15 năm về trước, Can Lộc (Hà Tĩnh) là một huyện nghèo thuần nông, thiếu ngành nghề phụ, thu nhập của người dân chủ yếu từ sản xuất nông nghiệp.
Kết quả cuộc khảo sát tình hình KT- XH tại huyện Can Lộc do Action Aid Việt Nam (AAV) cho thấy, một trong những nguyên nhân nghèo đói là do thiếu vốn đầu tư vào sản xuất. Cụ thể hơn là thiếu một dịch vụ tài chính dành cho người nghèo, vì thế tình trạng tư nhân cho vay nặng lãi khá phổ biến. Để khắc phục tình trạng thiếu vốn sản xuất, AAV tiến hành triển khai chương trình tài chính vi mô (TCVM) tại một số xã vùng Trà Sơn huyện Can Lộc.
Khi mới thành lập, chương trình TCVM tại Can Lộc do Trung tâm Vì người nghèo Hà Tĩnh (PPC, một thành viên của CIFPEN) thực hiện. Nguồn vốn của quỹ chỉ có 800 triệu đồng, cho 200 người dân được vay vốn ở quỹ của 2 xã. Sau 15 năm thực hiện, tính đến tháng 6/2010, từ nguồn vốn nhỏ, trợ giúp được ít người vay vốn, đến nay chương trình đã có sự tăng trưởng vượt bậc với gần 5.000 thành viên/8 quỹ xã tham gia, tổng nguồn vốn trên 13,9 tỷ đồng (trong đó vốn chủ sở hữu 5,5 tỷ, dư tiết kiệm thành viên 7,8 tỷ), luỹ kế vốn vay phát ra 65 tỷ đồng/15 năm. Qua báo cáo tổng kết của các Quỹ và các cuộc đánh giá phản hồi hàng năm qua phiếu thăm dò các hội viên tham gia chương trình vay vốn, khẳng định tài chính vi mô thực sự là địa điểm tin cậy cho người nghèo vay vốn để phát triển sản xuất, tăng thu nhập.
Nhiều chị em từ hai bàn tay trắng, nhờ tham gia chương trình vay vốn đến nay đã trở thành các hộ có kinh tế khá trong thôn. Chị Đặng Thị Liên ở xóm 10, xã Nhân Lộc kể: “15 năm về trước gia đình tôi thuộc diện đói nghèo nhất trong xóm.Vợ chồng đông con (4 đứa), ruộng được 3 suất chỉ cấy được mỗi năm 1 vụ, cả hai vợ chồng không có nghề phụ, thu nhập nghề nông thấp, đói ăn quanh năm. Năm 1997, AAV hỗ trợ đào kênh qua đồi, có nước thủy lợi dân xóm 10 đổi đời, nhà tôi cũng cấy cấy được 2 vụ lúa/năm. Tiếp đó, vợ chồng tôi mạnh dạn vay vốn chương trình tiết kiệm, mua một mảnh vườn để đầu tư trồng cây ăn quả, phát triển chăn nuôi. Năm 2005 gia đình bán mảnh vườn tại xã và vay thêm vốn quỹ mua được 1 mảnh vườn, trồng điều phát triển kinh tế gia đình. Ngoài ra chúng tôi bây giờ còn có vườn cây ăn quả trồng chè, cam bưởi, chăn nuôi lợn gà và có đàn bò 4 con, thu nhập khá, cuộc sống ổn định".
Nhiều gia đình khác ở Can Lộc thông qua vay TCVM đã phát triển nhiều nghề phụ như: Nấu rượu, dịch vụ buôn bán nhỏ, chăn nuôi, sản xuất thủ công và cả vốn đầu tư đi xuất khẩu lao động, nhờ đó kinh tế từng bước ổn định, khá giả. Bên cạnh tác động về mặt kinh tế, chương trình TCVM Can Lộc 15 năm qua đã góp phần tích cực trong việc nâng cao kiến thức, năng lực, phát triển trình độ nhận thức của người nghèo đặc biệt là phụ nữ. Rất nhiều chị em là thành viên, qua tham gia sinh hoạt nhóm, cụm đã học được cách quản lý tài chính chặt chẽ, thu chi hợp lý, đầu tư sản xuất, làm dịch vụ có hiệu quả.
Chương trình TCVM còn giúp các phong trào hoạt động của hội, tổ, nhóm được duy trì với chất lượng tốt. Do quỹ hoạt động có hiệu quả, các thành viên đóng góp đầy đủ, không còn tình trạng nợ hội phí. Quỹ cũng trích một phần hỗ trợ cho các hoạt động cộng đồng ở địa phương như thể dục thể thao, văn hoá văn nghệ, tìm hiểu về các vấn đề xã hội, bình đẳng giới…Theo đánh giá của dự án phân tích ngân sách do Đại sứ quán Phần Lan tài trợ và PPC thực hiện tại Can Lộc trong năm 2009 vừa qua, tình hình đóng nộp các khoản thuế, nghĩa vụ, các loại quỹ của người dân tại xã 8 tham gia chương trình TCVM rất tốt. Điều này cho thấy 15 năm qua chương trình TCVM đã góp phần không nhỏ trong phong trào xây dựng ngân sách địa phương lớn mạnh và bền vững tại các xã tham gia dự án.
