Vì sao dân cản ngăn thi công tuy nen kênh Sông Sào?

Giai đoạn 1 của dự án hoàn thành đã đem lại hiệu quả rất to lớn cho dân. Tuy nhiên khi bước vào thi công giai đoạn 2 thì người dân lại tiến đến đường hầm tuy nen để cản ngăn. Vì sao vậy?

Tính hiệu ích của công trình

Công trình thủy lợi Sông Sào có vị trí đầu mối nằm tại xã Nghĩa Lâm, huyện Nghĩa Đàn, Nghệ An. Luận chứng kinh tế kỹ thuật do Bộ NN-PTNT phê duyệt và giao cho Ban Quản lý đầu tư & xây dựng thủy lợi 4 của Bộ làm chủ đầu tư ở giai đoạn 1, kinh phí được cấp theo nguồn trái phiếu Chính phủ.

Ngày 21/11/1999 công trình đã làm lễ khởi công. Nhiệm vụ công trình là tích đủ 51,42 triệu m3 nước trong hồ để phục vụ tưới 5.625 ha đất canh tác ở huyện Nghĩa Đàn và TX Thái Hòa. Công trình còn phục vụ nước tưới cho cây trồng cạn, đảm bảo sinh hoạt và phát triển chăn nuôi cho nông dân trong vùng hưởng lợi.

Cuối năm 2003 cụm đầu mối công trình bao gồm một đập chính, một đập phụ, hệ thống tràn xả lũ, và hai tuyến cống lấy nước đã được thi công hoàn thiện. Đến năm 2005 cùng với việc hoàn thiện trên 100 km kênh mương bằng bê tông cốt thép và hàng trăm công trình trên kênh, UBND tỉnh Nghệ An đã giao Cty TNHH Thủy lợi Phủ Quỳ quản lý khai thác.

Tính từ đó đến nay, hàng năm công trình đã phục vụ nước tưới cho hơn 4.000 ha đất canh tác của huyện Nghĩa Đàn và TX Thái Hòa. Kết quả năng suất cây trồng như lúa, hoa màu và cây công nghiệp trong toàn vùng hưởng lợi đã tăng lên được từ 20-30% so với trước đây.

Không những thế mà toàn bộ ao hồ của nhân dân được kênh Sông Sào cung cấp nước thỏa mãn, nên đã thúc đẩy việc phát triển nghề chăn nuôi gia súc, gia cầm và thủy sản.

Để tiếp tục khai thác tính hiệu quả của công trình, tại QĐ số 201/QĐ/BNN-XD ngày 25/1/2010 Bộ NN-PTNT đã phê duyệt Dự án Hồ chứa nước Sông Sào giai đoạn 2 (phê duyệt bổ sung ngày 22/11/2013) với nguồn kinh phí trái phiếu Chính phủ đầu tư 200,415 tỷ đồng để kiên cố hóa bằng bê tông cốt thép cho trên 20 km kênh chính và kênh cấp 1, cùng với gần 200 công trình xây lắp trên kênh.

Kỹ sư Phan Huy Tuân bên giếng khoan nước do nhà thầu làm cho dân

Trong đó có một tuyến hầm tuy nen dài 1.315m (từ K 11 + 643 đến K 2 + 958) bắt đầu lấy nước từ kênh chính Đông (hoàn thành ở giai đoạn 1) dẫn đi tới các tuyến kênh tiếp theo, để tưới tiêu cho 1.054 ha đất canh tác thuộc các xã Nghĩa Mỹ, Đông Hiếu, Nghĩa Thuận (thuộc TX Thái Hòa) và Nghĩa Long, Nghĩa Lộc (thuộc huyện Nghĩa Đàn).

Địa hình đường hầm tuy nen đi dưới lòng đất, có độ sâu 20-50 m so với mặt đất tự nhiên và cách xa nhà dân từ 20-150m. Kết cấu tuy nen bằng bê tông cốt thép chịu lực rộng 2,4 m, cao 3,1 m.

Để thực hiện dự án giai đoạn này, Bộ NN-PTNT đã giao Sở NN-PTNT Nghệ An làm chủ đầu tư và Cty TNHH Thủy lợi Phủ Quỳ làm Ban QLDA. Tính đến thời điểm này các gói thầu thuộc kênh chính và hệ thống kênh cấp 1 đã hoàn thành đúng theo tiến độ. Tuy nhiên khi Cty CP Lũng Lô 9 triển khai việc nổ mìn thi công hầm tuy nen thì bị dân của xã Đông Hiếu kéo đến hiện trường ngăn cản.

Vì sao dân ngăn cản?

Trưởng Ban QLDA, ông Hoàng Văn Sơn cho hay: Phần cửa ra của tuy nen đi qua địa phận xóm Đông Xuân và Đông Mỹ thuộc xã Đông Hiếu được khởi công tháng 7/2013, thế nhưng đến tháng 9/2013 thì đơn vị thi công buộc phải dừng vì sự ngăn cản của người dân.

Lý của người dân đưa ra là đơn vị thi công nổ mìn không có giấy phép, gây nên tiếng động và dư chấn làm ảnh hưởng cuộc sống.

Sau 3 tháng vào cuộc kiểm tra rất chặt chẽ của các cơ quan chức năng, ngày 25/11/2013 UBND TX Thái Hòa đã có văn bản số 685/UBND-KT kết luận: “Yêu cầu UBND xã Đông Hiếu tiến hành họp dân tại xóm Đông Xuân để tuyên truyền và thông báo cho dân được biết Cty CP Xây dựng Lũng Lô 9 đã đủ điều kiện nổ mìn thi công hầm tuy nen đúng theo quy định hiện hành. Ban QLDA và nhà thầu Cty CP Xây dựng Lũng Lô 9 phải thường xuyên theo dõi ảnh hưởng, thiệt hại nếu có để bồi thường cho các hộ dân như đã cam kết’’.

Tiếp được Công văn này, nhà thầu đã tiếp tục triển khai công việc nổ mìn. Tuy nhiên khi nổ mìn thì dư chấn trong lòng đất đã làm cho một số hộ dân bị nứt rạn tường nhà (theo dạng chân chim). Vì vậy dân lại cản ngăn việc thi công để đòi bồi thường thiệt hại. Ngày 17/1/2014 UBND TX Thái Hòa đã tổ chức cuộc họp mời các bên có liên quan đến để tìm cách tháo gỡ.

Sau cuộc họp này, Ban QLDA, nhà thầu và lãnh đạo UBND xã Đông Hiếu đã tiến hành đi kiểm tra và phân loại sự ảnh hưởng của các nhà dân. Theo đó, tất cả các hộ dân bị ảnh hưởng đã được hỗ trợ từ 3-8 triệu đồng/hộ. Cách làm này đã được sự đồng thuận trong dân, đơn vị thi công tiếp tục công việc theo kế hoạch.

Thời gian này đơn vị thi công đường hầm đã hoàn tất công việc đoạn đi qua địa phận xóm Đông Xuân. Và để tiếp tục thi công đoạn hầm tiếp theo, Ban QLDA, nhà thầu và lãnh đạo xã Đông Hiếu đã đến xóm Đông Mỹ để kiểm tra, lập biên bản hiện trạng nhà dân (để so sánh đánh giá mức thiệt hại sau khi mìn nổ).

Tuy nhiên đến ngày 28/8/2014, khi nhà thầu bắt đầu tiến hành nổ mìn thi công phần còn lại thì bị hàng chục hộ dân ở 2 xóm Đông Xuân và Đông Mỹ kéo tới cửa hầm ngăn cản.

Trả lời PV Báo NNVN tại hiện trường, ông Phan Huy Tuân, cán bộ Cty Lũng Lô 9 là kỹ sư trưởng chỉ huy công việc nổ mìn ở đây cho biết: Tổng chiều dài đường hầm tuy nen 1.315 m, hiện cửa vào đã làm được 600 m, cửa ra được 370 m, phần còn lại ở đoạn giữa 345 m đơn vị chúng tôi không thể làm được vì ngày 28/8/2014 một số người đã kích động dân kéo đến cửa hầm ngăn cản để đòi yêu sách một cách vô lý.

Nghĩa là dân bắt Ban QLDA và nhà thầu phải đền bù trước rồi mới được thi công nổ mìn. Thứ nữa là phần đường hầm tuy nen thi công đã làm cho giếng của dân mất nước, việc này dân đòi phải khoan đào cho mỗi nhà một giếng có đầy đủ nước rồi mới được thi công.

Ông Nguyễn Văn Niên - Bí thư Đảng ủy xã Đông Hiếu đang trả lời phóng viên

Giải quyết vấn đề này, Trưởng Ban QLDA đã trả lời dân trước trụ sở UBND xã Đông Hiếu: “Việc nổ mìn thi công đường hầm tuy nen, chúng tôi đã chỉ đạo nhà thầu mỗi lần sử dụng một liều thuốc nổ phải bớt đi một nửa so với quy định, và nếu có gây nên nứt nẻ nhà cửa của dân thì nhà thầu sẽ hỗ trợ thiệt hại như cách đã làm tại xóm Đông Xuân.

Còn phần giếng nước của dân bị hạ thấp, có nơi không còn nước là do thi công đường hầm sâu tới 20-50 m đã gây nên sự tụt thấp mạch nước ngầm. Việc này chúng tôi đã thông báo và đã tiến hành khoan đào các giếng khoan tập trung trong dân’’.

Trưởng Ban QLDA giải thích: “Khi đường hầm thi công xong, tất cả phần đất tiếp giáp với khoảng không trong đường hầm sẽ được thiết bị máy móc hiện đại phun phụt vữa chống thấm, sau đó sẽ được bao bọc lại bằng một lớp bê tông cốt thép chịu lực. Lúc này sự tụt thấp mực nước ngầm sẽ được chấm dứt, và khối đất thiên nhiên sẽ trở lại trạng thái ban đầu".

Ngoài giải thích cho dân nghe về tính khoa học, Trưởng Ban QLDA còn có văn bản cam kết gửi các cơ quan chức năng và các hộ dân: “Nếu sau này giếng nước của bà con bị mất vĩnh viễn, chúng tôi cam kết sẽ khoan đào cho mỗi hộ một giếng nước để đảm bảo cuộc sống lâu dài.

Vậy nên Ban QLDA đề nghị UBND xã Đông Hiếu và toàn thể nhân dân có phạm vi ảnh hưởng hãy tạo điều kiện để cho nhà thầu tiếp tục thi công, vì Bộ NN-PTNT đã giao cho chúng tôi phải thi công đến cuối năm nay là kết thúc dự án’’.