Trong hai ngày 13-14/12, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và Hiệp hội Cà phê- ca cao Việt Nam (Vicofa) phối hợp với UBND tỉnh Bến Tre tổ chức Hội nghị quốc tế về xúc tiến thương mại và phát triển bền vững ca cao Việt Nam.
SẢN LƯỢNG TĂNG 165 LẦN
Theo Vicofa, đến cuối năm nay, cả nước có 20.100 ha ca cao, tăng bình quân 2.638 ha/năm (tính từ năm 2005 đến nay) và xuất khẩu đạt 240 tấn, trị giá 520 nghìn USD. Trong số hơn 20.000 ha ca cao, có 40% diện tích ca cao đang cho trái nhưng đa số chỉ mới ở năm thứ nhất đến năm thứ ba trong chu kỳ kinh doanh 20 năm, vì vậy năng suất bình quân còn thấp, khoảng 0,71 tấn/ha. Bến Tre là tỉnh có diện tích ca cao lớn nhất cả nước, với 9.000 ha, chủ yếu trồng xen dưới tán dừa.
Ông Lê Phong Hải, GĐ Sở NN-PTNT tỉnh Bến Tre lạc quan: Trước tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết, xâm nhập mặn sâu kéo dài ngày càng khắc nghiệt, nhưng cây ca cao vẫn phát triển tốt dưới tán dừa, cây từ 18 tháng tuổi đã bắt đầu cho trái, nếu chăm sóc tốt sẽ cho từ 0,5 – 0,7 tấn/ha; còn cây 5 năm tuổi sẽ cho 1 – 1,3 tấn/ha, doanh thu đạt khoảng 65 triệu/ha, nếu tính cả dừa sẽ đạt mức trên 100 triệu/ha.
Niên vụ 2010-2011, sản lượng ca cao Việt Nam đạt 5.760 tấn hạt khô, tăng 165 lần sau 6 năm (2005-2011 ). Tuy nhiên, theo đánh giá chung về tiến độ phát triển diện tích ca cao trên cả nước vẫn còn chậm so với chỉ tiêu của Bộ NN-PTNT đưa ra. Thực trạng việc đầu tư chăm sóc cây ca cao theo đúng quy trình kỹ thuật còn rất hạn chế, số hộ đầu tư thâm canh còn thấp nên tình trạng các vườn cây phát triển không đồng đều.
Nhằm cải thiện về chủng loại giống và điều kiện canh tác ca cao, đến nay Bộ NN-PTNT đã công nhận cho sản xuất 8 dòng ca cao vô tính và 5 cây đầu dòng. Năm nay, Bộ tiếp tục công nhận thêm 2 dòng ca cao và đang cho sản xuất thử nhằm đa dạng hơn nguồn giống để phục vụ tốt cho mục tiêu phát triển ngành ca cao VN.
Dù diện tích và sản lượng ca cao chưa nhiều nhưng loại cây trồng này được nhiều tổ chức quốc tế ưu ái, hỗ trợ để phát triển bền vững như: Tổ chức Utz/Solidaridad đang hướng dẫn mô hình sản xuất ca cao đạt chứng nhận UTZ (phát triển đồng bộ) cho 12 đơn vị tại các tỉnh Đăk Nông, Đăk Lăk, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, Tiền Giang, Bến Tre.
Tổ chức Helvetas đang giúp tỉnh Tiền Giang và Bến Tre xây dựng mô hình sản xuất ca cao hữu cơ. Hầu hết hạt ca cao đều được ủ lên men và được khách hàng trong và ngoài nước đánh giá tốt về chất lượng. Đặc biệt, ca cao đạt chứng nhận UTZ hoặc sản xuất ca cao hữu cơ đều được các DN nước ngoài tại Việt Nam thu mua để xuất khẩu với giá cao. Hiện có nhiều công ty nước ngoài như ED & FMan của Anh, Cargill của Mỹ, Cty TNHH Armajaro Vietnam, Mitsubishi của Nhật đặt trạm thu mua hạt ca cao tại Việt Nam.
XK CA CAO SẼ ĐẠT 100 TRIỆU USD/NĂM
Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), mục tiêu đến năm 2015 nước ta sẽ có 35.000 ha ca cao, năng suất bình quân đạt 1 tấn/ha, tổng kim ngạch xuất khẩu khoảng 60 triệu USD. Đến năm 2020, cả nước sẽ trồng được 50.000 ha, năng suất bình quân 1,2 tấn/ha, trị giá xuất khẩu khoảng 100 triệu USD.
Để đạt được mục tiêu này, các đại biểu cho rằng cần phải có chiến lược tổng thể để phát triển cây ca cao ngay từ bây giờ. Ông Phan Hồng Đức Phước, Ban điều phối phát triển ca cao Việt Nam cho hay, từ kinh nghiệm của cây cà phê, ngay từ bây giờ cần xây dựng các vườn ca cao theo tiêu chuẩn UTZ. Chứng chỉ này sẽ giúp con đường tiếp cận thị trường ca cao thế giới rút ngắn hơn rất nhiều. Hiện tại, mới chỉ có 600 hộ nông dân tham gia tiêu chuẩn UTZ, với 541,2 ha, tương đương 532,7 tấn sản phẩm ca cao có chứng nhận UTZ. Những hộ dân có chứng chỉ UTZ sẽ được các DN thu mua bao tiêu toàn bộ sản phẩm với giá cao và thưởng thêm 100 USD/tấn.
THỨ TRƯỞNG LƯƠNG LÊ PHƯƠNG: Diện tích trồng ca cao của cả nước thời gian qua phát triển khá nhanh, nhưng ta chưa quản lý theo chuỗi giá trị từ khâu giống đến kỹ thuật canh tác, chăm sóc, thu hoạch, sơ chế, chế biến xuất khẩu. Hiện khâu yếu nhất trong ngành ca cao là khâu chế biến, đây là công đoạn mang lại lợi nhuận cao nhất nhưng lại phải dựa vào nước ngoài. Để kêu gọi các nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế biến ca cao, chúng ta cần có chính sách hấp dẫn để thu hút DN mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực này.
Nhiều ý kiến cũng cho rằng, để phát triển cây ca cao và có các sản phẩm có giá trị cao cần phải đầu tư cho công nghệ chế biến, bởi hiện tại các DN vẫn chỉ xuất thô ca cao, giá trị mang lại chưa cao. Đến nay, không chỉ có Cty Vietnamcacao, chuyên chế biến cacao xuất khẩu mà còn có Cty Grand Palace Vietnam xây dựng nhà máy công nghiệp chế biến sôcôla và xuất vào thị trường Mỹ.
Ông Gricha Safarian, TGĐ Cty Grand Palace Vietnam chia sẻ: “Việt Nam rất có tiềm năng trồng ca cao chất lượng tốt, trong đó hương trái cây và độ thoát hương cao là hai đặc tính nổi trội của ca cao Việt Nam”. Theo ông Gricha Safarian, chất lượng và hương vị trái cây trong sôcôla chế biến từ hạt cacao Việt Nam vượt trội hơn so với sôcôla Châu Phi chế biến từ hạt cacao của Ghana. Vì thế, Cty ông đang quảng bá dòng sản phẩm sôcôla cao cấp của Việt Nam ra thị trường quốc tế.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Lương Lê Phương nhận định: “Cây ca cao hiện đang phát triển khá tốt ở nước ta và từng bước mang lại lợi nhuận cho người dân. Tuy nhiên, việc ứng dụng kĩ thuật vào canh tác ca cao còn nhiều hạn chế. Nông dân vẫn thiếu hiểu biết về kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, kỹ thuật thu hoạch, sơ chế, bảo quản hạt, ủ lên men và thiếu thông tin thị trường. Do vậy cần thiết phải tập trung liên kết phát triển từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, đồng thời nghiên cứu chế biến đa dạng hóa sản phẩm ca cao đạt chất lượng tốt nhất mới tạo được thương hiệu và chỗ đứng trên thị trường quốc tế”.
