Xây dựng NTM từ dồn điền đổi thửa

"Để xây dựng NTM thành công phải đưa cả hệ thống chính trị vào cuộc, đẩy mạnh tuyên truyền từ cấp ủy; đặc biệt là trưởng thôn có vai trò rất quan trọng vận động bà con, tạo sự đồng thuận", ông Đặng Văn Nhân, Bí thư Đảng ủy xã Đa Tốn nói.

Dồn điền đổi thửa

Hơn chục năm trước tôi đã có dịp về xã Đa Tốn (Gia Lâm, Hà Nội) viết về vùng chuyên canh củ ấu. Khi đó ông Đặng Văn Nhân, Bí thư Đảng ủy xã còn đang làm Chủ nhiệm HTXNN. Ông Nhân vốn tính năng động, dám nghĩ dám làm; nghe đâu có cây con giống mới là ông đưa về cho xã viên sản xuất. Vì thế mà lúc đó Đa Tốn trở thành vùng chuyên canh củ ấu lớn nhất huyện. Ông cũng là người mạnh dạn “xúi” xã viên dồn ruộng đổi cho nhau để dễ bề canh tác.

Ông kể phong trào dồn điền đổi thửa trong xã dấy lên từ năm 2003. Thời điểm ấy có một gia đình chuyển 3 sào đất trồng lúa làm trang trại trồng nấm. Do diện tích hẹp gia đình đó vận động hộ bên cạnh đổi ruộng cho, dồn lại gần 1 mẫu đất để mở rộng nông trang. Thấy sản xuất nấm hiệu quả, bà con xã viên tự đổi ruộng cho nhau làm trang trại theo mô hình VAC khép kín. Chỉ sau thời gian ngắn toàn xã dồn điền đổi thửa thành 61 trang trại vừa và nhỏ, chiếm 131/477 ha đất nông nghiệp.

Nhờ dồn điền đổi thửa bà con đã tiếp cận cơ giới hóa vào sản xuất. Nhìn cánh đồng xã bây giờ không còn những bờ vùng, bờ thửa chằng chịt, mà đã là cánh đồng “cò bay mỏi cánh cũng không thấy bờ”. Một nông dân cho biết, giờ đây phá hết các bờ ruộng ra, trước hết là được lợi vì không mất diện tích làm bờ, trồng thêm được mấy hàng lúa, đồng thời không phải mất công làm cỏ bờ. Dẫn tôi đi thăm đồng, ông Lê Thanh Phương, Phó Chủ nhiệm HTXNN Đa Tốn phấn khởi cho biết, bắt đầu từ vụ ĐX năm nay, 250 ha đất trồng lúa của xã viên đều tiến hành sản xuất chung, triển khai mô hình cơ giới hóa đồng loạt từ khâu đầu tới khâu cuối. Mặc dù đã thực hiện cơ giới hóa nông nghiệp từ nhiều năm nay nhưng đây là lần đầu tiên HTX triển khai sử dụng đồng loạt các loại máy móc từ làm đất tới gặt đập nhằm giải phóng tối đa sức lao động của nông dân.

“Cả cánh đồng rộng lớn đều cấy một giống lúa, cùng gieo trồng một thời điểm, như vậy máy gặt đập liên hợp sẽ hoạt động được. Không như trước kia, mỗi nhà trồng một giống, nhà trồng sớm, nhà cấy lúa muộn nên khi ruộng lúa chín nằm giữa các ruộng còn xanh thì không thể đưa máy gặt vào được. Các hộ tham gia mô hình còn được hỗ trợ kinh phí mua máy làm đất và gieo sạ, phun thuốc trừ cỏ, máy gặt đập liên hợp, giống và vật tư nông nghiệp”, ông Phương nói.

Theo bà con xã viên thì cấy bằng phương pháp thủ công truyền thống có giá dao động từ 150-200.000 đồng/sào mà rất khó thuê nhân công cấy cho kịp khung thời vụ. Nay dùng máy gieo sạ chỉ chi phí hết khoảng 40.000 đồng/sào… Các khâu dịch vụ kỹ thuật từ ngâm ủ giống, gieo sạ, phun thuốc trừ cỏ đến tưới tiêu, và thu hoạch đều được HTX đảm nhiệm. Cũng theo ông Phương, tất cả các khâu sản xuất lúa của xã sẽ được cơ giới tới 80%, chi phí sản xuất giảm từ 5 - 5,5 triệu đồng/ha, trong khi năng suất lúa dự kiến sẽ tăng 15-20%. 

Trưởng thôn giữ vai trò quan trọng

Bí thư Đảng ủy xã Đặng Văn Nhân hồ hởi nói về phong trào xây dựng NTM như thế này: “Không phải bây giờ chúng tôi mới làm NTM mà từ khi dồn điền đổi thửa xong (năm 2003), xã phát động nhiều phong trào thi đua SX, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, cải tạo đường làng ngõ xóm phong quang sạch đẹp… Trước khi được huyện chọn làm xã điểm NTM, Đa Tốn đã cơ bản đạt được 8 tiêu chí NTM như xóa sổ hộ nghèo, xây dựng được hình thức tổ chức SX mới, có điểm bưu điện văn hóa, y tế đạt chuẩn, hoàn thiện nhà ở khu dân cư, cải thiện đời sống văn hóa…”

Theo ông Nhân, năm 2010 Đa Tốn là 1 trong 11 xã của huyện Gia Lâm (toàn huyện có 21 xã, thị trấn) được chọn xây dựng mô hình NTM. Hiện đề án NTM giai đoạn 2010-2015 đã xây dựng xong đang chờ cấp trên phê duyệt với tổng kinh phí dự toán khoảng 200 tỷ đồng, trong đó dân sẽ đóng góp 10% (khoảng 20 tỷ). Ông Nhân khẳng định: “Còn 11 tiêu chí chúng tôi sẽ phấn đấu về đích trước 2 năm (tức hết năm 2013) hoàn thành. Việc làm trước mắt là xây dựng xong toàn bộ đường giao thông nông thôn, kinh phí chủ yếu do dân đóng góp. Thứ hai là giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho nông dân. Hiện thu nhập bình quân đầu người mới đạt 16 triệu đồng/người/năm, phấn đấu đến 2013 sẽ tăng lên 21-22 triệu/người theo tiêu chí. Thứ ba là giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường sông Cầy Bây. Đoạn sông này qua xã dài khoảng 3 km đang ô nhiễm nặng, ảnh hưởng lớn đến sản xuất. Việc tiếp theo là mở rộng chợ, xây dựng nhà văn hóa xã…”.

Ông Nhân cho rằng trong quá trình xây dựng NTM khó khăn nhất là phần vốn đóng góp đối ứng của nhân dân (khoảng 20 tỷ) làm giao thông nông thôn. Đa Tốn có 5 làng theo kiến trúc truyền thống, đường xá hẹp lại ngoằn ngèo. Xây dựng NTM thì đường phải rộng hơn, vận động các hộ lùi 50 cm đất mặt tiền để làm đường là rất khó.

Theo quy hoạch đến 2015 hầu như diện tích đất nông nghiệp trong xã nhường chỗ cho khu đô thị và công nghiệp. Việc đào tạo nghề cho nông dân mất đất cũng là vấn đề nan giải. “Cách đây 5 năm toàn xã có 50 lò gốm thủ công, chuyên SX mặt hàng đơn giản là con tiện xây dựng. Nhưng rồi đầu ra không có nên nhiều lò phải giải thể, khiến nhiều lao động mất việc. Xã đã mời 1 số đơn vị về dạy nghề mới cho thanh niên qua lớp học ngắn ngày (không được cấp chứng chỉ nghề), song việc đào tạo chưa “ra ngô ra khoai”. Thanh niên bí việc lại đổ sang làm thuê bên Bát Tràng. Vì thế xây dựng NTM đào tạo nghề phải bài bản”, ông Nhân giãi bày.