Tình biển: Vay tiền tỷ không lãi

Một con tàu đóng mới hết khoảng 3 tỷ đồng thì được chủ nậu cho vay trên 1 tỷ đồng mà không tính lãi, không cần thế chấp hay thủ tục rườm rà. Tàu không may bị chìm hoặc bị nước ngoài bắt thì người cho vay chịu mất số tiền này.

Nói một câu là có tiền

Tàu của ông Trương Quang Thắng, thôn Châu Thuận, xã Bình Châu vừa cập cảng Kỳ Hà, xã Bình Châu (Bình Sơn, Quảng Ngãi) bán hải sản sau chuyến đi dài ngày đánh bắt ở ngư trường Hoàng Sa về, trên tàu có 3 tấn hải sâm cùng nhiều cá, mực…

Ông Thắng cho biết, con tàu này đóng hết hơn 2 tỷ đồng, có công suất 400 CV. Trong đó, vay ngân hàng cũng có, vay anh em và đặc biệt được chị Võ Thị Phượng trú cùng xã cho vay hơn 600 triệu đồng.

“Thủ tục vay tiền của chị Phượng đơn giản lắm, tui chẳng cầm cố tài sản gì hết. Tui đóng tàu mới chỉ đến nói với chủ nậu một tiếng thì hôm sau đến lấy tiền về. Hai bên giao kèo, thủy sản tui đánh bắt được thì bán cho họ. Ngư dân như tui mà không được các chủ nậu cho vay thì rất khó khăn để vươn khơi bám biển”, ông Thắng chia sẻ.

Không riêng gì ông Thắng, hầu hết các chủ tàu tại xã Bình Châu mỗi khi đóng tàu mới đều được chủ nậu cho vay tiền. Người đóng tàu công suất nhỏ thì vay vài trăm triệu đồng, người đóng tàu công suất lớn thì vay trên 1 tỷ đồng.

Ngoài ra, mỗi chuyến ra khơi, chủ tàu nào không có vốn thì chủ nậu cho vay tiền để mua sắm dầu, nhu yếu phẩm… Nếu chuyến ra khơi trúng thì trả lại, còn không nợ và vay tiếp.

Gặp chị Võ Thị Phượng, thôn Đình Tân, hỏi về chuyện cho ngư dân vay tiền tỷ đóng tàu, chị bảo: “Tôi không nhớ nữa, muốn chính xác phải đem sổ ra xem mới biết được”. Ngồi nhẩm tính một hồi, chị nói: Có 30 người vay, ít thì 500 triệu đồng, người nhiều 2 tỷ đồng.

Tàu bị bắt, chìm được xóa nợ

Nói về thủ tục cho vay, chị Phượng cho hay: "Người vay không cần thế chấp gì cả, thời hạn trả không giới hạn". Vậy, nếu lỡ người ta không trả thì sao?, tôi hỏi. Chị cười: “Người miền biển thật thà lắm, bà con làm ăn được thì trả liền chứ không quỵt của ai bao giờ. Trừ trường hợp tàu bị Trung Quốc bắt, bắn cháy hoặc chìm thì tui mất số tiền đó, còn tàu nào không xảy ra chuyện gì, bà con làm ăn được sẽ tự trả mà không cần đòi”.

Chủ nậu Võ Thị Phượng

Một trong nhiều trường hợp mà chị Phượng cho vay và mất trắng là “sói biển” Mai Phụng Lưu, ở huyện đảo Lý Sơn. Anh Lưu bốn lần bị phía Trung Quốc bắt và bắn cháy tàu. Cứ lần này đến lần khác, anh Lưu có nguyện vọng đóng tàu mới, chị Phượng lại sẵn sàng cho vay, còn số nợ cũ thì xóa sổ.

“Tổng bốn lần tui cho anh Lưu vay khoảng 1 tỷ đồng. Anh Lưu làm ăn không được may mắn nên tui cũng không đòi hỏi số tiền này. Ở đây không chỉ tui mà chủ nậu nào cũng vậy, chủ tàu nào không gặp may thì mình không đòi lại tiền”, chị Phượng nói.

Tương tự như chị Phượng, anh Dương Văn Rin ở thôn Đình Tân cho 12 ngư dân xã Bình Châu vay tiền đóng tàu mới với số tiền 15 tỷ đồng; ngoài ra, 10 chủ tàu ở xã Tịnh Kỳ, huyện Sơn Tịnh vay khoảng 10 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong nhiều năm cho ngư dân vay, không ít lần anh rơi vào cảnh cho vay tiền tỷ nhưng không lấy được, ấy thế mà anh vẫn tiếp tục cho bà con vay tiền đóng tàu mới.

Năm 2005, tàu của ngư dân Đỗ Ngọc Thọ bị phía Philippines bắt, anh Rin bỏ tiền túi qua nước bạn để chuộc về. Thế nhưng chỉ đưa được người, còn tàu và ngư lưới cụ bị giữ lại. Tính ra tiền đi lại hết 150 triệu đồng, ngoài ra anh mất luôn số tiền cho anh Thọ vay 500 triệu đồng.

Sau khi về quê, anh Thọ tiếp tục đóng tàu mới, anh Rin cho vay 1 tỷ đồng để tiếp tục vươn khơi bám biển.

“Ở đây có một quy luật bất di bất dịch, nếu tàu của bà con bị chìm, bị bắt thì chủ nậu không đòi lại tiền. Nếu chủ nậu nào rơi vào hoàn cảnh đó thì coi như xui xẻo. Hơn 10 năm cho bà con vay, tôi mất hơn 10 tỷ đồng”, anh Rin tâm sự.

Mất số tiền lớn như vậy sao anh vẫn tiếp tục cho bà con vay?, tôi hỏi. “Nếu không cho vay thì bà con rất khó khăn để đóng tàu mới để bám biển mưu sinh. Ngoài ra, bà con ra biển thì mình mới có nguồn hải sản để thu mua. Người miền biển mà không tương trợ lẫn nhau thì làm sao bám biển được”, anh Rin đáp.

Không bỏ biển

Ở Bình Châu, nói đến người bị Trung Quốc bắt giữ, tịch thu tàu và ngư lưới cụ điển hình phải kể đến ông Tiêu Viết Là (53 tuổi, thôn Châu Thuận Biển). Tính từ năm 2005 đến 2011, tàu của ông Là bị bắt bốn lần. Khó khăn là thế nhưng cứ hết lần này đến lần khác, ông vẫn sắm tàu mới vươn khơi bám biển Hoàng Sa.

Ông Là cho hay, năm 2006, ông mua lại một con tàu trị giá gần 250 triệu đồng và ngư lưới cụ khoảng 200 triệu đồng để hành nghề lặn. Đợt đó chủ nậu Thành Hổ ở cùng xã cho vay 50 triệu đồng. Tàu của ông vươn ra Hoàng Sa đánh bắt được mấy chuyến thì bị phía Trung Quốc bắt, sau đó tịch thu tàu, ngư lưới cụ, họ chỉ thả người về.

Mất tàu đẩy ông vào cảnh trắng tay, nhưng ông quyết không bỏ biển. Năm 2007, ông Là được ông Thành Hổ tiếp tục cho vay vốn mua lại một con tàu khác trị giá 500 triệu đồng nhưng cũng bị phía Trung Quốc bắt.

Đến năm 2009, ông tiếp tục đầu tư đóng tàu mới. Năm 2011, ông được chủ nậu cho vay đóng con tàu trị giá gần 1 tỷ đồng ra Hoàng Sa đánh bắt, ai ngờ lại bị Trung Quốc bắt và tịch thu tàu cùng ngư lưới cụ.

Tổng bốn lần, ông thiệt hại gần 2 tỷ đồng, trong đó, chủ nậu cho vay khoảng 800 triệu đồng. Thế nhưng, số tiền này chủ nậu Thành Hổ cũng chẳng đòi, cứ hết lần này đến lần kia vẫn cho ông Là vay đóng tàu.

Ngư dân Tiêu Viết Là kể lại những lần bị Trung Quốc bắt

Đầu năm 2012, ông được chủ nậu cho vay 600 triệu đồng và mua lại một con tàu về cải hoán có công suất 590 CV, mang số hiệu Qng 90018.

Giờ ông Là không còn đi biển nhưng hai người con của ông là Tiêu Viết Lành và Tiêu Viết Vân vẫn nối nghề truyền thống cha ông làm chủ tàu Qng 90018 bám biển Hoàng Sa.

“Biển của mình thì cứ đánh bắt, có gặp nạn thì về vay mượn đóng tàu mới. Từ bao đời nay cha ông bám biển, nay con cháu không thể bỏ được, đấy là nghiệp đã ăn sâu vào máu thịt của chúng tôi”, ông Là tâm sự.