Táo tàu hay đại táo, can táo, hồng táo…, có tên khoa học Zizyphus jujuba Mill, huộc họ Táo (Rhamnaceae).
Táo là một loài cây thân gỗ nhỏ, có thể cao trên 10 m với các lá xanh bóng, và đôi khi có gai. Các hoa nhỏ, màu trắng hoặc ánh lục, quả hình trứng, khi còn non có màu xanh lục, vỏ trơn bóng, nhưng khi nó già hơn thì vỏ trở nên sẫm, khi chín có vỏ có màu đỏ. Mùa hoa tháng 4-5, mùa quả tháng 7-9. Người ta dùng táo tàu để ăn và làm thuốc.
Theo Đông y, táo tàu vị ngọt tính ôn, vào hai kinh tỳ và vị, có tác dụng bổ tỳ, ích khí, dưỡng vị, sinh tân dịch, điều hòa doanh vệ, hóa giải các vị thuốc khác. Táo tàu cùng một số vị thuốc khác là những bài thuốc chữa bệnh rất hiệu quả. Trong thang thuốc Bắc thường có vị “đại táo”.
Quả táo tàu khô có hình viên chùy, bên ngoài có màu đỏ nâu hoặc nâu tím. Trái có vết nhăn nheo rất sâu, cuối quả lõm vào, có vết tồn tại của cuống quả hoặc vết sẹo hình tròn, chất mềm mà nhẹ, bên ngoài vỏ quả mỏng, nhăn rúm, chất thịt màu nâu nhạt, có dầu dẻo, hạt quả hai đầu nhọn dài chừng 9 - 12mm, vỏ cứng, đập ra có nhân cứng màu trắng.
Các thầy thuốc cho hay, táo tàu có công dụng bổ dưỡng sức khỏe, tăng cưởng sức đề kháng của cơ thể, bổ gan, tăng cường cơ bắp, hạ huyết áp, an thần, trị mất ngủ, hạn chế sự phát triển của tế bào ung thư....Sau đây là 1 số tác dụng của táo tàu:
-Trị nhiệt bệnh sau khi bị thương hàn làm khô miệng, nuốt đau, thích ngủ: Đại táo 10 quả, ô mai 10 quả, nghiền nát, trộn với mật làm thành viên to bằng hạt hạnh nhân, dùng để ngậm.
- Đau tim đột ngột: Ô mai 1 quả, táo tàu 2 quả, Hạnh nhân 7 quả, tán nhỏ. Nam giới uống với rượu, nữ uống với giấm.
-Tiểu cầu máu giảm: Hồng táo 120g, vỏ nhân lạc 6g, sắc đặc uống ngày 3 lần.
-Trẻ em cam tẩu mã: Đại táo 1 quả, Hoàng bá 6g, hai vị đốt thành than, tán nhỏ, sát vào răng.
- Mẩn ngứa ở trẻ em: Hồng táo (vừa đủ dùng, bỏ hạt), phèn chua sấy khô rồi tán thành bột, đắp lên chỗ mẩn ngứa.
- Dị ứng da: Táo tàu 10 quả, ăn liên tục, ngày 3 lần.
- Phù nề toàn thân: Hồng táo 1.000g, Đại kích 500g, đổ nước ninh 1 ngày đêm. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 15g.
-Tỳ vị hư nhược: Táo tàu bỏ hạt sấy khô, tán bột, trộn đều với gừng sống; uống ngày 2 lần, mỗi lần 6g với nước lã đun sôi.
-Viêm gan vàng da: Táo tàu 200g, Nhân trần 60g, Tiêu sơn chi 30g, sắc uống ngày 2 lần (sáng, chiều).
-Ra mồ hôi trộm: Táo tàu, Ô mai, rễ Ma hoàng (mỗi loại 10g), sắc uống ngày 2 lần.
-Lo lắng mất ngủ: Táo tàu 14 quả, hành 7 củ, sắc uống.
-Trĩ chảy máu: Hồng táo 200g, đường đỏ 60g, hòa nước uống, dùng trong nửa tháng.
-Trị tiêu chảy lâu ngày, bụng đầy, hư hàn: Phá cố chỉ, Nhục đậu khấu..., mỗi thứ 12g, Mộc hương 6g, tán bột, trộn với táo nhục làm thành viên, ngày uống 3 lần, mỗi lần 12g. Uống với nước gừng.
-Chữa sau khi sốt khỏi, miệng khô, cổ đau, hay ngủ: Đại táo 20 quả, Ô mai 10 quả, giã nát, nhào mật, ngậm trong nhiều ngày.
-Phụ nữ có thai đau bụng: Đại táo 14 quả đốt ra than cho uống.
Đại táo có nhiều công dụng, tuy nhiên hiện nay trên thị trường bán nhiều loại táo tàu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, rất nguy hiểm khi dùng và những người đau răng, đờm, nhiệt, đầy bụng không nên dùng.
