Sức xuân vùng rau... trên đá

Ruộng rau liệt không chỉ giúp nông dân hái ra tiền mà còn thu hút nhiều người tìm về với tour du lịch kiệt tác của thiên nhiên.
 

“Quà của trời”

Vùng đồi đất đỏ bazan của Gio An nằm ở phía Tây huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, nơi được gọi vui với cái tên “xứ rau liệt”. Trời đất đã ban tặng cho nơi đây một loại cây sống trên đá như món quà vô giá để bù đắp lại những trắc trở của thiên nhiên khắc nghiệt. Nguồn nước tự nhiên được cung cấp từ hệ thống giếng cổ hàng ngàn năm tuổi ở Gio An đã chăm sóc cho cây rau liệt sinh trưởng và phát triển tốt nhất trên các lớp sỏi đá.

Ruộng bậc thang trồng rau liệt đẹp mê hồn ở Gio An

Rau liệt là loại cây ưa sạch sẽ, sống đầu nguồn nước, không sống chung với đất bùn, nước bẩn, phân bón, thuốc trừ sâu. Chỉ có những nơi nguồn nước trong mát từ lòng đất chảy ra như ở Gio An mới cho ra loại rau sạch tuyệt đối và đem lại hiệu quả kinh tế cao. Không cần phải trồng theo kiểu công nghệ cao, rau hữu cơ, rau liệt ở đây là giống rau của tự nhiên, nhờ thiên nhiên ưu ái mà có.

Nhiều đời qua, cây rau liệt được trồng vào mùa mưa, tầm từ rằm tháng Tám cho đến ra Giêng (khoảng tháng 9 đến năm trước đến tháng 2 dương lịch năm sau). Rau liệt là một loại cây kỳ lạ, trăm sự đều nhờ trời. Không cần chăm chút, không phân bón, trời cho mưa lâm thâm với chút rét se se là rau cứ thế mơn mởn. Trồng rau cực kỳ dễ dàng và không tốn quá nhiều công sức, tiền bạc. Chỉ cần lấy gốc cây rau liệt đặt xuống ruộng sỏi đá có làn nước chảy trong veo rồi lấy hòn đá bằng năm tay đè lên. Sáng hôm sau ra thăm ruộng đã thấy cây rau ra rễ trắng tinh khôi. Cây rau liệt chế biến được nhiều món ăn như trộn với thịt bò, trứng, luộc, xào, ăn sống… Nhiều người mê mẩn với món rau liệt khi đã một lần ăn thì sẽ không bao giờ quên hương vị của nó.

Cây rau liệt chỉ phát triển tốt trên sỏi đá và đầu nguồn nước trong veo

Gia đình anh Lê Thanh Tân ở thôn An Hướng chuyên trồng rau liệt cung cấp cho chợ thành phố Đông Hà. Nhờ có nguồn nước trong từ giếng Nậy, 3 sào rau (500 m2/sào) của gia đình anh mỗi vụ thu về bình quân 70 - 80 triệu đồng. Anh Tân cho biết, trồng cây rau liệt có giá trị gấp chục lần trồng lúa, mỗi sào rau cũng có giá trị bằng cả ha cao su lúc vào mùa mủ cao giá. Song trồng rau liệt lại đơn giản, không nhọc nhằn, tốn sức lao động. Nhờ trồng rau liệt, gia đình anh Tân xây được nhà mới và nuôi ba người con ăn học đàng hoàng.

Sở hữu ruộng rau liệt lớn nhất xã là gia đình chị Ngô Thị Loan ở thôn Hảo Sơn. Chị Loan rạng rỡ khoe thời điểm này mới đến nửa mùa mưa nhưng gia đình chị đã thu về gần 100 triệu đồng từ 4 sào rau liệt. Rau liệt đang được giá, bán ra khoảng 4 - 5 ngàn đồng/bó (1 bó tương đương 400g).

Mỗi ngày chị Loan thu hoạch khoảng 500 bó rau liệt bán cho các thương lái. Tính trung bình mỗi sào rau thu về khoảng 10 triệu cho mỗi lần thu hoạch. Khi thu hoạch, cây rau liệt được cắt ngang để lại phần thân rau cao hơn mặt nước chừng 20cm. Vừa cắt xong, cây rau liền đâm chồi non, chừng mười đến mười hai ngày sau thời tiết thuận lợi, ruộng rau liệt sẽ cho thu hoạch trở lại. Cứ liên tiếp như vậy thời gian mùa rau liệt kéo dài năm đến sáu tháng thì mỗi ruộng rau cho đến hàng chục lần thu hoạch. Gia đình chị Loan năm nay trồng rau liệt lãi lớn và háo hức vì tết đến chắc rằng mâm cỗ cúng gia tiên lại thêm đầy.

Trồng cây rau liệt cũng khá đơn giản, nhẹ nhàng

Nhờ vựa rau liệt, gia đình chị Loan ngày một khấm khá và có điều kiện để nuôi 3 đứa con của mình ăn học, dựng vợ gả chồng. Chị còn đầu tư nuôi thêm bò, trồng lúa để tăng thêm thu nhập. “Xây được cái nhà mới tui vui lắm, nhờ cái cây rau liệt hết đó chú”, chị Loan chia sẻ.
 

Gom góp chỉ được khoảng 10ha

Ông Hồ Xuân Hải, Chủ tịch UBND xã Gio An nói vui cái gì đặc biệt quá cũng ít và khó phát triển nhiều lên. Dù nổi tiếng nhưng toàn bộ diện tích rau liệt của xã chỉ rộng gần 10 ha, tập trung ở các làng Hảo Sơn, Gia Bình, An Hướng, An Nha. Nhiều năm qua rau liệt luôn là loại cây mang lại thu nhập cao cho người dân. Nhờ trồng rau liệt mà nhiều người dân có điều kiện cải thiện cuộc sống. Những ngôi nhà được xây mới khang trang hơn, chất lượng sống cũng ngày một tốt hơn.

Ông Hải nói đầy tiếc nuối, xã Gio An rất muốn tăng diện tích cây rau liệt để tăng thu nhập cho người dân nhưng cũng không được vì không còn ruộng sỏi đá, nước trong veo đầu suối để mở rộng. Trời cho lộc từng nào hưởng từng đó thôi.

Để khẳng định thương hiệu và đảm bảo an toàn chất lượng rau sạch cho người tiêu dùng trong cả nước, từ tổ hợp tác nông sản an toàn Hảo Sơn, UBND xã Gio An đã đầu tư và phát triển thành HTX dịch vụ rau sạch Hảo Sơn với sự tham gia của hơn 20 hộ dân có diện tích trồng rau lớn nhất.

Thu hoạch rau liệt trong mù sương của mùa xuân đến

HTX rau sạch đang từng bước khẳng định chất lượng, thương hiệu của rau liệt Gio An, tìm kiếm và mở rộng thị trường cho cây rau liệt. Có thị trường ổn định đầu ra cho cây rau liệt sẽ giảm thiểu tối đa tình trạng thương lái ép giá người dân mỗi năm rau được mùa. UBND xã Gio An còn đăng ký bản quyền tên miền rauliet.com để quảng bá và mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm sạch với cam kết về chất lượng và xuất xứ đáng tin cậy.

Theo ông Hồ Xuân Hải, có một vài địa phương trồng được loại rau này, tuy nhiên về màu sắc và vị đắng nhẹ đặc trưng thì không đâu có được như rau liệt ở Gio An. Nhờ đặc trưng đó nên nhiều nhà hàng, khách sạn ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh hay siêu thị lớn ở các tỉnh lân cận Quảng Trị luôn tìm đến tiêu thụ nguồn rau liệt được trồng tự nhiên ở đây. Cũng chưa có nhà nghiên cứu nào trả lời được câu hỏi vì sao cây rau liệt ở Gio An có màu xanh nhẹ cùng hương vị và mùi thơm rất riêng không đâu có được.

Với sự đặc biệt của mình, vùng chuyên canh cây rau liệt độc đáo của tỉnh Quảng Trị chỉ có diện tích rất ít ở xã Gio An. Ngoài việc cung cấp rau sạch thì mô hình này còn mở ra tour du lịch hấp dẫn tìm về với thiên nhiên.