Từ bao đời nay, múa sư tử mèo trong các lễ hội xuân đã trở nên quen thuộc với người dân xứ Lạng. Múa sư tử không chỉ thể hiện tinh thần thượng võ của người dân miền núi, mà còn là biểu tượng của sự may mắn, hạnh phúc trong cuộc sống.
Rộn ràng, mạnh mẽ, uyển chuyển trong tiếng trống, tiếng chiêng, thanh la, não bạt, sự xuất hiện của các đội múa sư tử mèo đã làm không khí lễ hội chùa Bắc Nga, xã Gia Cát, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn thêm phần sôi động, náo nhiệt.
Múa sư tử mèo là loại hình nghệ thuật dân gian chỉ riêng có của đồng bào Tày, Nùng ở Lạng Sơn. Đầu sư tử mèo hình tròn, được làm bằng những vật liệu sẵn có của địa phương, sau đó sơn trang trí sặc sỡ với các gam màu chủ đạo là xanh, đỏ, đen, vàng, trắng với nét mặt hung dữ.
Theo quan niệm của bà con nơi đây, điệu múa sư tử mèo nhằm mục đích xua đi những điều xấu nên khuôn mặt mèo càng dữ tợn càng tốt, điệu múa võ càng mạnh mẽ càng hay. Bởi vậy, trong các ngày hội đầu năm, múa sư tử không chỉ là hoạt động làm nên sức sống của ngày hội, mà còn thể hiện khát vọng của con người về một cuộc sống tốt đẹp hơn.
PV: Anh HOÀNG VĂN HẠNH
Đội múa Sư tử thôn Sơn Hồng, xã Gia Cát, huyện Cao Lộc, Lạng Sơn
(Múa sư tử là để cầu an, cầu lộc, cầu tài, cầu chúc cho những người đến đây năm mới được bình an. Chúng tôi muốn mang bản sắc văn hóa của mình để quảng bá cho du khách thập phương, để lan tỏa những điệu múa của mình đến những du khách từ mọi miền tổ quốc).
Trong tiếng Nùng, sư tử mèo là “kỳ lằn”, tức kỳ lân - một trong Tứ linh: long, lân, quy, phụng. Cái tên sư tử mèo là cách gọi dân dã của người địa phương với con vật thần thoại.
Múa sư tử mèo là một loại hình nghệ thuật tổng hợp chứa đựng nhiều thành tố: Âm nhạc, mỹ thuật, múa… có giá trị về lịch sử, văn hóa, xã hội, thể hiện một cách sinh động, hấp dẫn về nhân sinh quan, thế giới quan, tư tưởng, tình cảm, khát vọng của đồng bào Tày, Nùng nơi đây và được truyền từ đời này qua đời khác. Tùy vào không gian, địa điểm, mục đích, yêu cầu, múa sư tử mèo có nhiều nghi thức, điệu múa và các trò diễn phù hợp. Tuy nhiên, người nghệ nhân múa cần phải có sức khỏe, sự dẻo dai và cảm thụ âm nhạc.
Hiện trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn có 78 đội múa sư tử dân tộc Tày, Nùng với gần 900 thành viên biểu diễn cùng hàng chục nghệ nhân làm đầu sư tử mèo.
Với những giá trị văn hóa độc đáo, đặc sắc, năm 2017 múa sư tử mèo của dân tộc Tày, Nùng tỉnh Lạng Sơn được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
PV: Tiến sĩ HOÀNG VĂN PÁO
Chủ tịch Hội Di sản văn hóa tỉnh Lạng Sơn
Trong cái lưu truyền những cái nét đẹp này, nếu như chúng ta có truyền dạy, có khuyến khích bằng chính sách xã hội hóa bằng những ông võ sư tạo đam mê cho giới trẻ, thì múa sư tử nó sẽ được tồn tại muôn đời và truyền dạy tiếp từ đời này sang đời khác.
Mùa Xuân, âm thanh của trống, chiêng và điệu múa sư tử mèo mang đến niềm vui, sự huyên náo, rộn ràng cho những bản làng xa xôi ở biên giới. Múa sư tử mèo chính là hồn cốt của người Tày Nùng, tạo nên tính riêng có của mảnh đất xứ Lạng./.
