Người miền Tây biết rất rõ Tết nay và xưa đã khác nhiều. Tiệc tùng bia, rượu kéo dài từ mùng 1 tới mùng 5, mùng 6 tết chưa thôi...
1. Tôi đến mừng tuổi đầu năm một cụ già. Ông Chín Sanh, tuổi gần 90, ở một xóm nhà vườn thuộc phường Thới Long, quận Ô Môn bên bờ sông Hậu. Tôi hỏi: Tết năm nay ông Chín có thấy dân xóm mình vui hơn không? Ông trầm ngâm nghĩ ngợi, rồi chậm rãi nhận xét: Ờ, bây giờ thấy nhiều nhà khá lên. Nhà cửa chen chúc, dân cũng đông hơn, xe gắn máy chạy tới lui nhiều quá. Chỉ còn mấy nhà nghèo trong xóm nhưng tết này nhà nghèo cũng được Nhà nước lo cho quà, tiền đón tết. Đón tết như vậy là vui đều cả xóm. Mấy năm qua chuyện lo ăn mặc không còn quá khó như xưa...
Tôi gặp anh Bảy, bước vào tuổi năm mươi - một người bạn thân ở ngoại ô TP Cần Thơ. Hai vợ chồng làm nghề buôn bán nhỏ nuôi hai đứa con còn đang đi học. Anh Bảy tâm sự: “Tết bây giờ tui thấy ai cũng lo ăn trước hết. Mỗi nhà ăn tết đủ kiểu tùy theo đồng tiền làm vô. Nhà nghèo mấy cũng có đĩa trái cây hay mâm ngũ quả, một bình hoa mai và bia, nước ngọt đóng lon dọn ra bày trên bàn. Dân nhà giàu thì món ngon, đắt giá mấy cũng mua. Họ tiêu xài tết không tiếc tiền".
Ở miền Tây trước tết, tôi thấy không khí làm ăn “quyết liệt” để kiếm tiền xài ba ngày tết biểu lộ rõ rệt. Công nhân, giới viên chức làm công chờ lương, thưởng tết. Với nông dân, nhà vườn thời nay là đón cơ hội làm hàng tết để có tiền ăn tết. Ai nấy cũng hối hả tới cận ngày 29, 30 tết còn chạy ngược chạy xuôi xem chợ nào hút hàng, lập tức chở hàng tới ngay. Thật khác xa một khung trời tuổi thơ tôi với mùa màng ở miền quê, ngày tết đến như miên man, chậm rãi, từ từ mang theo chút gió xuân. Đi trên đường quê, có nhà tự quết bánh phồng, làm bánh tráng, bánh bông lan, mứt bí, gói bánh tét… hòa theo tiếng pháo, tiếng trống múa lân đổ dồn.
Thời buổi công nghiệp, làm nông theo nhịp công nghiệp dồn dập một năm ba vụ lúa. Ngay như nông dân nhà nòi còn thừa nhận nhiều thứ phải làm khác trước nhiều rồi. Tôi đến Nhà bảo tàng TP Cần Thơ hôm rằm tháng Chạp năm Canh Dần. Ngoài khuôn viên sân bảo tàng tái hiện lại những hoạt cảnh theo chương trình được tổ chức “Sắc xuân miệt vườn”, giới thiệu một số ngành nghề thủ công truyền thống và ẩm thực văn hóa ngày tết của của dân đồng bằng miền Tây. Ở đây có những cụ già đan thúng, dệt chiếu, làm bánh xèo, bánh bò, bánh tráng, bán rượu đế trứ danh Phong Điền…
Từ 15 rằm đến 23 tháng Chạp, một khung trời nhỏ hoài niệm kéo người xem nhìn lại tết miệt vườn châu thổ thuở nào. Tiếc rằng dõi theo gương mặt những bạn trẻ thị thành đất Tây Đô tới thưởng ngoạn, tôi chưa tìm ra cảm xúc của người nay lưu luyến với ngày xưa.
2. Nghe mấy người bạn đất Sài Thành về miền Tây chơi tết nói, mấy ngày tết đường sá Sài Gòn chạy xe dễ thở, vì đa số người về quê ăn tết, người ở lại cũng đi du lịch ra ngoại thành, đó đây. Tết năm nay ở Cần Thơ cũng giống như vậy. Mùng 1 tết ra đường rộng thênh. Người phố chợ về thăm quê. Ba ngày tết dân thị thành hàng quán cũng tạm nghỉ buôn bán. Họ thèm không khí vui tết nhẹ nhàng của miệt vườn.
Ông Ba Chí, ở phường Thới Long, quận Ô Môn hồi tưởng: “Tết xưa theo mấy người già kể lại. Từ sau ngày tiễn ông Táo là tết quê đã rộn ràng. Nhà nhà chờ đón đêm giao thừa trừ tịch. Qua mùng 1 tết là chơi tết kèo dài cho tới mùng 7. Hồi đó một năm làm lúa mùa một vụ, ra giêng vẫn còn xem là tháng ăn chơi. Tết hồi xưa là ngày con cháu vui vầy sum họp chúc tết ông bà, cha mẹ. Ngày đầu năm đi lễ chùa, hái lộc. Truyền thống đó được một số gia đình còn lưu giữ, ngoại trừ mấy gia đình trẻ thời nay lượt bớt đi tập tục này. Tết xưa, gái trai trong làng chờ đêm xuống ra đình xem hát bộ. Còn tết thời nay, có sẵn xe gắn máy, bọn trẻ đi chơi xa hơn, ra chợ huyện vui chơi giải trí, xem ca nhạc, tấu hài. Chớ hát bộ, hồ quảng không còn thu hút người xem được như xưa”.
Tết năm nay miền Tây nhộn nhịp tưng bừng hơn xưa. Tiệc tùng bia, rượu kéo dài từ mùng 1 tới mùng 5, mùng 6 tết chưa thôi. Các Cty bia bán hàng đắt khỏi cần tiếp thị mời mọc như ngày thường ở các hàng quán nhậu. Nhà nào cũng bia bọt. Dân có tiền xài sang chơi rượu Tây, dân ít tiền chơi rượu đế. Tới mùng 5 nhiều người cho ngày xấu không khởi hành, khai trương làm ăn, trường học cũng chưa mở cửa nên còn nhiều nhà ăn tết chưa thôi.
Tết này rượu chè, bài bạc, đá gà ở một vài nơi vẫn còn lén lút kể sao cho hết! Ở thành phố nhà kín cổng cao tường tụ hội chè chén, bài bạc có trời biết họ đánh bài to nhỏ, sát phạt ra sao. Như năm ngoái dân có máu cá độ dời chiếu bạc ra khách sạn bị công an tóm gọn lộ mặt hết cả. Còn ở quê, mấy sòng bài lộ thiên chỉ là trò chơi cò con bên hàng hiên hay núp sau hè nhà. Mỗi tụ đặt tiền to lắm chừng một hai chục ngàn.
Ông Nguyễn Thanh Bình, người bạn già nghỉ hưu, tết này về quê vợ bên bến phà Mỹ Thuận cũ (Tiền Giang), thuật lại: Dân mê đá gà Tết này còn nhiều. Đa số là bọn trẻ. Mùng 4 tết, tôi vừa ra ngã ba Mỹ Thuận đón xe đò về Cần Thơ, một chiếc xe khách từ Bình Dương vừa tới đưa khách xuống xe cả một nhóm mười mấy người. Mỗi người cặp nách một giỏ xách đệm nhẹ tênh, trên miệng bao may hờ có chừa lỗ thông hơi. Họ đi ngang qua, tiếng gà trống trong giỏ động đậy kêu cục cục. Nhìn thoáng qua ai cũng biết đích thị đó là dân đá gà liên tỉnh. Tết mà, dân ghiền đá gà dẹp chỗ này thì kiếm tìm bày ra chỗ khác thôi”.
Một cán bộ lãnh đạo công an huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ nói: "Tết này lực lượng chiến sĩ công an đi phương mở đợt tuần tra nghiêm ngặt. Dân đá gà Cờ Đỏ tản lạc đi đâu chẳng thấy ló dạng. Chúng tôi cùng phối hợp các ngành và chính quyền địa phương tuyên truyền khắp xóm ấp không được bài bạc, rượu chè, nhất là nhắm vào đối tượng dân nuôi o bế gà đá ở Cờ Đỏ. Nhờ đó tệ cá cược, cáp độ đá gà giảm đi thấy rõ. Bên cạnh đó, tình hình say rượu phóng xe bạt mạng ở đường quê gây tai nạn giao thông trên địa bàn huyện cũng giảm hẳn. Qua 5 ngày tết chỉ có 1 vụ và không có thương vong nặng”.
Một cái tết ấm áp, an bình, trật tự an toàn cho mọi nhà, tết thanh bình như điều mong mỏi của người dân miền sông nước.
