Căn cứ vào số liệu của Tổng cục Thống kê, Tiến sỹ Nguyễn Việt Cường, phó viện trưởng viện nghiên cứu phát triển MêKông đã tính ra rằng nếu năm 2012, bình quân mỗi hộ gia đình Việt Nam chi 575.000 đồng tiền thật cho việc đốt đồ mã, thì đến năm 2016, con số đó là 654.000 đồng. Nếu nhân con số đó với số hộ trên cả nước, thì năm 2012, tổng số tiền là 13.000 tỉ đồng, còn năm 2016 là khoảng 16.000 tỷ. Năm 2018, con số đó chắc chắn còn lớn hơn. Đồng nghĩa với việc hàng năm, chúng ta đốt đi khoảng 600 đến 700 triệu USD.
 |
| Ảnh minh họa |
Việc đốt đồ mã ở Việt Nam không biết có từ bao giờ? Chỉ biết rằng càng ngày, việc đó càng phát triển, và càng ngày đồ mã càng phong phú. Mùng một, ngày rằm hàng tháng đốt. Thanh minh đốt, ngày giỗ, ngày lễ, ngày tết đốt. Đốt ở nhà, đốt ở đình, ở chùa, ở mồ mả, thậm chí đốt cả ở cả gốc gạo, gốc đa...Về hình thức, thì từ chỗ chỉ có những tờ tiền mã được in thủ công rất thô sơ, đến ngày nay là những tờ VND, tờ Đô la...Được in bằng những thiết bị tiên tiến, hiện đại nhất, mắt thường không thể phân biệt được thật giả. Từ chỗ chỉ đốt tiền mã, người ta tiến đến đốt cả biệt thự, xe hơi và tất tật những đồ dùng, và cuối cùng là ô sin cho người chết, voi ngựa cho thánh thần, vì quan niệm “trần sao âm vậy”.
Có đến 90% người Việt Nam theo đạo Phật, đồng thời tin cả việc đốt đồ mã của tín ngường dân gian, nhưng ít người để ý đến sự mâu thuẫn giữa hai tín ngưỡng này. Đạo Phật quan niệm rằng sau khi người chết, linh hồn sẽ được đầu thai làm kiếp khác. Kiếp này là nhân và kiếp sau là quả. Những người kiếp này sống lương thiện, hay giúp đỡ người hoạn nạn, hay sửa đường bắc cầu...Kiếp sau sẽ được đầu thai vào những nhà giầu có, ăn sung mặc sướng. Những kẻ độc ác hay bọn quan tham...Kiếp sau sẽ phải đầu thai làm kiếp chó, kiếp lợn.
Trước khi đi đầu thai, linh hồn được Diêm vương cho ăn một bát cháo lú để quên hết những việc ở kiếp trước. Nhưng có những anh khôn lỏi, tìm cách đổ bát cháo đi, nên thành kiếp khác rồi vẫn nhớ những việc ở kiếp trước, lên 5 rồi còn tìm đến gặp bà lão 80, nói vanh vách rằng tôi chính là chồng bà. Linh hồn đã đi đầu thai rồi, thì cái thứ chôn dưới mộ chỉ còn là bộ xương, là một thứ vật chất cũng vô tri như hòn đá hòn gạch, chẳng còn biết gì hết.
Thế nhưng tín ngưỡng dân gian lại cho rằng người đã chết thì mãi mãi vẫn ở dưới âm ti, cả linh hồn lẫn thể xác. Và trần gian có thứ gì, con người khi sống ở trần gian có những nhu cầu gì, thì dưới âm ti vẫn cần, vẫn có nhu cầu về thứ đó, và thế là cứ gửi đồ xuống cho người âm bằng cách đốt đồ mã.
Đốt đồ mã, rõ ràng là một việc làm mê tín. Thế nhưng việc mê tín đó lại ngốn của xã hội một số tiền khổng lồ mỗi năm, lãng phí còn hơn cả việc đốt pháo. Nay thì pháo đã bị cấm rồi. Còn đồ mã?
