Văn hoá kinh doanh - nhìn từ một vụ kiện

Vụ kiện “tranh chấp hợp đồng mua bán nhà xây thô” do ông Nguyễn Xuân Nhự (hộ khẩu thường trú tại P58-B5, Kim Liên, Hà Nội) và vợ là bà Phạm Thị Bích Đào là nguyên đơn, và bị đơn là Cty Cổ phần Đầu tư hạ tầng và Công trình Kiến trúc Hà Nội (HATECO), được TANDTP Thái Bình đưa ra xét xử ngày 15/8/2012, đã khiến dư luận tỉnh lúa quan tâm.

Nhưng sự quan tâm đó không chỉ nằm ở nội dung vụ kiện, mà còn là những bất ổn, gây bức xúc trong cư dân ở Khu đô thị mới Trần Lãm (KĐTMTL), TP Thái Bình.

Dự án đầu tư xây dựng KĐTMTL do HATECO làm chủ đầu tư, được UBND tỉnh Thái Bình cấp giấy phép tại Quyết định số 05/2005/QĐ-UB ngày 18/1/2005. Theo quyết định trên, thì tiến độ dự án được thực hiện trong 3 năm, gồm 2 giai đoạn: Từ tháng 1- 8/2005 là phát triển hạ tầng kỹ thuật (HTKT), và từ năm 2005 đến 2007 là giai đoạn khai thác đất đô thị có HTKT. Điều đó có nghĩa là HATECO chỉ được phép khai thác đất đô thị sau khi đã hoàn thành HTKT.

Thế nhưng sau gần 7 năm (2005-2012), tuy nhiều hạng mục của HTKT như giao thông, cây xanh, hệ thống thoát nước...vẫn chưa xong, nhưng đất đô thị thì đã được HTECO khai thác hết. Theo quy định thì HTECO chỉ được bán nhà xây thô, nhưng cho đến nay, chưa có một ngôi nhà xây thô nào được HTECO xây dựng, cả hai loại đất đô thị là đất xây nhà liền kề và đất xây biệt thự đều được chia lô bán nền để dân tự xây, HATECO thu thiết kế phí, tiền giám sát và thuế thu nhập doanh nghiệp...

Do trong KĐTMTL chỉ có 2 mẫu nhà là nhà liền kề và nhà biệt thự nên theo quy định tại Quyết định 957/QĐ-BXD ngày 29/9/2009 của Bộ Xây dựng, thì với ngôi nhà đầu tiên trong mỗi mẫu nhà, chủ đầu tư được thu 100% giá trị thiết kế phí. Nhà thứ 2 thu 36% giá trị thiết kế phí và từ nhà thứ 3 trở đi chỉ được thu 18%. Giá trị mỗi ngôi nhà xây thô chỉ trên dưới 400 triệu đồng.

Thế nhưng một số hộ dân cho biết, đến họ, không biết là ngôi nhà thứ mấy chục, nhưng HATECO vẫn thu hơn chục triệu đồng thiết kế phí. Mỗi hộ dân phải nộp 7 triệu đồng tiền giám sát, nhưng chủ đầu tư chẳng giám sát gì cả, nên đã để xẩy ra tình trạng nhà nọ xây lấn đất của nhà kia. Theo quy hoạch thì những nhà liền kề của KĐTMTL chỉ được xây 4 tầng. Nhưng do thiếu giám sát nên nhiều nhà xây năm, thậm chí sáu tầng.

Không giám sát, để dân tự xây khiến quy hoạch KĐTMTL bị phá vỡ

Quy hoạch bị phá vỡ nên trông KĐTMTL rất lem nhem, lộn xộn. Không chỉ thế, HATECO còn thu nhiều khoản rất vô lý như tiền thông cống (mỗi hộ 2 triệu đồng), tiền môi trường... Một số hạng mục của HTKT không đảm bảo chất lượng. Ông Phạm Hằng, tổ phó tổ dân phố số 37 KĐTMTL, cho biết:

- Đường nội bộ chỉ có độ dầy bê tông nhựa khoảng 4cm. Vỉa hè chỗ thì lát gạch, chỗ không, nhiều nhà phải tự lát lấy. Hệ thống thoát nước không tốt nên hễ mưa là nước ứ đầy lên mặt đường.

Điều khiến cho cư dân KĐTTL bức xúc nhất là việc quy hoạch KĐTMTL cứ bị thay đổi luôn xoành xoạch. Theo quy định tại khoản 3 điều 26 Luật Xây dựng, thì mọi việc điều chỉnh, thay đổi quy hoạch KĐTM đều phải đưa ra lấy ý kiến của cư dân trong KĐT, và chỉ được thực hiện khi có sự đồng thuận, chấp nhận của dân.

Nhưng việc hàng ngàn m2 đất xây biệt thự bị điều chỉnh thành đất xây nhà liền kề (giá trị quyền sử dụng đất cao hơn, nhà đầu tư thu lợi lớn hơn), cũng như việc xén bớt cả ngàn m2 đất tại lô đất 21 (theo quy hoạch là đất để làm công viên, nhà văn hoá) để bán cho 4 cá nhân xây biệt thự, khiến công viên bị che kín, đều là do chủ đầu tư thực hiện mà cư dân trong KĐTMTL không hề được biết.

Trước áp lực phải hoàn thành việc khai thác đất đô thị, HATECO đã tổ chức xây móng nhà cho một số hộ dân mua nền nhưng chưa làm, rồi thu của họ 281 triệu đồng/móng. Nhưng, chỉ vào một móng nhà liền kề có diện tích 70m2 do HATECO xây, anh Vũ Đức Khiêm, một chủ thầu xây dựng, cho biết:

- Nếu mình tự xây dựng cho mình ở, thì một móng nhà hết 100-110 triệu đồng. Còn xây như móng nhà kia, chỉ hết cỡ 90 triệu.

Hợp đồng mua bán nhà xây thô (dù không có một ngôi nhà xây thô nào cả) giữa khách hàng và HATECO rất lỏng lẻo. Sau khi nộp tiền đợt đầu, thấy HATECO không làm đúng quy định tại Quyết định 05/2005/QĐ-UB của UBND tỉnh Thái Bình, một số khách hàng đã không nộp tiếp tiền đợt 2, và đã có văn bản nói rõ, yêu cầu HATECO hoàn thành đúng tiến độ xây dựng HTKT để họ nộp tiền tiếp, vì họ chỉ có thể vào sống ở KĐTMTL khi đã có những điều kiện tối thiểu như đường xá, điện, nước (chứ chưa cần hạ tầng xã hội)...

Tuy lỗi này hoàn thoàn thuộc về HATECO, nhưng HATECO lại đơn phương chấm dứt hợp đồng, gây thiệt hại cho khách hàng. Vợ chồng ông Nguyễn Xuân Nhự là một trong những khách hàng như vậy. Để bảo vệ quyền lợi của mình, vợ chồng ông đã khởi kiện HATECO ra TANDTP Thái Bình. Tranh tụng tại phiên toà, ông Trần Xuân Nhự đã nêu bật những vấn đề trên, và cho rằng với những hành xử như vậy, HATECO đã chứng tỏ rằng mình thiếu văn hoá kinh doanh.