Sụt giảm dân số có phải một nỗi lo?

Ảnh mang tính minh họa.

Mỗi năm ở Nhật có hơn 2.000 búp bê tình dục có kích cỡ giống như con người được tiêu thụ. Việc kinh doanh mặt hàng này càng trở nên phát đạt thì càng khiến các chuyên gia nhân khẩu học hốt hoảng: “Người Nhật đang đứng ở ngã tư đường, chúng ta đang phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Chúng ta là một giống loài bị đe dọa. Đến năm 3546, dân số Nhật sẽ về con số 0”.

Từ câu chuyện đang xảy ra tại xứ sở Phù Tang, nên nghĩ gì về thực tế nước ta?

Giá bán mỗi búp bê tình dục không hề rẻ, khoảng 600.000 yên (tương đương 124 triệu Việt Nam) nhưng nhiều khách hàng nam giới tỏ ra ưa chuộng. Trước đây, những người sở hữu búp bê tình dục thường là những người khuyết tật, người có cuộc sống hôn nhân không hạnh phúc hay số khác sử dụng búp bê để giải quyết vấn đề tâm lý. Tuy nhiên, xu hướng ấy đang dần thay đổi.

Nhiều người đã có gia đình ổn định cũng xem búp bê tình dục như một phần tất yếu trong đời mình. Như ông Ozaki 45 tuổi, chia sẻ về búp bê tình dục được đặt tên Mayu: “Sau khi đưa búp bê Mayu về nhà, vợ tôi đã nổi trận lôi đình, bà ấy đã chỉ trích tôi rất nhiều. Tuy nhiên, hiện tại mọi chuyện đã dần ổn định. Cả tôi, Mayu và vợ đều sống chung dưới một mái nhà.

Phụ nữ Nhật Bản ngày càng trở nên lạnh nhạt. Họ rất ích kỷ. Sau một ngày làm việc vất vả, đàn ông chúng tôi muốn có một ai đó có thể lắng nghe nhưng họ chỉ buông lời càu nhàu mà thôi. Về phía tôi, dù tôi có bất kỳ vấn đề gì, Mayu vẫn luôn sẵn lòng lắng nghe và ở đó đợi tôi. Tôi yêu mọi thứ thuộc về cô ấy và muốn ở bên cô ấy suốt đời”.

Còn ông Senji Nakajima, 62 tuổi, tâm sự về búp bê tình dục Saori: “Tôi sẽ không bao giờ hẹn hò với phụ nữ nữa. Họ là những người không có trái tim. Đàn bà ngày nay thật khắt khe, họ luôn muốn thứ gì đó từ bạn như tiền và sự ràng buộc. Nhưng trái tim tôi lại rung động mỗi khi về nhà và nhìn thấy Saori. Cô ấy không bao giờ phản bội tôi, cô ấy làm cho những lo lắng của tôi đều tan biến”.

Thậm chí, ông Hyodo không chỉ sở hữu một búp bê tình dục, mà có hẳn bộ sưu tập búp bê tình dục, với giải thích: “Trong tương lai tôi nghĩ sẽ ngày càng có nhiều chàng trai chọn mối quan hệ với búp bê. Với những người đàn ông, họ không bao giờ phàn nàn và không đem đến sự căng thẳng nào so với phụ nữ”.

Búp bê tình dục để giải quyết nhu cầu sinh lý thì dễ hiểu, nhưng búp bê tình dục được xem như một người vợ thì có chút gì hơi biến thái, nếu nhìn bằng cặp mắt lạnh lùng của người ngoài. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện nay, khi những góc khuất cá nhân được phóng thích tuyệt đối, thì sở thích riêng tư đôi khi phản ánh thực trạng xã hội.

Búp bê tình dục được coi là một trong những nguyên nhân chính khiến tỷ lệ độc thân của người Nhật tăng cao, người trẻ không muốn lập gia đình và tỉ lệ sinh giảm. Lý do ư? Nhiều người cho biết, sống chung với một búp bê tình dục dễ chịu hơn nhiều so với việc tìm một người bạn đời đích thực.

Búp bê tình dục hiện nay chưa phổ biến ở nước ta. Đề cập đến búp bê tình dục vẫn còn là điều nhạy cảm. Thế nhưng, theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới - WHO, Việt Nam là một trong những quốc gia nằm trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương có tỷ lệ sinh thấp nhất và tỷ lệ vô sinh cao nhất thế giới.

Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy hiện mức sinh trung bình của Việt Nam là khoảng 2,1 con/ mẹ. Trên thực tế, nhiều địa phương có mức sinh thấp hơn trung bình cả nước. Ví dụ, TP.HCM có mức sinh 1,33 con/ mẹ; Đồng Tháp là 1,57 con/ mẹ hay Cần Thơ 1,58 con/ mẹ. Vùng Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long có mức sinh thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế (1,5-1,6 con/ mẹ). Nghĩa là khi chưa có sự tác động của búp bê tình dục, thì chúng ta vẫn đang đối mặt với nguy cơ sụt giảm dân số.

Có học hàm Giáo sư và có học vị Tiến sĩ, ông Nguyễn Thiện Nhân - Bí thư Thành ủy TPHCM đã có cơ hội đặt chân đến nhiều quốc gia và rút ra nhiều điều băn khoăn: Nếu 2 người trưởng thành, sinh được 2 người con thì khi 2 người này về hưu và mất đi, xã hội có 2 lao động thay thế. Đó chính là công thức đơn giản của bền vững xã hội về lao động. Đó gọi là mức sinh thay thế.

Tuy nhiên, thống kê cũng cho thấy, khi 20 trẻ đến 20 tuổi thì có 1 trẻ mất do bệnh tật, tai nạn, tức chỉ còn 19 trẻ. Nếu 10 cặp vợ chồng sinh đúng 20 trẻ thì khi lớn lên chỉ còn 19 trẻ, vì vậy tỷ suất sinh lý tưởng được khuyến cáo là 10 người phải sinh được 21 cháu. Hay tỷ suất sinh lý tưởng là 2,1 cháu/1 phụ nữ, tỷ suất sinh này gọi là tỷ suất sinh thay thế.

Điều này nói dễ nhưng không dễ, vì thực tế nhiều quốc gia không thành công trong việc duy trì mức suất sinh thay thế. Nhật Bản sau nhiều năm nỗ lực thì hiện nay mức sinh là 1,4 cháu/1 phụ nữ. Theo dự báo trong vòng 50 năm tới, dân số Nhật Bản giảm 40 triệu người, thiếu trầm trọng lao động, dư thừa năng lực về giao thông, trường học, bệnh viện, quỹ an sinh xã hội có nguy cơ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nguyên nhân của tình trạng nằm ở đâu? Thứ nhất là do văn hóa lao động là trên hết, còn gia đình, sinh con là phụ. 

Nhiều nước Nhật Bản, Hàn Quốc ½ thế kỷ làm việc liên tục nhiều giờ trong ngày, còn vấn đề gia đình, sinh con để sang một bên, nên bây giờ giải quyết hết sức khó khăn. Thứ hai, hiện nay những điều kiện hỗ trợ người có con về y tế, trường học không phù hợp nên nhiều người không muốn có con. Khi có con thì họ dễ mất việc làm nên họ không muốn sinh con. Đó là xu hướng của nhiều nước, kể cả Singapore.

Hiện nay, khu vực Đồng bằng sông Hồng mức sinh là 2,16 con/ mẹ là tương đối ổn. Tây Bắc và miền núi phía Bắc là 2,4 con/ mẹ; Bắc Trung bộ và Duyên hải Trung bộ, Tây Nguyên cũng hơi cao nhưng là cần thiết. Chừng nào mà Đông Nam bộ và Tây Nam bộ còn có mức sinh quá thấp thì phải có quy hoạch về vấn đề dân số.

Ông Nguyễn Thiện Nhân đề nghị Chính phủ có hướng dẫn về mức sinh cho các địa phương, không phải chỗ nào cũng giảm mức sinh. Chừng nào mà khu vực miền Nam không đạt mức sinh thay thế, thì miền Bắc còn phải bù.

Vì sao ngày nay người ta lười sinh con? So với nhu cầu ăn mặc và nhu cầu đi lại, thì nhu cầu sinh lý đã giảm đi chăng? Một biểu hiện không khó nhận ra, đó là giới trẻ Việt Nam đang có trào lưu ngại lập gia đình. Bà Chế Dạ Thảo - Giảng viên Khoa Tâm lý, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM, phân tích: “Nguyên nhân khách quan là khi xã hội ngày càng phát triển, kéo theo càng nhiều áp lực khác nhau, áp lực về công việc, các mối quan hệ, cách cư xử giữa người với người làm cho các bạn trẻ trở nên mệt mỏi và lười yêu.

Từ lười yêu dẫn đến các bạn giảm nhu cầu mong muốn được kết hôn, được chung sống và gắn bó với ai đó lâu dài. Vì các bạn cho rằng khi bước vào cuộc hôn nhân sẽ kéo theo rất nhiều phức tạp và đi kèm với đó là những trách nhiệm, nhiều áp lực khác nữa.

Nguyên nhân tiếp theo là tỷ lệ đổ vỡ hôn nhân của các cặp đôi có dấu hiệu gia tăng. Điều này dẫn đến giá trị về niềm tin vào hạnh phúc gia đình bị suy giảm đối với nhiều bạn trẻ, các bạn thiếu niềm tin hơn về việc sẽ hạnh phúc khi đến với hôn nhân”.

Nhiều nhà nghiên cứu đều có chung nhận định, áp lực cuộc sống và công việc đã làm xuất hiện xu hướng kết hôn muộn, sinh con muộn, sinh ít con và không muốn sinh con. Mặt khác, việc nuôi dạy và chăm sóc con cái hiện nay đòi hỏi nhiều chi phí như ăn uống, học hành, chăm sóc sức khỏe, vui chơi giải trí…

Do sợ tốn kém nên nhu cầu sinh con của các gia đình đang có xu hướng giảm nhanh. Bên cạnh đó, tốc độ đô thị hóa tăng nhanh và phát triển kinh tế cũng dẫn đến áp lực cho các gia đình trong tìm kiếm việc làm, nhà ở…

Đồng thời, trình độ học vấn và điều kiện vật chất được cải thiện, lối sống hưởng thụ cũng có tác động nhất định đến mức sinh thấp. Tình trạng phá thai, tỉ lệ vô sinh nguyên phát, thứ phát có xu hướng gia tăng cũng là những yếu tố tác động khiến nhiều gia đình không thể sinh con… Nếu búp bê tình dục xuất hiện tràn lan ở Việt Nam, thì bức tranh dân số còn đáng lo ngại hơn.