Về việc xây dựng 2 nhà máy sắn ở Nghệ An

Tháng 9/2013, tỉnh Nghệ An đã đồng ý cho 2 doanh nghiệp (DN) khảo sát để xây dựng thêm 2 nhà máy (NM) tinh bột sắn tại 2 huyện Anh Sơn và Quế Phong. 

QUY HOẠCH CHỒNG QUY HOẠCH

Theo ông Hoàng Văn Hùng, Phó Giám đốc NM đường Sông Lam (Đỉnh Sơn, Anh Sơn), NM Đường Sông Lam hiện có công suất 800 tấn mía/ngày, nhưng suốt 13 năm nay chưa năm nào đủ nguyên liệu để chạy hết công suất.

Mặc dù NM đã dùng nhiều chính sách để khuyến khích mở rộng diện tích mía nhưng cho tới nay mới có 936 ha/1.600 ha diện tích được quy hoạch. Bởi thế, NM phải lên tận các huyện Con Cuông, Tương Dương và xuống Thanh Chương để mở rộng thêm 400 ha mía ngoài vùng nguyên liệu.

"Bởi vậy, việc UBND tỉnh Nghệ An cho phép xây dựng NM tinh bột sắn tại xã Hoa Sơn (cách NM Đường Sông Lam 16 km) đang làm cho chúng tôi lo lắng. Cty CP Mía đường Sông Lam, đang chuẩn bị nâng công suất lên 1.000 tấn mía/ngày đã bị đổ bể và tai hại hơn là sẽ không đạt công suất thiết kế hiện có", ông Hùng nói.

Cá lồng bè dưới chân cầu Nam Đàn bị chết do nước thải chứa Cyanua (Ảnh tư liệu)

Theo thuyết minh dự án, NM tinh bột sắn chuẩn bị xây dựng ở xã Hoa Sơn (huyện Anh Sơn) sẽ có 1.500 ha nguyên liệu, trùm lên các huyện Thanh Chương, Tân Kỳ, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Con Cuông và một số huyện giáp ranh với tỉnh Nghệ An dọc tuyến đường Hồ Chí Minh.

Như vậy, để có nguyên liệu cho NM tinh bột sắn này hoạt động chắc chắn sẽ có một cuộc cạnh tranh quyết liệt ngay trong vùng nguyên liệu mía của các NM đường là khó tránh khỏi. Việc đầu tư xây dựng thêm 2 NM tinh bột sắn mới cũng tạo sức ép rất lớn cho vùng nguyên liệu sắn của 2 NM tinh bột sắn hiện có.

Ông Trần Quốc Hoàn, Phó Tổng Giám đốc Intimex Nghệ An, kiêm Giám đốc NM Tinh bột sắn Thanh Chương, cho biết: “NM Tinh bột sắn Thanh Chương hiện có công suất 500 tấn củ/ngày. Để có đủ nguyên liệu cho NM đạt công suất, ngoài vùng nguyên liệu tại huyện Thanh Chương, nông vụ nhà máy đã lặn lội lên huyện Anh Sơn, Con Cuông, sang các huyện Đô Lương, Tân Kỳ, Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp và đưa ra nhiều chính sách khuyến khích dân trồng sắn...

 Thế nhưng, thực tế mỗi năm chỉ có 3 tháng đầu vụ NM hoạt động hết công suất, 3 tháng tiếp theo chỉ được 60% công suất, còn 1 tháng cuối kỳ dù nỗ lực đến mấy cũng chỉ được khoảng 15 - 20% công suất thiết kế. NM Tinh bột sắn Yên Thành công suất 250 tấn củ/ngày cũng trong tình trạng tương tự...".

Ô NHIỄM NƯỚC SÔNG LAM

Theo chuyên gia về nước sạch và vệ sinh môi trường thì việc Nghệ An cho phép đầu tư xây dựng thêm 2 NM tinh bột sắn mới ở Hoa Sơn, Anh Sơn (vùng thượng nguồn sông Lam) và ở xã Đồng Văn, Quế Phong (thượng nguồn sông Hiếu) không chỉ phá vỡ quy hoạch của nhiều loại cây trồng khác như đã nói ở trên mà nguy hiểm hơn sẽ trực tiếp gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cho nguồn nước sinh hoạt của hàng triệu người dân xứ Nghệ trong thời gian tới.

Theo phân tích của giới chuyên môn thì nguyên liệu dùng để chế biến tinh bột sắn hiện nay đều là giống sắn KM94, chứa hàm lượng chất độc Cyanua rất lớn trong củ. Trong quá trình chế biến, lượng Cyanua sẽ được tách ra bằng nước chảy vào các bể lắng sau đó qua xử lý rồi thải ra môi trường.

Theo quan sát của chúng tôi, NM Tinh bột sắn Hoa Sơn được quy hoạch trên diện tích 15 ha thuộc khu vực Cổ Hôn - Chọ Bùi, thuộc thôn 5, xã Hoa Sơn, huyện Anh Sơn, chỉ nằm cách bờ sông Lam khoảng 1.000 m nên dù áp dụng công nghệ xử lý bằng công nghiệp, biogas và vôi... cũng chỉ dừng lại ở mức độ làm giảm ô nhiễm không khí chứ không thể loại bỏ được chất độc Cyanua ra khỏi nguồn nước trước khi đổ xuống dòng sông Lam.

Còn nhớ, cách đây khoảng 6 năm, nước thải của một NM tinh bột sắn tràn khỏi bể xử lý chảy xuống sông đã làm toàn bộ nguồn thủy sinh và lượng cá, tôm, ốc, cua, hến.... ở lòng sông bị chết sạch. Lượng nước thải nói trên đổ vào sông Lam đã làm toàn bộ số hộ nuôi cá lồng bè dưới chân cầu Nam Đàn điêu đứng.