Gia đình tôi là nguyên đơn trong vụ kiện tranh chấp đất đai (chia tài sản khi ly hôn). Sau một thời gian dài giải quyết và toà án đã có quyết định sơ thẩm xác định ranh giới đất của từng bên. Thực tế trong quá trình chờ giải quyết gia đình tôi bị thiệt hại do bên bị đơn gây ra. Tôi đã thoả thuận mức bồi thường nhưng không được phía bên kia chấp nhận. Vậy xin hỏi, về vấn đề này pháp luật giải quyết như thế nào nếu bên bị đơn có lỗi?
Trả lời:
Theo quy định của Bộ Luật dân sự - Luật Hôn nhân gia đình và Nghị quyết số 01 ngày 16/4/2003 của HĐTP - TANDTC hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết một số tranh chấp dân sự - hôn nhân gia đình thì việc xác định lỗi, xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại được xác định như sau:
- Xác định thiệt hại:
Khi tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu thì Toà án cần xác định thiệt hại gồm:
Khoản tiền mà bên chuyển nhượng phải bỏ ra để khôi phục lại tình trạng ban đầu của diện tích đất do bên nhận chuyển nhượng đã làm huỷ hoại đất; khoản tiền mà bên nhận chuyển nhượng đã đầu tư để cải tạo làm tăng giá trị quyền sử dụng đất, giá trị công trình, tài sản, cây lâu năm... trên đất. Trong trường hợp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất không có đặt cọc và các bên không có thoả thuận khác về việc áp dụng biện pháp phạt vi phạm hợp đồng và bồi thường thiệt hại quy định tại điều 379 Bộ Luật dân sự để đảm bảo thực hiện hợp đồng thì thiệt hại còn bao gồm khoản tiền chênh lệch giá trị quyền sử dụng đất do các bên thoả thuận với giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm xét xử sơ thẩm hoặc các thiệt hại khác, nếu có.
Để xác định đúng các thiệt hại nói trên, toà án phải tiến hành định giá giá trị quyền sử dụng đất và xác định thiệt hại về đất như sau:
Nếu các đương sự không thoả thuận được về giá trị quyền sử dụng đất và giá trị thiệt hại, thì toà án yêu cầu cơ quan chuyên môn định giá hoặc ra quyết định thành lập hội đồng định giá. Giá trị quyền sử dụng đất được xác định theo giá thị trường chuyển nhượng tại địa phương nơi đất đang tranh chấp đối với từng loại đất vào thời điểm xét xử sơ thẩm.
Trong trường hợp UBND cấp tỉnh có quy định giá trị quyền sử dụng đất cụ thể phù hợp với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo giá thị trường tại địa phương hoặc các trung tâm giao dịch bất động sản, hoạt động hợp pháp có niêm yết giá giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại địa phương vào thời điểm xét xử sơ thẩm, thì toà án có thể căn cứ vào giá do UBND quy định hoặc giá niêm yết của các trung tâm giao dịch để xác định giá trị quyền sử dụng đất, mà không nhất thiết phải thành lập Hội đồng đánh giá. Trong trường hợp này cần phải có căn cứ xác định giá quyền sử dụng đất do trung tâm giao dịch bất động sản niêm yết là hoàn toàn phù hợp với giá thị trường vào thời điểm xét xử sơ thẩm.
Trách nhiệm chịu chi phí cho việc định giá do các đương sự phải chịu chi phí tương ứng với phần nghĩa vụ của họ. Trường hợp đương sự có yêu cầu định giá lại, thì nguời có yêu cầu phải tạm ứng trước chi phí cho việc định giá lại và Toà án sẽ quyết định ai phải chịu chi phí định giá tuỳ thuộc vào kết quả xét xử.
Như vậy, vấn đề tranh chấp đất đai giữa chị và bị đơn đã được Toà án giải quyết nhưng trong quá trình giải quyết thì phát sinh việc thiệt hại và yêu cầu đòi bồi thường. Nhưng vấn đề đó các bên đương sự phải tự thoả thuận trước, khi thoả thuận không được thì yêu cầu Toà án giải quyết. Vấn đề mấu chốt trong giải quyết các vụ án dân sự là quyền chứng minh của các đương sự là rất quan trọng. Chứng cứ chứng minh mà các bên đương sự đưa ra, đảm bảo tính hợp pháp, tính căn cứ; Toà án căn cứ vào đó để đưa ra cách phán quyết, bảo vệ quyền hợp pháp của các bên tham gia tố tụng.
