Xây dựng thương hiệu tỏi Quảng Minh

Vượt qua đói nghèo

Bên vạt ruộng gần bờ sông, ông Nguyễn Tự (gần 60 tuổi ở thôn Minh Hà, xã Quảng Minh) cùng người nhà đang nhổ tỏi và phơi xếp hàng ngày trên mặt ruộng.

Ông Tự bảo: “Phơi như vậy cho héo lá rồi cho vào bao mang về nhà phơi tiếp. Cho đến khi nào củ tỏi khô khén là được. Nếu phơi không khô thì để lâu ngày, củ sẽ bị hỏng”.

Nhà ông Tự có gần 6 sào đất (mỗi sào 500m2) được đưa vào trồng tỏi từ nhiều năm nay. Đất vùng cồn bãi mỗi năm có đến mấy cơn lũ lụt bồi đắp phù sa hàng năm nên tơi xốp, hợp với việc trồng tỏi.

Hỏi ra thì ông Tự cũng không thể nhớ cây tỏi được trồng trên đất bãi bồi từ lúc nào. Ông chỉ nhớ lúc nhỏ đã theo bố mẹ ra ruộng thu hoạch tỏi. Nhưng khi đó, mỗi nhà chỉ trồng trên vạt đất nhỏ để đủ ăn thôi chứ không nhiều như bây giờ.

“Sau này, thấy cây tỏi phù hợp thổ nhưỡng lại bán được, có thu nhập cao nên bà con để dành toàn bộ đất canh tác để trồng tỏi”- ông Tự nói thêm.

Cũng theo ông Tự, mỗi năm gia đình "bỏ ống" từ trồng tỏi hơn 30 triệu đồng. Sau khi thu hoạch tỏi, gia đình còn trồng thêm vụ lạc. Sau lạc là trồng mè (vừng) rồi cho đất nghỉ.

Bà con ở trong 5 thôn của xã Quảng Minh đều trồng tỏi. Nhưng có diện tích lớn nhất và trồng tập trung chủ yếu ở các thôn Cồn Nâm, Minh Tiến, Nam Hà...

Đưa chúng tôi ra xem vùng ruộng trồng tỏi sắp thu hoạch ở đồng Nội Hà, ông Nguyễn Văn Toàn, Trưởng thôn Cồn Nâm chia sẻ: “Tỏi là loại cây ưa lạnh, ẩm nên thường được trồng vào khoảng từ tháng 11 âm lịch và gần 4 tháng sau là thu hoạch”.

Để cây tỏi cho năng suất, chất lượng cao, theo ông Toàn thì phải đầu tư kỹ lưỡng từ khâu chọn giống, trồng và chăm bón. Tỏi là cây lấy củ, rễ phát triển, nhưng ăn nông nên cần đất tơi xốp.

Vì vậy, trước khi lên luống, đất phải được cày ải 3-4 lần. Trộn phân chuồng hoai với phân lân hữu cơ, ủ khoảng 2-3 ngày sau đó rải lên các luống đất đã được làm sẵn, rồi dặm tỏi trực tiếp lên phân lân, lấy rơm hoặc lá khô ủ lên.

Sau khoảng 5-7 ngày, cây nảy mầm được khoảng 15mm  thì bắt đầu làm cỏ, bón phân hữu cơ, lân. Nếu thời tiết thuận lợi thì thu hoạch cũng đạt được 2-2,5 tạ/sào (khoảng 40-50 tạ/ha)”- ông Toàn bộc bạch.

Theo tập quán, bà con thu hoạch cứ buộc 100 củ tỏi thành 1 chùm. Tùy theo tỏi củ to, đẹp thì mỗi chùm đạt từ 2-3 kg. Mỗi chùm được bán tại nhà với giá từ 100.000-150.000 đồng (vào khoảng 45.000 - 50.000 đồng/kg).

“Nếu có năm được mùa, được giá thì mỗi ha cũng cho thu nhập trên 150 triệu đồng"- ông Toàn nói. Như vậy, bình quân mỗi hộ có thu nhập khoảng 10-15 triệu đồng/vụ tỏi, cao hơn rất nhiều so với trồng lúa.

Xây dựng thương hiệu “Tỏi Quảng Minh”

Đối với người dân xã Quảng Minh, cây tỏi không chỉ là “cơm áo” mà còn là niềm tự hào của họ. Nhờ vào chất đất bãi bồi, cái nắng gió khắc nghiệt mà tạo nên hương vị cay nồng, giòn giòn, đậm hương thơm của những tép tỏi. Hương vị đó đã trở thành thứ gia vị không thể thiếu trong mỗi bữa cơm gia đình.

Hiện toàn xã có diện tích trồng tỏi gần 40 ha. Ông Nguyễn Văn Bình, Chủ tịch UBND xã Quảng Minh cho hay: “Tỏi Quảng Minh đang ngày càng được ưa chuộng nhiều nơi, trở nên nổi tiếng trong cả tỉnh. Không chỉ được bày bán ở chợ địa phương và các vùng lân cận, tỏi của chúng tôi còn có mặt tại hầu hết các chợ trên địa bàn tỉnh”.

Để có được sản phẩm nông nghiệp tốt, mang lại thu nhập cao cho nông dân, TX Ba Đồn đã chỉ đạo làm dự án đưa cây tỏi lên sản phẩm tiêu biểu cho Quảng Minh và đi đến thương hiệu cho mọi người biết đến. Ngoài việc bảo tồn và phát triển giống tỏi Quảng Minh, các địa phương trong thị xã có đặc điểm tương tự về thổ nhưỡng cũng được triển khai mô hình.

Các địa phương như xã Quảng Hoà, Quảng Lộc, Quảng Văn.. được triển khai các mô hình. Đã có hơn 400 hộ tham gia với gần 43 ha diện tích trồng tỏi tập trung. Theo đó, năng suất cây tỏi tại mô hình đạt trung bình gần 1 tạ/sào, với giá bán 50.000 đồng/kg tỏi tươi, 1 sào thu về khoảng 5 triệu đồng.

Nhiều gia đình đã trở thành đầu mối thu mua, chế biến nấu tỏi đen, nấu rượu tỏi…để đưa ra thị trường. Gia đình ông Nguyễn Văn Toàn có diện tích trồng tỏi hơn 8 sào. Ngoài sản lượng của gia đình, ông còn thu mua và chế biến thành tỏi khô, tỏi đen với hơn 3 tấn/vụ. Mỗi năm, thu nhập từ cây tỏi mang về cho gia đình hơn 100 triệu đồng.

Theo nhiều hộ kinh doanh mua bán tỏi thì trên thị trường trong tỉnh, tỏi khô Trung Quốc thường được bán với giá 30.000 đồng/kg, tỏi Thanh Hoá 50.000 đồng/kg. Trong khi đó, tỏi Quảng Minh (hoặc tỏi Ba Điồn) có giá từ 95.000 - 120.000 đồng/kg.

Ông Đinh Thiếu Sơn, Phó chủ tịch UBND TX Ba Đồn: “Chúng tôi tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về quy trình trồng, chăm sóc, thu hoạch và sơ chế sản phẩm tỏi, bảo đảm cho cây tỏi đủ tiêu chuẩn tham gia chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn. Hiện Ba Đồn quy hoạch phát triển vùng tỏi khoảng 100 ha. Mục tiêu hướng đến là xây dựng thương hiệu sản phẩm “Tỏi Ba Đồn" trong tương lai gần”.