khẳng định: chương trình thí điểm NTM tại 11 xã điểm sẽ giữ nguyên thời hạn hoàn thành vào cuối năm 2011. Như vậy chỉ còn chưa đầy 1 năm nữa, các tỉnh phải cố gắng hoàn thành tiến độ giải ngân hơn 193 tỉ đồng còn lại. Bộ Tài chính phải phối hợp với các địa phương nhằm đẩy nhanh tiến độ các hạng mục công trình tại các xã thí điểm.

Chuyển biến nổi bật nhất sau 2 năm thực hiện thí điểm xây dựng NTM theo đánh giá của các địa phương đó là hoạt động SX, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và thu nhập của người dân tại các xã thí điểm đã thay đổi mạnh mẽ. Đến nay, mỗi xã đã có ít nhất 3-5 dự án, điểm trình diễn và SXNN. Các hình thức SX hợp tác, tổ hợp tác SX đã phát triển mạnh từ 18 tổ (khi chưa thực hiện xây dựng NTM) lên 104 tổ. Nhiều DN cũng đã về các xã phối hợp với nông dân đầu tư xây dựng các NMSX, chế biến nông sản và các nghề phi nông nghiệp. 

Các đánh giá cũng cho thấy, sự biến chuyển của đời sống văn hóa cũng như sản xuất trong xây dựng NTM có thành công hay không là phụ thuộc rất lớn vào ý thức hợp tác của người dân. Về vấn đề này, hầu hết các địa phương đều nhận xét công tác tuyên truyền thời gian qua còn chưa đạt yêu cầu, chưa ăn sâu được vào ý thức của người dân. Ông Nguyên Văn Linh – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang nêu kinh nghiệm cho thấy, những biến chuyển về hoạt động văn hóa cộng đồng, xây dựng các công trình hạ tầng của địa phương nếu được dân ủng hộ và thấy rõ được lợi ích của mình thì bớt đi được rất nhiều kinh phí, và rất nhanh hoàn thành.  

Một số ý kiến còn cho rằng, bản chất của việc xây dựng NTM cốt yếu nhất là nằm ở công tác truyền thông. Ông Lê Xuân Thủy – GĐ Sở NN-PTNT Nam Định nêu ý kiến: Phải huy động đài, báo lập hẳn chuyên mục, thậm chí là một kênh riêng để làm sao người dân ngày nào cũng có thể tiếp nhận được thông tin về NTM.