Vì sao người bị oan chưa được nhận tiền bồi thường?

Ngày 26/8/2013, TAND TP Thái Bình (tỉnh Thái Bình) mở phiên tòa sơ thẩm công khai xét xử vụ kiện “Đòi bồi thường thiệt hại về tài sản cho người bị oan do người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự gây ra”.

Nguyên đơn là ông Lương Ngọc Phi, nguyên Giám đốc Công ty Khai thác Chế biến Nông Hải sản XNK Hòa Bình, bị TAND tỉnh Thái Bình tuyên phạt 17 năm tù về hai tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản XHCN” và “Trốn thuế” trong phiên tòa HSST ngày 29/9/1999, và được Tòa Phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội tuyên vô tội trong phiên tòa HSPT ngày 24-25/4/2000.

Ông Lương Ngọc Phi đang mỏi mòn chờ đợi được bồi thường

Bị đơn là TAND tỉnh Thái Bình và Công an tỉnh Thái Bình. Bản án DSST số 04/2013/DSST ngày 26/8/2013 của TAND TP Thái Bình tuyên: Buộc TAND tỉnh Thái Bình phải bồi thường cho ông Lương Ngọc Phi số tiền 21,455 tỷ đồng (lấy tròn).

Đây là vụ án oan có số tiền phải bồi thường lớn nhất nước kể từ ngày có Nghị quyết số 388/2003/NQ-UBTVQH11 ngày 17/3/2003 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa 11 và sau đó là Luật Trách nhiệm Bồi thường của Nhà nước (LTNBTCNN) số 35/2009/QH12 do Quốc hội khóa 12 ban hành năm 2009 về bồi thường thiệt hại cho người bị oan do người có thẩm quyền trong hoạt động TTHS gây ra.

Do bị đơn không kháng cáo trong thời hạn luật định. Do các cơ quan có thẩm quyền không kháng nghị, nên ngày 26/9/2013, bản án DSST số 04/2013/DSST ngày 26/8/2013 của TAND TP Thái Bình có hiệu lực pháp luật.

Trong các ngày 29/9 và 12/11/2013, ông Lương Ngọc Phi đã có đơn gửi TAND tỉnh Thái Bình, yêu cầu TAND tỉnh Thái Bình thực hiện trách nhiệm chi trả cho ông khoản tiền bồi thường trên theo phán quyết của bản án số 04/2013/DSST.

Ngày 4/12/2013, TAND tỉnh Thái Bình đã có công văn số 68/TA-TLĐ, trả lời các đơn trên của ông với nội dung “ngày 2/10/2013, TAND tỉnh Thái Bình đã báo cáo kết quả giải quyết kèm theo hồ sơ vụ án để TANDTC thẩm định. Ngày 4/12/2013, TAND tỉnh Thái Bình cũng đã có báo cáo đề nghị TANDTC và Bộ Tài chính cấp kinh phí, có tờ trình gửi Vụ Kế hoạch Tài chính thuộc TANDTC xin cấp kinh phí để chi trả tiền bồi thường cho ông. Hiện đang chờ TANDTC thẩm định và bổ sung kinh phí, nên chưa có tiền để chi trả cho ông”.

TAND tỉnh Thái Bình là cơ quan hoạt động từ nguồn ngân sách Trung ương. Do vậy, theo quy định tại điều 3 của Thông tư Liên tịch số 71/2012/TTLT-BTC-BTP ngày 9/5/2012 của liên bộ Tài chính-Tư pháp về việc lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí thực hiện LTNBTCNN (gọi tắt là TTLT số 71), thì nguồn kinh phí bảo đảm chi trả cho những người được bồi thường theo LTNBTCNN là từ ngân sách Trung ương do Bộ Tài chính quản lý.

Do TAND tỉnh Thái Bình không ứng dự toán để ứng trả tiền bồi thường cho ông Lương Ngọc Phi, nên thủ tục cấp kinh phí bồi thường phải được thực hiện theo quy định tại khoản 1 điều 54 LTNBTCNN và khoản 2 điều 6 của TTLT số 71. Theo đó, trong 5 ngày làm việc kể từ ngày bản án số 04/2013/DSST của TAND TP Thái Bình có hiệu lực pháp luật, TAND tỉnh Thái Bình phải chuyển hồ sơ đề nghị cấp kinh phí bồi thường đến TANDTC.

Và sau 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ của TAND tỉnh Thái Bình, TANDTC có trách nhiệm kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ, và có văn bản đề nghị Bộ Tài chính cấp kinh phí bồi thường. Trường hợp hồ sơ chưa hợp lệ thì hướng dẫn TAND tỉnh Thái Bình bổ sung hồ sơ. Thời hạn bổ sung không quá 15 ngày.

Cũng theo quy định tại điều 54 Luật TNBTCNN và điều 20 Thông tư Liên tịch số 05/2012/TTLT ngày 2/11/2012 của VKSNDTC - TANDTC - Bộ Công an - Bộ Tư pháp - Bộ Quốc phòng - Bộ Tài chính - Bộ NN&PTNT “Hướng dẫn thực hiện trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong hoạt động TTHS”, thì thời hạn chi trả tiền bồi thường tính từ khi bản án có hiệu lực pháp luật là 31 ngày.

Nhưng kể từ ngày 26/9/2013 là ngày bản án số 04/2013/DSST ngày 26/8/2013 của TAND TP Thái Bình có hiệu lực pháp luật đến nay, đã hơn 10 tháng, ông Lương Ngọc Phi vẫn chưa nhận được khoản tiền bồi thường theo phán quyết của bản án trên. Vì sao như vậy?

Ngày 20/5/2014, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình đã có phiếu chuyển đơn, kèm theo đơn của ông Lương Ngọc Phi yêu cầu chi trả tiền bồi thường đến TAND tỉnh Thái Bình, yêu cầu TAND tỉnh Thái Bình giải quyết. Nhưng trong báo cáo số 22/BC-TA ngày 22/5/2014 của mình do Phó chánh án Phạm Văn Thịnh ký, gửi đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình, TAND tỉnh Thái Bình vẫn chỉ lặp lại gần như nguyên vẹn công văn số 68/TA-TLĐ trả lời ông Lương Ngọc Phi trước đây. Nghĩa là vẫn phải chờ kết quả thẩm định của TANDTC, trong khi TANDTC thì vẫn bỏ qua các quy định của LTNBTCNN, TTLT số 71 và TTLT số 05 về thời hạn thẩm định hồ sơ và thời hạn chi trả tiền bồi thường cho người được bồi thường.