Về nơi đầu lũ

Ở Phú Yên, cứ đến mùa mưa lũ, huyện Đồng Xuân là địa phương đầu tiên phải “gánh” những cơn lũ quét đầy cuồng nộ. Và đây cũng từng là nơi có con số thiệt hại về người nhiều nhất miền Trung trong cơn lũ lịch sử xảy ra vào đầu tháng 11/2009. Bây giờ, mỗi khi lũ về là người dân Đồng Xuân đứng ngồi không yên. 

Ngày định mệnh

Ngày 2/11 như là ngày “định mệnh” của người dân huyện Đồng Xuân (Phú Yên). Ngày này năm ngoái, cơn lũ số 11 tràn về quét sạch 40/41 ngôi nhà ở xóm Trường thuộc thôn Triêm Đức, xã Xuân Quang 2 (Đồng Xuân). 18 người dân ở xóm này đã bị dòng lũ cuốn trôi làm nên ngày đại tang cho người dân Đồng Xuân. Đúng ngày 2/11 năm nay, cơn lũ dữ lại về...

Ngày 4/11, mặc dù huyện Đồng Xuân vẫn còn bị lũ cô lập, giao thông chưa “thông” vì nước lũ còn án ngữ ngay vùng cầu đường sắt, trước cửa ngõ về thị trấn La Hai nhưng tôi vẫn tìm mọi cách tiếp cận với vùng đất đầy khó khăn này. Vào thị trấn La Hai, tuy là khu trung tâm của huyện Đồng Xuân nhưng mọi hoạt đều ngưng trệ. Những con đường vắng tanh, những cửa hàng đóng cửa im ỉm.

Ông Nguyễn Lý Nguyên- Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân cho biết: “Trong những ngày đầu tiên lũ về (ngày 2 và 3/11), con đường dài 16 km từ thị trấn Chí Thạnh (Tuy An) đi La Hai bị nước lũ từ dòng sông Kỳ Lộ tràn qua cắt đứt hoàn toàn. Bây giờ tuy đường đã thông nhưng ngay cửa ngõ vào trung tâm huyện vẫn còn bị cắt nên người dân vẫn còn bị cô lập. Khó khăn nhất là những xã vùng sâu đã bị lũ “nhốt” suốt nhiều ngày nay. Muốn đi ra thị trấn mua thức ăn cũng chẳng thể ra khỏi làng”.

Địa phương xa nhất của huyện Đồng Xuân là xã Phú Mỡ (giáp tỉnh Gia Lai) có trên 2.800 nhân khẩu chủ yếu là đồng bào các dân tộc thiểu số Banar và Chăm. Người dân ở đây hầu hết rất nghèo, làm bữa sáng kiếm tiền mua gạo bữa chiều nên trong nhà không bao giờ có lương thực dự trữ. Khi bị lũ bao vây, ngay lập tức dân bản đói ăn. Ông Phó Chủ tịch huyện Đồng Xuân Nguyễn Lý Nguyên bộc bạch: Khi không có mưa lũ đồng bào ở địa phương này đã thường xuyên đói giáp hạt rồi. Vào mùa mưa lũ họ càng khó khăn. Những vùng trũng như xã Xuân Sơn Bắc, xã Xuân Quang 1, thôn Long Hòa của xã Xuân Long còn bị lũ “nhốt” lâu hơn vì nước còn đầy ắp sông Cô. 

Trôi của, mất người

Theo báo cáo nhanh của huyện Đồng Xuân, đến ngày 4/11, ngoài thiệt hại về nhà bị ngập, giao thông, điện, các công trình thủy lợi...vùng đất nghèo này còn bị tổn thất rất lớn về SXNN với 570 ha lúa vụ mùa, 177 ha sắn và trên 500 ha mía bị lũ nhấn chìm. Riêng thiệt hại về nông nghiệp ước tính lên đến 10.617 triệu đồng.

Ông Đặng Văn Trọng- Trưởng phòng NN-PTNT huyện Đồng Xuân giọng buồn rầu: “Nhiều xã như Xuân Phước, Xuân Lãnh, Đa Lộc vì đặc thù ruộng bậc thang nên không thể xây dựng công trình thủy lợi, SXNN rất trầy chật, mỗi năm chỉ làm được 2 vụ lúa. Vụ ĐX ăn nước đập bổi, gặt xong đợi đến mùa mưa làm vụ mùa trông chờ vào nước trời, năm nào mưa thuận gió hòa mỗi sào ruộng chỉ thu được 200kg lúa. Vụ mùa năm nay cây lúa đang làm đòng, trỗ thì bị lũ ập về nhấn chìm, gần như là mất trắng...”.

Mới chỉ là “khúc dạo đầu” của mùa lũ năm nay nhưng người dân Đồng Xuân đã lại có tang tóc. Ông Võ Xuân Nam - Chủ tịch UBND xã Xuân Lãnh cho biết: “Vào khoảng 21 giờ ngày 1/11, ông Đặng Hồng Kỳ (1960) ở thôn Lãnh Cao đi làm thuê ở Đà Nẵng về đến thị trấn Vân Canh (huyện Vân Canh-Bình Định) thì gọi điện cho con gái là Đặng Thị Mai (1983) chạy xe máy ra chở về Xuân Lãnh. Về đến cầu tràn Soi Dâu thuộc thôn Lãnh Cao (Xuân Lãnh) thì lũ tràn về, 2 cha con ông Kỳ dắt xe lội qua thì bị dòng lũ xiết cuốn trôi. Ông Nguyễn Bảo Tấn đi phía trước chứng kiến nhưng do đoạn đường này xa khu dân cư nên không thể kêu cứu. Đến 9 giờ sáng hôm sau (ngày 2/11) mới tìm thấy xác ông Kỳ. Mãi đến 10 giờ sáng ngày 4/11, xác chị Mai mới được tìm thấy khi thi thể nổi lên dòng sông”.

Đang làm việc mà ông Nguyễn Lý Nguyên - Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân cứ giục tôi: “Anh lo mà “xuống núi” cho sớm chứ nước lại dâng nhanh ngày càng cao thế này thì coi chừng bị mắc kẹt không thể về được”.

Trên đường về, ghé lại Trạm Thủy văn Hà Bàng đóng tại xã Xuân Sơn Nam, tôi được ông Lâm văn Hiệp, cán bộ phụ trách-cho biết: “Đỉnh lũ hôm ngày 2/11 trên sông Kỳ Lộ là 969, trên mức báo động ba 1,9 tấc, sau đó xuống dần. Do ảnh hưởng áp thấp nhiệt đới nên trong 2 ngày 3 và 4/11 mưa dai dẳng, mực nước sông dâng nhanh. Lúc 1 giờ ngày 4/11 chân nước ở mức 736, 2 tiếng đồng hồ sau đã dâng lên mức 740, đến 13 giờ chiều lại tăng lên mức 799, trên mức báo động 1 là 5 tấc. Xu hướng này lũ sẽ lại về”.