Bị bắt vì ủng hộ khủng bố
Cumhuriyet (Cộng hoà) ra đời từ năm 1924, là một trong những ấn phẩm báo chí uy tín và lâu đời nhất ở Thổ Nhĩ Kỳ. Theo AFP, từ vài năm trở lại đây, Cumhuriyet bị đẩy sang phía bên kia “phe” của Tổng thống Tayyip Erdogan. 17 thành viên tờ báo bị bắt giữ từ hồi tháng 10/2016, theo lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp được áp đặt sau cuộc đảo chính bất thành do quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành hôm 15/7, nhằm vào ông Erdogan.
 |
| Cumhuriyet bị xét xử vì tuyên truyền thông tin đối lập với chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ |
Trong số những người bị đưa ra xét xử, một số rất nổi tiếng ở Thổ Nhĩ Kỳ như nhà bình luận Kadri Gursel, Tổng biên tập Murat Sabuncu, hoạ sĩ chuyên vẽ tranh châm biếm Musa Kart. Bị ra trước toà còn có cả cây bút điều tra lớn của Cumhuriyet, Ahmed Sik. Theo DW, Ahmed Sik là trường hợp điển hình cho cách chính quyền ông Erdogan ứng phó với các tiếng nói đối lập.
Sik bị bắt hồi tháng 12/2016. Hãng thông tấn nhà nước Anadolu dẫn thông tin từ công tố viên Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, nhà báo này bị xét xử với cáo buộc phỉ báng “nền Cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ, hệ thống tư pháp, quân đội và các tổ chức an ninh”, và tuyên truyền cho các tổ chức khủng bố. Khi còn tự do, nhà báo Sik từng đặt vấn đề đối với nhiều sự vụ mâu thuẫn của chính quyền.
Một ví dụ là năm 2016, đại sứ Nga Andrei Karlov bị bắn chết hôm 19/11 bởi một cựu cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara cáo buộc người này ủng hộ phong trào của giáo sĩ Fethullah Gulen. Trên Twitter, nhà báo Sik đặt câu hỏi rằng, chính quyền giải thích thế nào về việc kẻ thực hiện vụ ám sát hoá ra lại là một sĩ quan cảnh sát. Trong các năm 2011 và 2012, ông Sik cũng bị tống giam trong tù. Trước đó, nhà báo này đã chỉ trích sự lũng đoạn của ông Gulen trong hệ thống chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ-điều trùng khớp với những cáo buộc Ankara đưa ra hiện nay. “Khác biệt duy nhất là, thời điểm trên, ông Gulen đang là người bạn tốt nhất của ông Erdogan”-DW bình luận.
Trong số nhưng người bị chính quyền Ankara truy tố còn có cựu Tổng biên tập Cumhuriet, Can Dundar. Tháng 5/2015, Cumhuriyet đăng tải hàng loạt bức ảnh các xe tải Thổ Nhĩ Kỳ bị kiểm tra khi chuyển hàng tới Syria. Giấu sau hàng cứu trợ là các thiết bị quân sự, được đoán do Ankara cung cấp cho phe đối lập Syria. Ông Dundar hiện đang trốn tại Đức với án tù 5 năm, 10 tháng chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ tuyên vắng mặt.
Căng thẳng tự do báo chí
BBC mô tả, phiên xét xử tại Istanbul đã diễn ra trong cảnh đám đông người phản đối chính quyền tụ tập bên ngoài, kêu gọi trả tự do cho các nhà báo. Nếu bị buộc tội, án phạt đối với các nhà báo của tờ Cumhuriyet có thể lên tới 43 năm tù.
Theo tổ chức Tự do báo chí P24, hiện có 166 nhà báo bị chính quyền Ankara bắt giam, hầu hết theo lệnh tình trạng khẩn cấp, ban bố năm 2016. Ông Erdogan trong khi đó tuyên bố, chỉ có “2 nhà báo thực sự” bị bắt. Trong báo cáo mới nhất của Tổ chức Nhà báo không biên giới (RSF), Thổ Nhĩ Kỳ xếp hạng 155, dưới cả Belarus và Cộng hoà Congo.
Sau khi 17 thành viên bị ngồi tù, Cumhuriyet vẫn xuất bản các ấn phẩm bình thường, nhưng để trống các mục do những người bị bắt phụ trách. Luật sư của các nhà báo Cumhuriyet, Adil Demirci tuyên bố, thân chủ của mình bị ra toà vì động cơ chính trị. “Họ bị nhắm tới vì là tờ báo đối lập”-ông Adil Demirci cho biết.
Từ Đức, cựu Tổng biên tập Can Dundar nói, Cumhuriyet là “lâu đài tự do cuối cùng” ở Thổ Nhĩ Kỳ. “Nếu chúng ta mất lâu đài này, tự do báo chí sẽ không còn tồn tại ở đất nước chúng ta”-ông Can Dundar cho biết.
