Sống thấp thỏm trên di tích

Gần 1.000 hộ dân vẫn phải sống thấp thỏm trên khu vực thượng thành - eo bầu của Hoàng thành Huế (TT-Huế) trong sự nhếch nhác, tạm bợ. Sự “kẹt lại” của họ trên di tích hơn mấy chục năm qua, trong đời sống khó khăn đã gây mất mĩ quan cho quần thể di tích Huế đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới.

Nỗi lo nhà sập

Những hộ dân sống trên khu vực thượng thành - eo bầu hầu hết đã lên ở đây từ lâu, có hộ ở trước giải phóng năm 1975. Họ lên “chiếm đất” rồi làm ăn sinh sống, sinh con đẻ cái, tách hộ cũng ở những căn nhà liền kề, lụp sụp vá chằng chịt. Trong khi đó, đời sống của mấy nghìn con người ở đây chủ yếu dựa vào nghề bốc xếp, đạp xích lô nên thu nhập bấp bênh, đời sống khó khăn, họ không có khả năng cải tạo, xây dựng lại nhà, mà có cải tạo cũng không cho phép vì ở đây thuộc Khu vực I của di tích, được bảo vệ nghiêm ngặt.

Cụ Phan Văn Hát (85 tuổi, sống ở khu vực thượng thành) than thở: “Tui sống hơn 60 năm tại khu vực này rồi, bao mùa mưa bão đi qua, cứ đến tháng 9/10 hằng năm là nơm nớp lo sợ bão sập nhà, phải chằng chống nhà cửa. Nằm trong nhà mà mưa thấu mặt, ướt như chuột lột. Bao nhiêu năm rồi, tui chỉ mong được tái định cư (TĐC) như bao hộ dân khác, để con cháu có chỗ ở đàng hoàng”.

Người dân khu vực thượng thành với cuộc sống tạm bợ, nhếch nhác mấy chục năm qua

Tâm trạng của cụ Hát là nguyện vọng chung của hơn 1.000 hộ dân còn “kẹt lại” trên di tích. Hầu hết các hộ dân đều mong muốn chính quyền thành phố có chính sách đền bù thỏa đáng, giải tỏa, TĐC sớm trước mùa mưa bão những năm tới. Bởi, theo thống kê, tại khu vực thượng thành, eo bầu khi thực hiện giải tỏa, bố trí quỹ đất để cấp nhà ở, nhiều hộ dân ở khu vực này có diện tích bị thu hồi khá lớn. Cụ thể, có 3 hộ có diện tích đất bị thu hồi trên 500 m², 6 hộ bị thu hồi trên 400 m² và một hộ khác có diện tích đất bị thu hồi trên 200 m².

Bà Nguyễn Thị Mai (sống tại khu vực gần cửa Thượng Tứ) bức xúc: “Trong mấy năm qua, dù đã đi họp, kiến nghị không biết bao nhiêu lần nhưng đâu lại vào đấy cả. Cả gia đình tui sinh sống ở đây đã mấy chục năm rồi, giờ mong muốn duy nhất là được Nhà nước cho TĐC, không đến mùa mưa bão quá cơ cực luôn”.

Hai mươi năm trước, khi quần thể Di tích cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, khu vực thượng thành - eo bầu trở thành khu vực I di tích, với quy định bảo vệ nghiêm ngặt. Từ đó, người dân ở đây phải chịu cảnh nhà ở dột nát, xuống cấp mà không được sửa chữa, cơi nới.

Mái tôn dột nát, chỉ chờ sập

Hiện có gần 1.000 hộ dân sống trên khu vực này đang rơi vào tình cảnh “đi cũng dở ở không xong”. Được biết, mới đây, tỉnh TT-Huế tiếp tục giao cho UBND TP Huế xây dựng 3 khối chung cư 4 tầng ở phường Hương Sơ, với tổng vốn đầu tư 50 tỷ đồng, nhằm giải quyết chỗ ở cho hơn 120 hộ dân sống trên di tích ở phường Thuận Lộc và Thuận Hòa nằm trong diện giải tỏa. Thế nhưng, đến nay khi các khối chung cư đã xây dựng xong, nhưng việc giải tỏa cho các hộ dân sống ở khu vực trên vẫn vướng phải những bất cập chưa được tháo gỡ.

Còn phải chờ…

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Đình Cáng, Giám đốc Ban đầu tư và Xây dựng TP Huế, cho biết: “Nhằm bố trí TĐC cho các hộ dân sống trên khu vực di tích, thời gian qua, thành phố đã xây dựng được 3 khối chung cư, với tổng số 98 căn hộ. Mục đích là phục vụ cho TĐC các hộ phía nam kinh thành Huế. Công trình đã được nghiệm thu từ tháng 6/2013, nhưng đến nay vẫn chưa áp giá đền bù cho các hộ dân là do vướng mắc vào cơ chế, hiện chưa trình lên được để phê duyệt các giá trị đền bù".

Chằng chống nhà cửa trước mùa mưa bão

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất TP Huế, đơn vị được giao nhiệm vụ giải phóng mặt bằng ở khu vực phía nam Kinh thành Huế cho hay: “Đến nay, tất cả các hồ sơ cơ bản hoàn chỉnh nhưng vấn đề đảm bảo quyền lợi của người dân thì đang xin ý kiến của UBND tỉnh TT-Huế. Chúng tôi đang tập hợp lại để báo cáo với hội đồng tư vấn, giải quyết các vướng mắc về công tác bồi thường hỗ trợ TĐC, để xem xét tham mưu cho UBND tỉnh có chính sách, tìm cách tháo gỡ cho người dân trước khi phê duyệt chính thức. Mục đích là làm sao đảm bảo quyền lợi, đảm bảo các yếu tố cho người dân có nơi ở mới tốt hơn”.

Vướng mắc trong cơ chế đền bù giải phóng mặt bằng ở các di tích Huế là nguyên nhân làm chậm TĐC cho những hộ dân sống trên thượng thành. Theo thống kê của Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, hiện có gần 3.000 hộ dân (trong đó có hơn 1.000 hộ ở khu vực thượng thành - eo bầu) đang “kẹt lại” ở khu vực di tích vẫn chưa giải tỏa được.