Trung Quốc sử luận

Ba công trình của Lý Trạch Hậu gồm: Trung Quốc cổ đại tư tưởng sử luận, Trung Quốc cận đại tư tưởng sử luận, Trung Quốc hiện đại tư tưởng sử luận, được dịch giả Nguyễn Quang Hà dịch và NXB Thế giới in gộp làm 1 tập sách với tên gọi “Trung Quốc sử luận” dày 1.175 trang, khổ 19 x 27 cm, được ra mắt sáng nay (28/1) tại Không gian Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây (99 Ngụy Như Kon Tum - Thanh Xuân, Hà Nội).

Thời gian gần đây, Trung Quốc đã nhanh chóng trở thành một nước phát triển mạnh mẽ trong khu vực và trên toàn thế giới. Ngoài đường lối phát triển kinh tế, khoa học kỹ thuật... khiến cho nước này phát triển với tốc độ nhanh chóng; còn các yếu tố truyền thống, lịch sử tư tưởng, nền tảng triết học của một dân tộc có bề dày truyền thống suốt mấy ngàn năm đã góp một phần không nhỏ cho sự phát triển của dân tộc Trung Hoa trong hiện tại và tương lai.

Vì vậy, tìm hiểu lịch sử tư tưởng Trung Quốc là một việc làm rất quan trọng. Để hiểu cặn kẽ lịch sử tư tưởng của Trung Quốc, điều đầu tiên phải làm là dịch thuật những tác phẩm kinh điển nói chung của Trung Quốc để giới thiệu tới độc giả Việt Nam.

Thực tế cho thấy, việc dịch thuật những tác phẩm triết học và lịch sử tư tưởng Trung Quốc đến nay chưa nhiều. Một số tác phẩm nghiên cứu của Hồ Thích, Phùng Hữu Lan và của các nhà nghiên cứu khác đã được giới thiệu ở Việt Nam từ hơn nửa thế kỷ trước. Chính vì lẽ đó nên phương pháp và cách nhìn còn hạn chế.

Đặc biệt, vấn đề lịch sử Trung Quốc hiện đại và đương đại đương nhiên là chưa có điều kiện trình bày một cách hệ thống. Hơn nữa, vài thập kỷ gần đây, trên thế giới có nhiều biến động phức tạp trong đó có những biến động về chính trị và kinh tế.

Trên phương diện học thuật, sự phát triển của nhiều bộ môn khoa học xã hội và khoa học tự nhiên đã góp phần cung cấp những cứ liệu khoa học quan trọng vào việc đánh giá lịch sử và có nhiều kiến giải, nhận thức mới so với trước đây.

Trong số các nhà nghiên cứu về triết học và lịch sử tư tưởng Trung Quốc đương đại, Lý Trạch Hậu là một trong những người kế thừa được những thành quả của các nhà nghiên cứu đi trước và có những bước tiến mới qua ba quyển sách: “Trung Quốc cổ đại tư tưởng sử luận”, “Trung Quốc cận đại tư tưởng sử luận”, "Trung Quốc hiện đại tư tưởng sử luận”.

Ngoài nghiên cứu lịch sử tư tưởng Trung Quốc truyền thống từ Khổng Tử, Mạnh Tử, Hàn Phi Tử…, những công trình nghiên cứu nổi tiếng của Lý Trạch Hậu công bố trong những năm nửa đầu thập niên 80 của thế kỷ XX được tập hợp trong cuốn sách “Trung Quốc cận đại tư tưởng sử luận” và “Trung Quốc hiện đại tư tưởng sử luận” có các phần nghiên cứu Thời thanh niên của Mao Trạch Đông; Thử bàn về Chủ nghĩa Mác - Lênin ở Trung Quốc; Văn nghệ Trung Quốc thế kỷ XX... rất đáng lưu ý.

Lý Trạch Hậu là người tuyên dương Nho giáo, khoảng những năm 1980, ông chủ trương thuyết “Cáo biệt cách mệnh” kêu gọi vận động đổi mới. Lý Trạch Hậu từng nói: Chủ nghĩa dân tộc là một việc rất nguy hiểm. Ngày nay, ở nhiều nơi trên thế giới đều phản đối chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, chủ nghĩa dân tộc là một thứ rất dễ dẫn đến thứ tình cảm đám đông. Nhưng Lý Trạch Hậu tuy có phản đối chủ nghĩa dân tộc (hẹp hòi) nhưng ông cũng không vứt bỏ tư tưởng truyền thống “Hoa di chi biện”.

Đánh giá về bản dịch này, PGS.TS. Đinh Khắc Thuân, Viện Nghiên cứu Hán Nôm (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho rằng: “Bản dịch của ba tập sách này được gọi chung là “Trung Quốc tư tưởng sử luận” do Nguyễn Quang Hà dịch, chú khá tốt, nội dung phong phú, có giá trị tham khảo tốt đối với việc nghiên cứu lịch sử tư tưởng Trung Quốc”.