Mặc dù TCVN số 11041:2015 mới được Bộ KH-CN ban hành, song do chưa xác định rõ ràng cách thức quản lý sản phẩm hữu cơ và mới bắt đầu tổ chức chỉ định các tổ chức chứng nhận nên phía trước còn nhiều thách thức...
Do SX chưa bắt buộc áp dụng nên sản phẩm hữu cơ được quản lý như sản phẩm PGS. Tức là tổ chức, cá nhân SX tự công bố tiêu chuẩn áp dụng và không bắt buộc chứng nhận hợp chuẩn và công bố hợp chuẩn.
Hệ thống chứng nhận PGS là hệ thống có sự tham gia của người SX. Hình thành các nhóm SX, các hộ cam kết áp dụng, tự kiểm tra và kiểm tra chéo giữa các nhóm về điều kiện. Kiểm tra đột xuất của Ban điều phối PGS và cấp chứng nhận PGS. Sản phẩm chứng nhận được sử dụng logo của PGS.
Ví dụ, mô hình được chứng nhận PGS tại xã Thanh Xuân, huyện Sóc Sơn (Hà Nội). Từ năm 2008 đến nay đã có 13 nhóm đi vào SX, mỗi nhóm từ 25 - 30 hộ cùng SX trên một cánh đồng. Năm đầu năng suất giảm đến một nửa, nhưng do giá bán cao hơn sản phẩm thường 2,5 lần nên thu nhập không giảm, bà con yên tâm. Đến nay năng suất có chỗ gần bằng, có chỗ chỉ bằng 2/3 bên ngoài nhưng lợi nhuận thu được cao hơn…
Với công tác thanh, kiểm tra, nhìn chung chưa có cơ quan nào đứng ra kiểm tra, thanh tra, xử phạt vi phạm liên quan đến SX, kinh doanh sản phẩm hữu cơ. Trong khi đó, thực tế sản phẩm hữu cơ đã tuyên truyền, quảng cáo, in bao bì nhãn mác đang bày bán ở nhiều địa phương. Đã xuất hiện tính trạng thiếu minh bạch, lợi dụng bán giá cao, mất niềm tin của người tiêu dùng.
Theo Chi cục trưởng Chi cục BVTV Hà Nội Nguyễn Duy Hồng, việc ban hành các giải pháp quản lí, tiêu thụ sản phẩm hữu cơ là xu thế tất yếu. Không chỉ vì sức khỏe của mình, mà sử dụng sản phẩm hữu cơ người tiêu dùng còn hướng đến những giá trị nhân văn khác như bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học, cân bằng sinh thái…
Theo một số chuyên gia quản lí nhà nước trong lĩnh vực nông nghiệp, trước mắt nên hoàn thiện bổ sung TCVN về nông nghiệp hữu cơ. Qua đó, Bộ KH-CN nên có lộ trình sửa đổi, bổ sung TCVN 11041-2015 bởi TCVN này chuyển đổi từ tiêu chuẩn nước ngoài, một số quy định chưa Việt Nam hóa, có thể gây khó thống nhất khi áp dụng.
Ngoài ra, vẫn để công nhận cho áp dụng các tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ nước ngoài hoặc của các tổ chức phi Chính phủ cũng cần được nghiên cứu, ban hành. Đặc biệt, trong quá trình xây dựng thông tư cần tham khảo kinh nghiệm của các nước như Mỹ, Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Canada, Ấn Độ, Thái Lan… và quy định của ASEAN về nông nghiệp hữu cơ, cũng như tổ chức IFOAM… để có văn bản phù hợp Việt Nam, giúp sản phẩm nông nghiệp hữu cơ nước ta có thể xuất khẩu.
Chi cục BVTV Hà Nội kiến nghị, Bộ NN-PTNT, UBND TP Hà Nội, Liên đoàn Nông nghiệp hữu cơ quốc tế (IFOAM), Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam quan tâm hỗ trợ các tài liệu hướng dẫn, các tiến bộ kỹ thuật của thế giới về SX rau hữu cơ; hỗ trợ nguồn lực xây dựng mô hình SX rau hữu cơ; tạo điều kiện cho cán bộ kỹ thuật, nông dân tham quan, học tập kinh nghiệm SX rau hữu cơ của các nước trong khu vực và thế giới.
| + Mặc dù đã có TCVN 11041-2015 về SX, kinh doanh các mặt hàng hữu cơ, nhưng hiện các tổ chức chứng nhận, cơ quan quản lí nhà nước, doanh nghiệp, HTX, người dân đang lúng túng chưa hiểu quy chế áp dụng, đăng ký cụ thể như thế nào? Bộ KH-CN và Bộ NN-PTNT cần tổ chức hội nghị tập huấn, phổ biến rõ về tiêu chuẩn này. + “SX hữu cơ là mức độ cao nhất của thực hành nông nghiệp tốt với những yêu cầu rất cao và nghiêm ngặt trong quá trình SX, sơ chế, chế biến, bảo quản, vận chuyển. Do không sử dụng thuốc trừ sâu, phân hóa học nên năng suất thấp hơn so với canh tác thông thường, giá sản phẩm chắc chắn sẽ cao hơn. Để người tiêu dùng tin tưởng và bảo vệ được quyền lợi của họ cũng như người SX, kinh doanh chân chính, nhà nước cần quản lý chặt chẽ sản phẩm hữu cơ”, ông Nguyễn Duy Hồng. |
