Theo Euromonitor International, thị trường sữa của Trung Quốc được tính toán đạt trị giá khoảng 62 tỷ USD doanh thu hàng năm, hiện đã bước vào giai đoạn chín muồi để phát triển. Và chính phủ vẫn khuyến khích thúc đẩy vì các lợi ích sức khỏe toàn dân, một phần để hỗ trợ ngành công nghiệp sữa nông thôn phát triển. Mặc dù vậy, lượng sữa tiêu thụ bình quân đầu người hàng năm ở nước này mới chỉ là 6,8 lít so với 50 lít của Mỹ.
Nhu cầu sữa tăng mạnh
Tuy nhiên, giới phân tích nhận định việc dập tắt cơn khát sữa tại quốc gia đông dân số nhất thế giới sẽ là một vấn đề nan giải, đặc biệt là việc tìm đâu ra thêm hàng triệu con bò sữa cho các trang trại mới cũng như mở rộng ngành sữa theo kế hoạch sẽ là một thách thức lớn.
Người dân Trung Quốc đi mua sữa tại siêu thị ở thủ đô Bắc Kinh hôm 21/5/2021. Ảnh: RT
Theo Reuters, mặc dù hiện Trung Quốc là nhà sản xuất sữa lớn thứ ba thế giới, nhưng sản lượng đạt 34 triệu tấn vào năm ngoái mới chỉ đáp ứng được khoảng 70% nhu cầu trong nước.
Nhưng vấn đề đau đầu hiện nay lại đang nằm ở chi phí thức ăn chăn nuôi liên tục ở mức cao trong nhiều năm, trong khi nguồn cung cấp đất và nước cũng thiếu, khiến cho Trung Quốc trở thành nơi tốn kém nhất để sản xuất sữa.
Theo công ty tư vấn Beijing Orient Dairy, do sức hút lớn của giá sữa tươi nguyên liệu cùng với trợ cấp của chính phủ gần như ở mức cao kỷ lục, nên có tới hơn 200 dự án trang trại bò sữa mới được thành lập ở Trung Quốc vào năm ngoái.
Trong số này có tới 60% các dự án mới đã đặt mục tiêu quy mô nuôi trên 10.000 con và kế hoạch dự kiến sẽ có tổng cộng khoảng 2,5 triệu con bò sữa nữa, tương đương quá nửa đàn bò sữa hiện tại của Trung Quốc sẽ được bổ sung trong những năm tới.
Gao Lina, giám đốc điều hành của tập đoàn sữa China Modern Dairy nói với Reuters: "Mức tiêu thụ sữa bình quân trên đầu người vẫn còn rất thấp và tiềm năng là rất lớn”.
Theo bà Lina, người Trung Quốc, đặc biệt là trẻ em đã bắt đầu ăn nhiều pho mát hơn, điều này sẽ làm tăng nhu cầu hơn nữa vì để làm ra một kg pho mát thường cần tới 10 kg sữa. Tuy nhiên, sữa ở Trung Quốc vẫn được coi là tương đối đặc biệt để trở thành một mặt hàng phổ biến. Hiện sữa tươi có giá khoảng 2 USD một lít, cao gần gấp đôi giá ở Anh và Mỹ, trong khi sữa tiệt trùng đóng gói 240 ml có giá trung bình khoảng 40 xu. (1 USD = 6.4496 nhân dân tệ).
Các nhà phân tích cho biết, để đáp ứng nhu cầu sữa tăng lên hàng năm, các công ty lớn sẽ cần phải phát triển thêm nhiều nguồn sữa tươi nguyên liệu hơn, nhất là ở gần các khu vực dân cư có đời sống cao.
Tìm đâu ra nguồn bò sữa
Hiện các công ty sữa đã vạch ra kế hoạch lớn, bao gồm cả Modern Dairy, muốn tăng gấp đôi đàn bò trong vòng 5 năm tới lên 500.000 con bằng cách thâu tóm các công ty nhỏ hơn và xây dựng thêm các trang trại mới.
Nguồn bò giống nhập khẩu hạn chế cùng với giá thức ăn chăn nuôi tăng cao đang là thách thức không nhỏ đối với ngành bò sữa Trung Quốc. Ảnh: FG
Grant Beadles, chuyên gia hãng Land O Lakes tại bang Minnesota, doanh nghiệp cung cấp thức ăn gia súc, cho biết hiện giá ngô đang ở mức kỷ lục, trong khi cỏ các loại làm thức ăn cho bò sữa cũng trở nên đắt hơn do cạnh tranh về diện tích với ngô.
Công ty chế biến Bright Dairy & Food Co Ltd, trụ sở tại Thượng Hải thì đặt mục tiêu xây dựng thêm bốn trang trại để bổ sung thêm 31.000 con bò sữa vào đàn bò 66.000 con hiện có của mình. Hãng sữa Youran China cũng đang lên kế hoạch IPO nhằm tìm kiếm số vốn lên tới 800 triệu USD để mở rộng quy mô đàn bò giống và tăng sản lượng sữa.
Theo tính toán của Beijing Orient Dairy, các trang trại bò sữa mới của Trung Quốc đang cần khoảng 1,35 triệu con bò cho các dựa án đang triển khai, tuy nhiên nhiều dự án sẽ phải bỏ trống. Dự kiến trong hai năm tới, đàn bò nội địa của Trung Quốc sẽ tạo ra khoảng 500.000 con bò cái tơ, trong khi số lượng nhập khẩu chỉ có thể đạt khoảng 400.000 con nếu tốc độ nhập khẩu vẫn như năm ngoái (nhập gần 200.000 con bò cái tơ, chủ yếu từ Úc và New Zealand).
Nhập bò cái tơ là cách nhanh nhất để tạo lập một trang trại bò sữa mới, giảm được khoảng một năm so với việc tự lập đàn trong nước. Chưa kể là việc nhập khẩu cũng được ưu tiên hơn vì gia súc không có nhiều bệnh truyền nhiễm trong đàn gia súc của Trung Quốc.
Tuy nhiên, cái khó hiện nay là New Zealand đã quyết định ra vào tháng 4 tạm dừng xuất khẩu gia súc sống trong vòng hai năm do lo ngại về vấn đề phúc lợi của vật nuôi trên tàu trong thời gian dài.
Một nhà xuất khẩu gia súc của Úc giấu tên thì cho biết: “Chúng tôi đã nhận được rất nhiều yêu cầu, đặc biệt là khi New Zealand ngừng xuất khẩu, đồng thời cho biết thêm rằng nhu cầu hiện tăng lên rất cao từ Trung Quốc”.
Chile và Uruguay cũng tham gia xuất khẩu nhưng với khối lượng nhỏ, tuy nhiên thời gian vận chuyển đến Trung Quốc thường dài gấp đôi và các giống bò từ Nam Mỹ thường cho năng suất sữa ít sữa hơn.
Ông Dou Ming, chuyên gia kinh tế trưởng của Beijing Orient Dairy, cho biết Brazil, Mỹ và các nước châu Âu có thể trở thành nguồn cung cấp bò sữa tốt cho người chăn nuôi Trung Quốc.
“Mặc dù Trung Quốc và Mỹ cam kết khởi động đàm phán về nhập khẩu gia súc giống trong vòng một tháng kể từ khi thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 được ký kết vào tháng 1 năm 2020 nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu các cuộc thảo luận đã bắt đầu hay chưa”, ông Ming cho hay.
Các chuyên gia phân tích và các nguồn tin trong ngành cho biết, chi phí thức ăn cũng là một trở ngại khác bởi việc nhập khẩu bò cái tơ phải mất nhiều thời gian nuôi tân đáo trước khi chúng có thể khai thác sữa.
