Tìm hiểu về gỗ sưa

* Xin cho biết cây sưa là cây gì mà gỗ quý đến thế. Có lúc người ta lùng mua với giá rất cao, có lúc lại chả có ai mua, gây thiệt hại rất lớn về kinh tế cho các nhà nông nhân giống cây này. Có nhà được dịp giàu to, có nhà đến nay còn hàng vạn cây mà chả có ai mua. Nạn trộm cắp cây sưa xảy ra ở khắp mọi nơi?

Việt Tuấn (mylocviet968@gmail.com)

Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia thì sưa hay sưa Bắc Bộ, trắc thối, huê mộc vàng, danh pháp khoa học là Dalbergia tonkinensis Prain, là một loài cây thân gỗ thuộc họ Đậu (Fabaceae). Là cây gỗ nhỡ, lá thường xanh có thể cao tới 10-15 m, sinh trưởng trung bình, thân màu vàng nâu hay xám, nứt dọc. Lá dài 9-20 cm; cuống không lông; lá kèm sớm rụng, nhỏ, có lông nhỏ mịn và thưa, màu nâu vàng...

Có hai loài sưa chính là: Sưa trắng và sưa đỏ. Sưa trắng cho hoa đẹp, quả to, đốt không có mùi. Nhưng giá trị gỗ không bằng sưa đỏ. Sưa đỏ trông gần giống sưa trắng, quả kết thành từng chùm, đốt lên có mùi thối đặc trưng. Là cây ưa sáng, ưa đất sâu, dày, độ ẩm cao. Phân bố ở độ cao dưới 500m. Có khả năng tái sinh hạt tốt. Lá dạng lông chim. Mỗi nhành lá có khoảng từ 7-15 lá, mọc so le, lá cuối to hơn, hình lưỡi mác. Thân cây nhẵn, màu xám trắng, lúc nhỏ thân cây hơi cong queo. Đầu mùa xuân thay lá, hoa màu trắng rất đẹp. Gỗ trắc, thơm và có tỉ trọng nặng hơn gỗ bình thường. Vân gỗ đẹp, rất được ưa chuộng để làm đồ dùng theo phong thuỷ. Loài cây này chủ yếu phân bổ ở miền Bắc Việt Nam và được tìm thấy rải rác tại Hải Nam, Trung Quốc (gọi là Hoàng (hay huỳnh đàn Việt Nam).

Gỗ trắc thối cho mùi thơm quyến rũ thoảng nhẹ kiểu hương trầm. Khi đốt tàn có màu trắng đục, mùi khó chịu nên được gọi là trắc thối. Gỗ trắc thối chỉ dùng phần lõi những cây trên trăm tuổi. Gỗ sưa thớ mịn, vừa cứng lại vừa dẻo, có nhiều hoa văn đẹp. Thời phong kiến vua chúa dùng gỗ trắc thối để đóng đồ nội thất cao cấp trong cung đình vì nó vừa là hương liệu vừa là dược liệu. Những năm gần đây, giới nhà giàu nước ngoài đổ xô săn lùng trắc thối để đóng quan tài hoặc ướp xác như các vị hoàng đế. Người ta cho là quan tài đóng bằng gỗ trắc thối có khả năng giữ được xác lâu, không bị phân hủy.

Do đặc điểm hoa trắng, có mùi thơm, tán rộng, cho nên người ta có thể trồng làm cảnh tại các đường phố. Nghe nói theo Giáo sư Đỗ Tất Lợi thì gỗ cây này còn được sử dụng cùng với dạ dày nhím làm vị chính trong đơn thuốc chữa bệnh đau dạ dày. Có nơi còn chiết suất một số chất có trong gỗ sưa này để chế thuốc chữa ung thư dạ dày. Do được thổi lên giá rất cao.

Ví dụ, có bọn xấu tung tin, sẽ mua gỗ sưa với giá 100 triệu đồng/khối và họ thu mua thật sự. Sau đó, họ lại tuyên bố sẽ mua với giá 1 tỷ đồng/khối, khiến các con buôn ráo riết gom hàng. Cùng lúc đó, họ sẽ chuyển gỗ bán ngược về Việt Nam với giá vài trăm triệu đồng/khối. Như vậy, họ đã lãi một cách khủng khiếp. Nếu những lời đồn của giới buôn gỗ là đúng, thì quả là trò lừa đảo lớn.

Hiện nay gỗ sưa đang bị tận diệt khai thác. Theo IUCN thì cấp đe dọa của nó hiện nay là VU A1cd = sắp nguy cấp (năm đánh giá 1997). Ở Việt Nam, gỗ sưa thuộc nhóm 1A là nhóm đặc biệt quý hiếm. Vì vậy việc bảo vệ cây gỗ sưa tại Việt Nam đang là một việc rất đáng lo ngại. Cây gỗ sưa nhân giống không khó nên hàng chục vạn cây đã được nhân giống tại nhiều nơi để bán cho người trồng.

 Tuy nhiên, người ta không nghĩ rằng gỗ sưa, nhất là gỗ sưa đỏ tuy có nhiều ứng dụng nhưng phải trồng lâu năm và không thể có giá trên trời như tình trạng của những kẻ buôn bán lừa đảo trong thời gian vừa qua,