Vùng rốn lũ… khát lũ

Nhiều trà đất ở Cát Tiên đã bừa ải nhưng vì thiếu nước nên không thể xuống giống

Phập phồng sợ hạn

Về Cát Tiên những ngày này gặp nông dân ai cũng lắc đầu thở ngắn than dài vì năm nay không có lũ khiến cho đồng ruộng khát phù sa, vùng trũng thiếu tôm cá. Còn nông dân ở các xã vùng cao như Đồng Nai Thượng, Phước Cát 2… lại có sự phập phồng riêng, bởi khả năng thất mùa vụ đông xuân là khó tránh khỏi khi dòng thượng nguồn sông Đồng Nai bị khô hạn, hồ chứa thì đang ở mực nước chết.

Từ trung tâm thị trấn Cát Tiên chúng tôi vượt gần 30km đường đồi núi mới tới được xã Phước Cát 2. Nông dân Thạch Thuận ở ấp Phước Trung cho biết: “Nhờ có hồ chứa nước Phước Trung mà bà con nơi đây từ làm lúa một vụ đã chuyển qua ba vụ. Từ thiếu ăn, thiếu mặc, cây lúa đã giúp cho đa số bà con có đời sống no ấm. Thế nhưng năm nay Cát Tiên không có lũ khiến cho hồ chứa đang ở mực nước chết. Nhà tôi có hơn một ha mà chưa xuống được giống vụ đông xuân do ruộng ở trên cao nước không có”.

Tương tự, nông dân Thạch Văn Sủng cho hay: “Những năm qua ở Cát Tiên đều có lũ, năm nay trời khô hạn thiếu nước nên 8 sào đất nhà tôi đã bừa ải xong mà không sạ lúa được. Nhà tôi có 6 người chỉ trông vào 8 sào lúa, nếu xuống vụ trễ thì rất ảnh hưởng đến năng suất”. Qua khu vực ấp 5 chúng tôi nhận thấy bà con đang hối hả thu hoạch những trà lúa muộn còn lại. Chị Thạch Lẻm phấn khởi: “Nhà tôi có hơn 1 ha lúa, mọi năm giờ này cánh đồng chìm trong biển nước, thu hoạch lúa rất vất vả. Năm nay tuy không phải bì bõm cắt lúa dưới nước nhưng lũ không về khiến cho người dân thấy… thiêu thiếu cái gì đó".

Khô hạn như thế này là điều lạ đối với nông dân Cát Tiên, do đó có thể vụ đông xuân này bà con sẽ chuyển qua trồng hoa màu chứ không thể trồng lúa được. Chị Lẻm quả quyết: “Nắng nóng, thiếu lũ đang đe dọa người nông dân bởi ở đây từ nhiều năm qua, cây lúa nước là chủ lực”. Ông Đàm Xuân Hàm, Phó Bí thư xã Phước Cát 2 thừa nhận: “Tình trạng này khiến cho mực nước hồ rất thấp và hiện đang ở mực nước chết làm ảnh hưởng trực tiếp đến việc sản xuất vụ đông xuân của bà con nông dân".

Thiếu phù sa, cá tôm

Trở về xã Gia Viễn, Đức Phổ, Nam Ninh… người dân ai cũng ngao ngán khi mà biến đổi khí hậu dường như đang đe dọa thật sự. Ông Lê Văn Học ở Gia Viễn cho biết: “Tôi từ Cao Bằng vào đây sinh sống từ năm 1992 chứng kiến năm nào cũng có lũ hoành hành ở Cát Tiên và đỉnh cao là năm 2002. Nói thật, nhờ có lũ mà gần 2 ha lúa của tôi năm nào cũng được bồi đắp phù sa nên ít phải dùng phân bón. Không những thế, lũ về còn thau chua rửa phèn cho đất nên lúa ít bị bệnh mà năng suất rất cao. Năm nay lũ không về coi như mất hẳn lượng phù sa mà còn khiến cho nguồn nước bị cạn".

Nhà ông Học 7 miệng ăn với 5 cháu còn đang đi học trông cả vào diện tích lúa ấy. Nay đồng thiếu nước, thiếu phù sa làm sao được đây. Trao đổi với cả chục hộ dân ở Đức Phổ được biết, lũ về tuy vất vả nhưng bù lại nơi đây trũng nên thời điểm này bà con thu hoạch được rất nhiều tôm cá tự nhiên. Ông Nguyễn Văn Đông ở ấp 2 chỉ vào chiếc hồ rộng chừng 5 sào (5.000m²) cho biết: “Năm ngoái tôi thu được gần 2 tấn cá tự nhiên từ cái hồ này đấy. Cứ năm nào có lũ là nhà tôi thu được cá trắm, chép, mè và nhiều loại cá tự nhiên khác. Năm nay lũ không về coi như đói”.

Theo ông Đông, chính vì mưa lũ thất thường nên người dân không dám đầu tư vào nuôi cá và phát triển nuôi trồng thuỷ sản vì nếu chẳng may đến lúc gần thu hoạch chỉ một trận lũ quét là trắng tay ngay. Thực tế ở địa phương, năm 2002 hàng chục hộ dân trắng tay vì nuôi cá đến ngày chuẩn bị thu hoạch thì lũ quét kéo về gây ngập lụt khủng khiếp. Trận mưa lũ lịch sử đó khiến nhiều nhà bị ngập tới gần nóc, trâu bò, heo gà bị cuốn trôi tuốt tuồn tuột.

Trao đổi với NNVN, ông Lê Ngọc Sanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Cát Tiên khẳng định, tính đến thời điểm hiện nay thời tiết đã chuyển qua se lạnh, nắng nóng thì nhiều khả năng năm nay Cát Tiên không có lũ. Đáng lo ngại hơn, sông Đồng Nai cạn nước, các trạm bơm và hồ chứa trong huyện như: Đắk Cô, Phước Trung cũng cạn kiệt. Trước tình hình này huyện đang khẩn trương xây dựng biện pháp chống hạn, đồng thời hướng dẫn nông dân tiết kiệm nước hoặc chuyển đổi cây trồng khác (từ lúa qua hoa màu, đậu, bắp…).