* Nông dân bị tồn nhiều nhất
Những ngày đầu tháng 6 bắt đầu xuất hiện tình trạng ứ đọng lúa gạo ở ĐBSCL. Ông Phạm Vỹ Bền, GĐ Cty CP Tháp Sơn (Đồng Tháp) cho biết, nhiều DN ở Đồng Tháp, An Giang đang tồn kho từ mười mấy đến gần hai chục ngàn tấn gạo XK.
Theo ông Đỗ Xuân Bang, GĐ Cty TNHH Duy Hưng Thịnh, tồn đọng lúa gạo phần lớn ở trong dân. Như một tác động dây chuyền, giá gạo thế giới xuống thấp, các DNXK không ký được hợp đồng, nên gạo thành phẩm trong kho của các DN cung ứng còn nhiều. Chính vì thế, các DN cung ứng đã gần như không mua gạo nguyên liệu của thương lái, và đến lượt thương lái giảm hẳn việc mua lúa của nông dân. Giá gạo nguyên liệu loại 1 ở ĐBSCL vì thế đã giảm từ mức 5.800- 5.900 đ/kg xuống còn 5.500-5.600 đ/kg hồi đầu tháng 6 này, gạo nguyên liệu loại 2 cũng giảm từ 5.600-5.700 đ/kg xuống còn 5.100 đ/kg.
Theo nhận định của nhiều DN cung ứng gạo XK ở ĐBSCL, tình hình sắp tới có thể sẽ tệ hơn, nhất là với lúa gạo phẩm cấp từ trung bình đến thấp. Ông Trần Bảo Toàn, GĐ Cty TNHH Thanh Lịch (Đồng Tháp) cho rằng, khoảng 5-7 ngày nữa, hoặc từ 10/6 trở đi, có lẽ các DN cung ứng và thương lái sẽ tạm dừng việc thu mua lúa gạo XK. Bởi theo nguồn tin từ các DN đến giờ gạo 25% gần như đã giao đủ cho khách hàng nước ngoài. Thị trường Cuba vẫn “ăn hàng” lai rai từ nay đến cuối năm, nhưng số lượng không nhiều. Các DNXK giờ đây gần như chỉ tập trung mua gạo 5% tấm và một ít gạo 15% tấm cung ứng cho các đơn hàng đã ký với Philippines.
Trong khi đó, theo nhiều DN cung ứng gạo XK ở ĐBSCL, lượng gạo Campuchia tràn sang Việt Nam đang có khá nhiều gạo phẩm cấp thấp (IR 50404). Và lượng gạo này rõ ràng đang gây thêm sức ép không nhỏ đối với việc tiêu thụ lúa gạo phẩm cấp thấp ở trong nước.
Kế hoạch XK gạo trong 6 tháng đầu năm nay là 3,6- 3,7 triệu tấn. Lượng gạo đã ký XK năm 2009 là khoảng trên 4 triệu tấn. Trong khi đó, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đến hết tháng 5/2009, cả nước đã xuất 2.958.684 tấn gạo, trị giá 1,217 tỷ USD.
Nhiều DN đang đặt ra câu hỏi: Phải chăng đã có nhiều đơn vị đăng ký khống hợp đồng XK với mục đích “giữ chỗ”, khiến cho lượng gạo đã đăng ký XK trong 6 tháng đầu năm nay lên tới 3,6- 3,7 triệu tấn, trong khi lượng gạo ký trên thực tế thấp hơn nhiều?
Như vậy, chỉ riêng trong tháng 6 này, căn cứ theo lượng gạo đã đăng ký trong các hợp đồng XK, ngành lương thực Việt Nam sẽ còn phải giao cho khách hàng nước ngoài khoảng trên dưới 700 ngàn tấn gạo. Và nếu tính cả số hợp đồng có thời hạn giao hàng trong quý 3/2009, cũng còn tới trên 1 triệu tấn gạo phải giao cho khách hàng nước ngoài.
Rõ ràng, nếu đúng theo số lượng gạo đã đăng ký XK như trên, đến giờ này ở ĐBSCL chưa thể xảy ra tình trạng ứ đọng quá nhiều lúa gạo. Bởi lượng gạo XK được dành ra từ vụ đông xuân là 2,5 triệu tấn, thấp hơn tới 1,1-1,2 triệu tấn gạo đã đăng ký XK trong 6 tháng đầu năm. Khoảng nửa tháng nữa, lúa HT sớm ở ĐBSCL mới bước vào thu hoạch rộ, và từ 1 tháng nữa trở đi, mới vào vụ thu hoạch lúa HT chính vụ. Tất nhiên là trong gần 3 triệu tấn gạo đã XK đến hết tháng 5/2009, có một phần gạo từ năm cũ chuyển sang, nhưng không đến mức gây tồn đọng lớn cho gạo vụ ĐX 2008-2009 như hiện nay.
