"Trồng chơi ăn thật" dó trầm đất cố đô

Đời… trầm

Phường Thủy Xuân là vùng gò đồi có điều kiện, khí hậu và thổ nhưỡng rất thích hợp với cây dó trầm. Xác định đây là một trong những cây trồng có hiệu quả kinh tế cao nên trong những năm qua phong trào trồng cây dó trầm trên địa bàn không ngừng được người dân mở rộng diện tích, đầu tư.

Là người đầu tiên đưa cây dó trầm lên với vùng gò đồi Thủy Xuân mấy chục năm trước, trong ký ức ông Trần Quốc Hùng là cả những ngày gian khó và hạnh phúc khi cây trầm cho khai thác những mẻ đầu tiên.

Những ngày này, mặc dù thời tiết nắng hạn kéo dài liên tục, nhưng hàng trăm cây dó trầm trong vườn của ông Hùng vẫn tươi tốt, xanh um. Điều này cho thấy cây dó trầm rất thích nghi với vùng đất nơi đây.

Ngồi bên khối trầm vừa khai thác, ông Hùng kể, xuất thân là một thợ rừng quanh năm suốt tháng đi tìm trầm hương ở những cánh rừng xa xôi tận khu vực biên giới Việt - Lào. Sau những gian nan vất vả, hiểm nguy, ông nhận ra rằng “ăn của rừng rưng rưng nước mắt”, năm 1985 ông quyết định bỏ nghề và mang theo những cây dó trầm từ rừng về trồng trong vườn nhà. Cây rừng được về “thuần dưỡng” cứ ngỡ trồng chơi ai dè lại có ăn thật.

Qua bao thăng trầm của vườn cây chan chứa hy vọng, đến nay, cùng với nhiều cây dó trầm cổ thụ đã gần 30 năm tuổi cho hàm lượng tinh dầu cao, trong khu vườn đồi rộng gần 3 ha của ông Hùng còn có hơn 1.000 cây dó trầm từ 5 năm tuổi trở lên. Trong số đó có trên 50% số cây đã đưa vào khai thác tinh dầu.

Theo ông Hùng, đây là cây trồng mang lại nguồn thu nhập chính cho gia đình. Với mức giá thị trường hiện nay mỗi kg tinh dầu trầm từ 10 - 12 triệu đ, ước tính gia đình thu lợi khoảng 100 - 150 triệu đ/năm. Đó là chưa kể số tiền thu được từ giác trầm và vỏ cây dó để làm hương, cây dó trầm giống.

“Trồng loại cây này ít phải tốn công chăm sóc, chỉ cần nắm kỹ thuật khai thác tinh dầu trầm là được. Cứ khai thác đều đặn năm này qua năm khác mà thu nhập vẫn đều đặn”, ông Hùng phấn khởi.

Câu chuyện về nhân giống cây trầm được ông Hùng kể với sự tình cờ của…tự nhiên. Số là, sau trận lũ năm 1999, tuy là vùng gò đồi nhưng nước vẫn ứ đọng, vườn dó trầm tưởng chừng không qua khỏi cơn bĩ cực của thiên tai.

Không ngờ, khi nước rút, một thời gian, cây dó trầm ra hoa kết trái rơi rụng, những cây con đầu tiên được bật lên khỏi lòng đất. Từ hộ ông Hùng, người dân Thủy Xuân đã biết đến ươm giống cây dó trầm con thay vì phải chiết cành, cây rất khó sống và trồng lâu năm mới khai thác được.

Giải quyết lao động

Một người trồng cây dó trầm lâu năm cũng “nức tiếng” ở Thủy Xuân là ông Nguyễn Ngọc Thạnh. Ông Thạnh là chủ một trang trại tổng hợp khá lớn ở vùng gò đồi phía tây TP Huế. Theo ông, dó trầm không chỉ là cây trồng thích hợp với điều kiện thổ nhưỡng của vùng gò đồi, có khả năng chịu hạn tốt mà còn là cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Dó trầm cũng giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động trên địa bàn Thủy Xuân, từ việc khai thác, chế biến tinh dầu đến giác trầm, xay vỏ trầm để làm hương.

Chia sẻ về hiệu quả kinh tế của cây dó trầm, ông Thạnh cho biết: “Trồng cây dó trầm rủi ro thấp, vì vậy cùng với chăn nuôi, trồng rau màu, hiện trang trại tui sở hữu gần 3.000 cây dó trầm. Với những cây dó từ năm thứ 8 trở đi là có thể khai thác tinh dầu. Bình quân cho thu nhập từ 1,5 - 2 triệu đ/cây.

Với những trang trại, vườn đồi có điều kiện thâm canh tốt như bón phân, phun thuốc phòng trừ sâu ăn lá thì khả năng cây sinh trưởng tốt hơn và sớm cho khai thác tinh dầu hơn”.

Từ thành công mô hình trồng cây dó trầm của một số hộ, đến nay trên địa bàn phường Thủy Xuân có hơn 400 hộ theo nghề này, với hàng chục nghìn cây dó trầm được trồng, hộ trồng nhiều nhất lên đến 3.000 cây, hộ thấp 50 - 100 cây.

Cây dó trầm đã góp phần giải quyết lao động tại chỗ cho hàng nghìn lao động và trở thành nguồn thu nhập ổn định cho không ít hộ gia đình, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.

Ông Nguyễn Xuân Vang, Chủ tịch Hội Nông dân phường Thủy Xuân khẳng định: “Trên cơ sở tiềm năng và thế mạnh của địa phương, Thủy Xuân đang chú trọng đến phát triển du lịch cộng đồng, khai thác các nghề nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, trong đó đầu tư phát triển cây dó trầm gắn liền với xây dựng nghề làm hương truyền thống, nhằm giải quyết lao động tại chỗ cho địa phương”.