Cả nghìn công nhân Cty TNHH Giầy ARESA (có trụ sở tại Thanh Hóa) đình công đòi tăng lương, tăng chế độ trong tháng 6 vừa qua
Đó là lý do mà Bộ LĐ-TB-XH đưa ra để khẳng định sự cần thiết phải điều chỉnh mức lương từ 1/10/2011. Nhiều đại biểu đã bày tỏ sự đồng tình trong hội nghị lấy ý kiến về phương án điều chỉnh lương tối thiểu theo vùng, tổ chức hôm qua 6/7, tại Hà Nội. 
Lương không đảm bảo mức sống tối thiểu
Theo phương án điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng trong các doanh nghiệp (DN) năm 2011 của Bộ LĐ-TB-XH, từ năm 2008 đến nay đã có 4 lần điều chỉnh mức lương tối thiểu nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động, không gây đột biến chi phí của DN. Tuy nhiên, năm 2011 dự kiến GDP tăng 6- 6,5%, CPI tăng 17%, lương công việc giản đơn như quét dọn, phục vụ cũng tới 2 triệu đồng/tháng; bảo vệ cũng phải 2,2 triệu đồng/tháng/người thì mức lương tối thiểu hiện nay (nhất là vùng IV) không thể đảm bảo mức sống tối thiểu cho người lao động.
Bộ LĐ-TB-XH kiến nghị, từ ngày 1/10/2011 nên tăng lương từ 1,4- 1,9 triệu đồng/tháng/người (tương đương mức lương tối thiểu của các nước trong khu vực như Lào, Indonexia, Philippin…). Ngoài kiến nghị tăng mức lương tối thiểu, đại diện ngành lao động cũng kiến nghị Chính phủ có quy định cho DN hỗ trợ tiền ăn giữa ca cho người lao động mức tối thiểu 15.000 đồng/bữa/người (tăng từ 3.000 đồng- 5.000 đồng như hiện nay). Đối với DN 100% vốn nhà nước thì tăng lên 730.000 đồng/tháng/người thay cho mức hiện nay là 620.000 đồng/tháng.
Với mức hỗ trợ như vậy mới đảm bảo đủ sức khỏe cho người lao động làm việc có năng suất để đóng góp nhiều hơn vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Cũng theo vị đại diện ngành LĐ-TB-XH, mức lương tối thiểu vừa đề xuất là dựa trên điều tra mức sống dân cư do Tổng cục Thống kê công bố, xác định được mức sống tối thiểu mỗi tháng của người lao động theo vùng vào năm 2012.
Bổ sung cho những lý do cần phải tăng lương, ông Trần Văn Tự, Ban Chính sách pháp luật (Tổng liên đoàn Lao động VN) còn cho hay, lấy cớ rằng trả lương cho người lao động phải theo quy định của Nhà nước nên nhiều DN đã lách luật và chỉ đóng BHXH trên nền tiền lương cao hơn mức lương tối thiểu một chút. Còn các khoản phụ cấp khác (có thể cao hơn mức lương cơ bản) thì có thể cắt bất cứ lúc nào. Đây chính là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tranh chấp lao động tập thể, đình công luôn tăng cao trong những năm qua.
Ông Tự đề xuất cụ thể về mức lương: vùng I là 2,2 triệu đồng; vùng II: 2 triệu đồng; vùng III: 1,8 triệu đồng và vùng IV: 1,6 triệu đồng.
Tăng lương để hạn chế đình công
Phần lớn đại biểu được mời đến tham dự Hội nghị đều đồng tình với việc nên tăng lương tối thiểu cho người lao động để bù đắp chi phí, lạm phát tăng cao như hiện nay. Ông Ngô Chí Hùng, Phó Trưởng ban quản lý Khu công nghiệp- chế xuất Hà Nội cho rằng, việc tăng lương tối thiểu là rất cần thiết vì có thể hạn chế được làn sóng đình công tập thể đang ngày một tăng cao hiện nay.
Cụ thể như tại Hà Nội, 6 tháng đầu năm 2011 có tổng số 34 vụ đình công và nguyên nhân chủ yếu là những vấn đề liên quan đến tiền lương. Trong tổng số 250 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, hầu hết chỉ chấp nhận áp dụng mức lương tối thiểu hiện tại (khoảng 1,7 triệu đồng/tháng/người) và hoàn toàn không có trợ cấp. Có nhiều doanh nghiệp lách luật bằng cách chỉ nộp bảo hiểm và không tính thâm niên của người lao động. Ví dụ như Cty Yamaha VN có hơn 4.000 lao động nhưng lương lao động thâm niên 10 năm cũng bằng với mức lương của một công nhân mới vào làm.
Ông Hoàng Bá Bộ, Phó Trưởng ban quản lý Khu công nghiệp- chế xuất Nghi Sơn, Thanh Hóa thì ủng hộ tăng mức ăn trưa lên 15.000 đồng/bữa/người vì với mức 6.000 đồng/bữa/công nhân ở Thanh Hóa hiện nay là quá thấp không đảm bảo được sức khỏe để làm việc. Đại diện cho khu vực tập trung nhiều lao động nhất, bà Đặng Phương Dung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giầy Việt Nam cho hay, ngành dệt may, da giầy chiếm lao động lớn nhất nhưng mức lương của công nhân thì lại thấp nhất trong xã hội.
Theo bà Dung hiện các DN tuy đã trả lương cao hơn rất nhiều so với mức lương tối thiểu, khoảng từ 2,5- 3,5 triệu đồng /tháng/người, thậm chí là 4,5 triệu/tháng/người. Tuy nhiên do mức lương giữa các DN không đồng đều, bởi vậy người lao động sẵn sàng bỏ chỗ cũ để chạy sang chỗ mới lương cao hơn. Theo bà Dung, việc quy định mức lương tối thiểu là cần thiết để người lao động yên tâm làm việc. Tuy nhiên, về thời điểm tăng lương, cần phải tính toán, bởi trong bối cảnh kinh tế hiện nay, các DN cũng đang gặp rất nhiều khó khăn.
Trả lời báo chí, ông Đặng Như Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cảnh báo, việc tăng lương cũng có mặt trái của nó. Bởi khi DN bán được hàng hóa, tăng lương sẽ không gặp vấn đề gì. Nhưng nếu mặt hàng của họ không tăng hoặc không tăng bằng với mức đầu vào thì có thể họ buộc phải thu gọn sản xuất và số người thất nghiệp sẽ tăng lên.
Đồng tình với việc kéo dài thời gian tăng lương cũng là ý kiến của ông Nguyễn Viết Hưng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định. “Hiện doanh nghiệp đang đối mặt với hàng loạt khó khăn như lãi suất cao, nguyên liệu tăng, giá điện nên cần lùi lại thời gian để còn chuẩn bị”- ông Hưng giãi bày.
Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Phạm Minh Huân thừa nhận, lương của người lao động đang còn nhiều bất cập và đáng lưu ý là "lương chưa tăng thì giá cả đã tăng trước". Trong kinh tế thị trường, lương là vấn đề cốt lõi của người lao động và người sử dụng lao động, Chính phủ chỉ quy định mức lương tối thiểu là mức sàn thấp nhất để hai bên thỏa thuận. Thế nhưng hiện nay doanh nghiệp tự quyết mức lương, công đoàn, cơ quan đại diện cho người lao động lại không thể biết và giám sát việc trả lương nên khiến người lao động chịu thiệt thòi nhiều.
Ông Huân hy vọng với mức lương “cứng” như phương án mà Bộ LĐ-TB-XH đưa ra sẽ khiến cho cuộc sống của người lao động được ổn định hơn, từ đó họ có đủ tâm lực để sản xuất. Cũng theo ông Huân, kiến nghị tăng lương từ ngày 1/10/2011 như trên là sớm hơn 3 tháng so với lộ trình của đề án (theo lộ trình là 1/1/2012). Mốc thời gian này cũng được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chấp thuận.
