Ngày 23/2, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Quốc vụ viện đã công bố Văn kiện Trung ương số 1 năm 2025, đề ra nhiều chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy cải cách và phát triển toàn diện khu vực nông thôn.
Trung Quốc tiếp tục đẩy mạnh cải cách và thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc phục hồi toàn diện khu vực nông thôn.
Một trong những nội dung đáng chú ý là việc cấm cư dân thành thị mua nhà đất tại nông thôn, đồng thời không cho phép cán bộ hưu trí chiếm đất xây nhà. Điều đáng nói là những quy định này được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc đang đẩy mạnh quản lý đất đai, hướng đến phát triển nông thôn bền vững và bảo vệ quyền lợi của người dân địa phương.
Các chuyên gia Trung Quốc cho rằng, trong thời gian qua, hiện tượng giao dịch ngầm nhà đất giữa thành thị và nông thôn vẫn diễn ra, chẳng hạn như một số người thành thị ký kết hợp đồng riêng với nông dân để mua bán đất ở, hoặc một số địa phương cấp quyền đặc biệt cho cán bộ hưu trí hoặc doanh nhân về quê khởi nghiệp để sở hữu đất xây nhà.
Tuy nhiên, theo luật pháp Trung Quốc, đất đai ở khu vực nông thôn thuộc sở hữu tập thể, chỉ có thành viên của tổ chức kinh tế tập thể địa phương mới có quyền sử dụng đất ở. Điều này đồng nghĩa với việc cư dân thành thị và cán bộ hưu trí không có tư cách hợp pháp để xin cấp đất ở nông thôn.
Ông Lưu Tuấn Kiệt, Chủ nhiệm Phòng nghiên cứu chính sách đất đai thuộc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nông thôn, Bộ Nông nghiệp Trung Quốc, chia sẻ với phóng viên Tân Hoa xã: "Đất đai là nguồn sống quan trọng của nông dân, còn đất ở chính là 'tuyến phòng thủ cuối cùng' để đảm bảo cuộc sống của họ. Nếu cho phép giao dịch tự do, nhiều nông dân có thể bán đất vì lợi ích trước mắt mà không lường trước hậu quả lâu dài, gây rủi ro lớn cho an sinh xã hội".
Không chỉ vậy, nếu không kiểm soát chặt, tài nguyên đất nông thôn có thể bị chiếm dụng bởi những nhóm không thuộc cộng đồng địa phương. Điều này dẫn đến nguy cơ gia tăng tranh chấp đất đai, ảnh hưởng đến sự ổn định và hài hòa của nông thôn.
Theo ông Đường Tiểu Phó, Phó Giáo sư Học viện Nông nghiệp, Đại học Quảng Tây, nếu mở cửa cho người ngoài vào mua đất ở nông thôn, sẽ có hai hậu quả chính: Thứ nhất, nguồn đất hạn chế sẽ bị thu hẹp, khiến những người nông dân thực sự có nhu cầu có thể không được cấp đất. Thứ hai, vốn đầu tư từ bên ngoài có thể gây biến dạng mô hình phát triển nông thôn, làm lệch hướng các chính sách hỗ trợ phát triển bền vững.
Dù cấm mua bán đất ở tùy tiện, nhưng Trung Quốc vẫn tìm hướng đi phù hợp để khai thác hợp lý tài nguyên nhà đất nông thôn. Văn kiện Trung ương số 1 năm 2025 định hướng rõ: "Khuyến khích các hình thức tận dụng hợp pháp nhà ở nông thôn thông qua cho thuê, góp vốn hoặc hợp tác". Điều này đồng nghĩa với việc người dân thành thị hoặc những cá nhân có mong muốn phát triển nông thôn vẫn có thể tiếp cận nhà ở bằng các phương thức hợp pháp.
Giáo sư Ngụy Vạn Thanh, Học viện Phát triển Xã hội, Đại học Sư phạm Hoa Đông, cho rằng, việc tận dụng nhà ở nông thôn theo mô hình cho thuê hoặc hợp tác sẽ giúp những người thực sự quan tâm đến phát triển nông thôn có cơ hội đóng góp mà không làm xáo trộn quyền sở hữu đất đai. Điều này cũng góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông thôn, tránh lãng phí tài nguyên.
Còn chuyên gia Nhậm Đại Bằng, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu pháp lý nông nghiệp và nông thôn, Đại học Nông nghiệp Trung Quốc, khi trả lời tờ Beijing News cho rằng: “Văn bản số 1 năm 2025 không chỉ là một lệnh cấm khô khan, mà là lời khẳng định mạnh mẽ về tầm quan trọng của đất đai trong đời sống nông dân và chiến lược phát triển quốc gia”.
Ông nhấn mạnh, dù xã hội hiện đại hóa đến đâu, quyền lợi của những người gắn bó với nông thôn vẫn cần được ưu tiên. Đối với những ai mơ về một ngôi nhà giữa đồng quê, có lẽ giải pháp không nằm ở việc mua đất, mà ở sự sáng tạo trong cách tận dụng những gì đã có - vừa hợp pháp, vừa bền vững.
Vậy việc siết chặt quản lý đất đai ở nông thôn của Trung Quốc thể hiện nỗ lực duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của khu vực này. Trong khi các chính sách mới giúp bảo vệ quyền lợi của nông dân và tránh những hệ lụy tiêu cực từ giao dịch đất đai không kiểm soát, chúng cũng đặt ra thách thức trong việc cân bằng giữa quản lý chặt chẽ và thúc đẩy phát triển nông thôn.
Nhìn chung, những giải pháp linh hoạt như khai thác nhà đất theo hình thức cho thuê, hợp tác có thể là hướng đi phù hợp, giúp tận dụng hiệu quả tài nguyên mà vẫn đảm bảo lợi ích chung cho cộng đồng nông thôn.
