Nhiều tình tiết mới hé lộ
Ông Jamal Khashoggi biến mất sau khi tới lãnh sự quán Saudi Arabia tại thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) hôm 2/10. Sau hơn 2 tuần lễ chối bỏ trách nhiệm, chính quyền Saudi Arabia mới đây đã thừa nhận, ông Khashoggi bị chết “sau một cuộc ẩu đả” tại lãnh sự quán.
 |
| Cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi đang tạo nên cuộc khủng hoảng lớn với Saudi Arabia |
Trong cuộc phỏng vấn trên đài Fox News mới đây, Ngoại trưởng Saudi Arabia, Adel al-Jubeir thừa nhận, đây là “một sai lầm khủng khiếp”, do những cá nhân thực hiện vụ việc vượt quá thẩm quyền. Theo ông al-Jubeir, chính quyền Saudi Arabia đang tiến hành điều tra vụ việc. “Chúng tôi quyết tâm làm rõ từng chi tiết nhỏ, điều tra từng dữ liệu và trừng phạt những người chịu trách nhiệm về vụ sát hại này”-Ngoại trưởng Saudi Arabia cho biết. Ông al-Jubeir đồng thời khẳng định thái tử Mohammed bin Salman và các quan chức tình báo cấp cao Saudi Arabia không biết về vụ việc.
Giải thích của chính quyền Saudi Arabia không làm giảm được sức ép và sự chỉ trích từ cộng đồng quốc tế. Reuters dẫn lời một quan chức Saudi Arabia cho biết, một nhóm 15 thành viên Saudi Arabia đã được thành lập với mục đích ban đầu là vận động nhà báo Jamal Khashoggi về nước. Người chịu trách nhiệm việc này là Phó Giám đốc tình báo Ahmed al-Asiri. Ông Khashoggi nắm giữ nhiều bí mật của chính quyền Saudi Arabia, là cây viết chỉ trích chính quyền nước này, trong đó có thái tử Mohammed bin Salman.
Ông Khashoggi được mời tới lãnh sự quán để gặp đặc vụ có tên Maher Mutreb. Tuy nhiên tại lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul, ông Khashoggi đã phản đối những người chịu trách nhiệm thuyết phục mình, và từ chối trở về nước. Nhà báo đang cộng tác cho tờ Washington Post đồng thời cho biết, đã nhờ một người quen ở bên ngoài thông báo với giới chức Thổ Nhĩ Kỳ nếu ông không xuất hiện trở lại sau 1 tiếng.
Diễn biến trở nên xấu đi sau khi ông Khashoggi được mô tả “bắt đầu lớn tiếng”, và các đặc vụ Saudi Arabia đã tìm cách khống chế, “khoá cổ, bịt miệng” ông. Hành động này dẫn tới cái chết của nhà báo đối lập.
Các đặc vụ Saudi Arabia sau đó tìm cách phi tang, xoá dấu vết hiện trường. Một đặc vụ mặc quần áo ông Khashoggi đi ra ngoài để tạo hiện trường giả. Nhóm thực hiện vụ việc sau đó gửi một báo cáo không đúng sự thực tới cấp quản lý.
Thế khó của Mỹ
Saudi Arabia là đồng minh quan trọng của Mỹ ở khu vực Trung Đông. Ngay từ đầu, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lên tiếng bảo vệ thái tử Mohammed bin Salman, đồng thời bác bỏ khả năng Mỹ huỷ các hợp đồng bán vũ khí cho Riyadh.
Tuy nhiên, sức ép từ cộng đồng quốc tế cũng như ngay tại nước Mỹ đang ngày càng tăng lên. Điều này khiến cho Washington thực sự lâm vào tình thế khó khăn. Trong nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng, ông Trump đã gửi Ngoại trưởng Mike Pompeo tới Saudi Arabia, nhưng tình hình vẫn đang hết sức căng thẳng. Việc Saudi Arabia thừa nhận cái chết của ông Khashoggi, cũng như đưa ra các biện pháp bao gồm cả sa thải một số nhân vật liên quan, bắt giữ 18 người trong đó có nhóm 15 đặc vụ chưa xoa dịu được dư luận.
Theo tờ Bưu điện Hoa nam buổi sáng (SCMP), thoả thuận bán vũ khí cho Saudi Arabia của Mỹ lên tới 110 tỉ USD. Đây là con số quá lớn để một người từng là doanh nhân như Tổng thống Donald Trump phải cân nhắc. Quan trọng hơn, Saudi Arabia là đồng minh quan trọng của Mỹ ở Trung Đông. Mọi biện pháp trừng phạt nhằm Riyadh và thái tử Mohammed bin Salman có thể dẫn tới những thay đổi về địa-chính trị trong khu vực.
Trong trường hợp ngừng bán vũ khí cho Saudi Arabia, Mỹ sẽ đứng trước nguy cơ trao thị trường này cho Nga và Trung Quốc. Theo SCMP, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Saudi Arabia trong năm 2017, với giá trị trao đổi thương mại song phương lên tới hơn 42 tỉ USD. Hồi tháng 3 năm ngoái, đôi bên vừa ký kết thoả thuận trị giá 65 tỉ USD trên nhiều lĩnh vực, từ năng lượng tới công nghệ không gian. Trong bối cảnh đang đối đầu về thương mại với Trung Quốc, đây càng là kịch bản ông Trump không mong muốn xảy ra.
Washington, theo giới phân tích, vì vậy sống chết cũng sẽ cố gắng để duy trì thoả thuận vũ khí với Saudi Arabia.
