Thung lũng Tả Van vang tiếng học bài

Bản làng dưới chân núi Hoàng Liên

Tả Van là xã khó khăn của huyện Sa Pa, xã có 7 bản, nằm dải đều dưới dãy Hoàng Liên quanh năm mát mẻ, mây phủ bốn mùa. Những tên bản của Tả Van gợi lên sự xa xôi của vùng đất này như Tả Van Giáy 1, Tả Van Giáy 2, Tả Chải Mông, Tả Van Mông và Tả Chải Dao và hai bản nằm sâu trong VQG Hoàng Liên là Séo Mý Tỷ và Dền Thàng.

Thung lũng Tả Van nằm dưới chân núi Hoàng Liên

Đứng ở trên đường nhìn xuống, Tả Van như một lòng chảo tươi đẹp và hữu tình. Nơi đây, những triền ruộng bậc thang của đồng bào Mông, Giáy, Dao thoai thoải theo triền núi, những bản làng quần tụ bên suối và những con đường uốn lượn tựa như những nét vẽ trên một bức tranh sơn thủy.

Vùng đất này sở hữu một bãi đá cổ, vốn chứa đựng bao điều bí ẩn của người xưa và là một vùng đất có tiềm năng về du lịch. Chẳng thế mà, ngày thường, từ những đứa trẻ đến người lớn tuổi đều đến trung tâm xã để đón khách du lịch đi thăm thú bản làng Tả Van, họ coi đây như một nghề mới để cải thiện cuộc sống.

Tả Van từ lâu là vùng đất sinh sống của ba dân tộc Mông, Dao, Giáy. Trong đó, dân tộc Mông chiếm 69,9%. Anh Giàng A Chúng (40 tuổi, dân tộc Mông), Phó Chủ tịch UBND xã Tả Van chia sẻ: “Tả Van trước đây nghèo và xa xôi nên cuộc sống của đồng bào gặp rất nhiều khó khăn. Giờ cuộc sống chủ yếu làm nông nghiệp, trồng lúa, trồng khoai cộng với làm dịch vụ du lịch cộng đồng nên đỡ hơn nhiều, hiện nay cả xã có 53 hộ tham gia làm du lịch cộng đồng".

Đến Tả Van hôm nay, thật khó để mường tượng ra một Tả Van cách đây 10-15 năm, khi mà mọi điều kiện dành cho dạy và học còn nhiều thiếu thốn. Có lẽ, chỉ những người đã từng dấn thân vào vùng đất này, gieo con chữ và ước mơ cho con em đồng bào vùng cao nơi đây mới thực sự thấu hiểu được nỗi gian nan của giáo dục Tả Van.

Tuy thời tiết của Tả Van quanh năm mát mẻ nhưng cứ cuối thu, chớm đông thì khắc nghiệt vô cùng bởi khí hậu lạnh do ảnh hưởng trực tiếp của “nóc nhà Đông Dương” đã khiến cho cả không gian thung lũng Tả Van trở nên giá lạnh. Đó cũng là những ngày khó khăn nhất của các thầy cô giáo miền xuôi, ngoài TP Lào Cai hay thị trấn Sa Pa đến đây dạy học.

Điểm trường ở Tả Van được xây dựng khang trang

Ở Tả Van, chỉ có chừng 4 đến 5 thầy cô giáo người bản địa, còn lại, chủ yếu vẫn là giáo viên miền xuôi hay ở các huyện, thị, thành của Lào Cai tình nguyện lên đây dạy học. Trong kí ức của các thầy cô giáo, thật khó quên những ngày sương mù dày đặc giăng kín lối đi của con đường 9,5 km từ trung tâm thị trấn Sa Pa vào xã. Những ngày mùa đông ấy, ngồi trên xe máy, lăn bánh trên con đường mưa trơn như đổ mỡ, chỉ có lên “giây cót tinh thần” mới dám thẳng tiến.

Cô giáo Nguyễn Thu Phương, giáo viên mầm non, dạy học ở Tả Van 5 năm chia sẻ, những ngày mùa đông băng giá, đến được điểm trường mà người ướt như mưa, mí mắt dính đầy sương. Trước đây, con đường vào trung tâm xã đã khó khăn thì con đường đến các bản, các điểm trường còn khó khăn hơn nhiều.
 

Khởi sắc giáo dục

Anh Giàng A Chúng chia sẻ, 10 năm trở lại đây, giáo dục Tả Van đã có sự khởi sắc nhờ vào sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước về xây dựng cơ sở vật chất, đường đi, các chế độ chính sách dành cho giáo viên và học sinh. Cả xã có ba cấp học là mầm non, Tiểu học, THCS. Năm 2016, trường Tiểu học và THCS được sáp nhập.

Điều đáng mừng của giáo dục Tả Van là trừ trường trung tâm, đến nay 6 điểm trường ở 6 thôn bản Tả Van Giáy 2, Tả Chải Mông, Tả Van Mông, Tả Chải Dao, Séo Mý Tỷ và Dền Thàng đã và đang được đầu tư xây dựng những lớp học khang trang. Bản xa nhất của xã là bản Dền Thàng cũng được quan tâm, đầu tư xây dựng.

Không gian một lớp học tại trường tiểu học ở Tả Van

Những năm gần đây, Trường THCS Tả Van đã chuyển đổi thành trường phổ thông dân tộc bán trú dành cho học sinh THCS đến từ các bản xa. Mô hình này đã tạo một mái ấm cho những đứa trẻ đến từ những bản Mông, bản Dao xa xôi ở lại học chữ. Ngày ngày, ngoài giờ học, các em được thầy cô hướng dẫn tự học, vệ sinh phòng ở ngăn nắp, trồng rau xanh và được quây quần bên những bữa cơm bán trú nóng hổi.

Chính nhờ điều này nên anh Giàng A Chúng cho biết, những năm gần đây, tỷ lệ học sinh bỏ học do không có điều kiện đến trường dường như không có. Học sinh nơi đây ham học, nhanh nhẹn và quyết tâm học chữ để viết tiếp ước mơ của mình.

Cứ ngỡ những đứa trẻ ở Tả Van nhút nhát lắm nhưng khi tiếp xúc mới biết, vào dịp nghỉ hè, chủ nhật, các em theo cha mẹ xuống núi để tập làm du lịch. Biết Tả Van là một điểm đến lý tưởng của du khách khi đến Sa Pa nên dù còn nhỏ tuổi nhưng các em đã biết chạy ra chào đón du khách, giới thiệu về những điểm đến của Tả Van và dẫn du khách đi tham quan các bản làng.

Nhiều em trong số những đứa trẻ Tả Van mang trong mình ước mơ làm hướng dẫn viên du lịch sau này. Vì thế, khi còn ngồi trên ghế nhà trường, học sinh Tả Van vừa hiếu học vừa quyết tâm học thật giỏi để ra thị trấn học THPT, rồi xa hơn nữa là đại học, cao đẳng. Con đường để thực hiện ước mơ của các em hôm nay bắt đầu từ những nét chữ, những bài học trên lớp.

Ấm áp bữa cơm bán trú

Anh Giàng A Chúng chia sẻ, cuộc sống của người dân Tả Van tuy đã khác trước nhưng vẫn còn nhiều khó khăn lắm. Do thiếu đất canh tác, ít ruộng nên thiếu đói vẫn còn. Tuy nhiên, giáo dục Tả Van hôm nay đã và đang nhận được sự chung tay của Nhà nước, của địa phương, của các nhà trường và đặc biệt, đó là sự tâm huyết, yêu nghề, mến trẻ của đội ngũ các thầy cô giáo.