Nhà thơ Thanh Tùng giấu nước mắt đàn ông vào thời hoa đỏ

Mỗi khi bước vào mùa hạ, những câu hát “mỗi mùa hoa đỏ về, hoa như mưa rơi rơi” lại vang lên trong lòng nhiều người. Từ bài thơ “Thời hoa đỏ” của nhà thơ Thanh Tùng, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng đã phổ nhạc thành ca khúc xao xuyến về tình yêu đôi lứa nồng nàn, như mùa hạ khao khát đỏ bừng từng cánh phượng.

Thế nhưng, những giai điệu mà công chúng nghe được, vẫn chưa thể nào bộc lộ hết tâm tư xa vắng mang dấu vết thân phận buồn thương của hai nhân vật trong bài thơ “Thời hoa đỏ”, đó là nhà thơ Thanh Tùng và người vợ Thanh Nhàn vốn là hoa khôi đất cảng Hải Phòng.

Chuyên mục “Chuyện tình khó quên” của Nông Nghiệp Radio xin giới thiệu bài viết “Nhà thơ Thanh Tùng giấu nước mắt đàn ông vào thời hoa đỏ”.

(Trích băng ghi âm bài hát “Thời hoa đỏ”)

Nhà thơ Thanh Tùng quê gốc Nam Định nhưng sinh trưởng và gắn bó Hải Phòng. Ông làm thầy giáo dạy thể dục, rồi làm công nhân ở thành phố Cảng. Tình yêu của nhà thơ Thanh Tùng với Hải Phòng luôn đầy ắp trong những câu thơ cuồng nhiệt và bay bổng: “Thành phố gầy như ngực mẹ tôi/ Tôi không dám mạnh chân sợ mặt đường long nhựa/ Không dám cả cười buông thả/ Sợ bao vết thương bom đạn vẫn chưa lành/ Bờ sông khúc khuỷu hoang sơ/ Nham nhở cỏ xanh tràn mép phố/ Những cô gái thập thò sau khung cửa/ Ánh mắt như màu rượu đã lâu ngày”.

Ở Hải Phòng, nhà thơ Thanh Tùng đã có một thời trai trẻ sôi nổi và cũng có đã một mối duyên khắc cốt ghi tâm.

Người phụ nữ Thanh Nhàn nổi tiếng nhan sắc ở Hải Phòng. Trước khi đến với nhà thơ Thanh Tùng, người đẹp Thanh Nhàn đã trải qua một đời chồng và đã có con riêng, nhưng vẫn rực rỡ trong mắt những người đàn ông quen sóng quen gió trên cảng biển quê hương. Nhà thơ Thanh Tùng gặp người đẹp Thanh Nhàn, khi ông cũng đã qua tuổi 30.

Nhà thơ Thanh Tùng là một người đàn ông lam lũ và chân thành, còn người đẹp Thanh Nhàn là một người đàn bà đằm thắm và lãng mạn. Họ là hai thái cực, họ là hai thế giới, họ là hai mảnh rời chông chênh. Một lần hạnh ngộ đã hút họ vào nhau, như một cách Thượng Đế gắn kết và xoa dịu cho hai trái tim nhọc nhằn rung cảm.

Người đẹp Thanh Nhàn yêu thơ, nhưng không thích những câu thơ thô ráp kiểu như “trong tiếng búa vang lên bao định lý” của gã công nhân Thanh Tùng. Tuy nhiên, Thanh Nhàn yêu nhà thơ Thanh Tùng bởi ông có sự gân guốc và sự đắm đuối mà những người đàn ông khác không dễ có được.

Quan trọng hơn, nhà thơ Thanh Tùng đến với người đẹp Thanh Nhàn bằng một thái độ tôn thờ hết mực. Thanh Tùng không gắng gượng viết những câu thơ vần điệu du dương để chiều chuộng quan niệm thẩm mỹ của Thanh Nhàn, mà ông tận tuỵ mang đến cho Thanh Nhàn sự bảo bọc và sự cuồng si.

Đầu thập niên 70 của thế kỷ 20, bom Mỹ vẫn rình rập bắn phá ngày đêm khắp miền Bắc. Cuộc sống vừa lao động vừa chiến đấu đầy cam go, cũng không thể nào ngăn được nhà thơ Thanh Tùng thể hiện cảm xúc dâng trào với người đẹp Thanh Nhàn. Ông hành nghề khuân vác ở cảng Hải Phòng, còn bà làm việc ở một đơn vị đóng trên địa phận huyện Vĩnh Bảo, cách xa nhau 30 cây số. Cứ tiếng kẻng tan ca ngày cuối tuần vang lên, thì Thanh Tùng lập tức lao đi tìm Thanh Nhàn.

Thuở đó, giao thông đâu có thuận lợi như bây giờ. Nhà thơ Thanh Tùng thường mượn chiếc xe đạp của đạo diễn phim tài liệu Đào Trọng Khánh, để sang huyện Vĩnh Bảo thăm người đẹp Thanh Nhàn. Có hôm, nhà thơ Thanh Tùng đến muộn, chiếc xe đạp đã bị người khác sử dụng rồi. Lẽ thường, thì ai cũng hình dung được một gã đàn ông sẽ não nề lê gót về nhà trong ngổn ngang dằn vặt. Thế nhưng, nhà thơ Thanh Tùng lại hành động kiểu thi sĩ, không có xe đạp thì ông dùng đôi chân.

Nhà thơ Thanh Tùng chạy bộ 30 cây số đến cổng nhà máy của Thanh Nhàn ở huyện Vĩnh Bảo, thì nghe bảo vệ báo tin Thanh Nhàn đã về trung tâm Hải Phòng. Nhà thơ Thanh Tùng đang thở hồng hộc, lập tức quay đầu chạy ngược lại. Tổng cộng, để có dịp cuối tuần gặp mặt người đàn bà mình yêu thương, nhà thơ Thanh Tùng đã chạy bộ đúng 60 cây số.

Cú maraton theo tiếng gọi nhân tình của nhà thơ Thanh Tùng, trở thành một huyền thoại trong giới văn nghệ Hải Phòng. Nhà thơ Thanh Tùng thì cười vô tư xem như một chuyện nhỏ, nhưng đạo diễn phim tài liệu Đào Trọng Khánh thì kinh hãi lắm, nên phải chốt hạ: “Từ nay, cuối tuần tao sẽ xích chiếc xe đạp vào góc nhà, không cho ai đụng tới. Chỉ ưu tiên cho mày đi thăm Thanh Nhàn thôi. Mày đừng chạy bộ nữa, khiếp quá!”.

Tuy nhiên, sau cuộc chạy bộ đáng ghi vào kỷ lục tình ái kia, nhà thơ Thanh Tùng không phải trổ tài của vận động viên điền kinh nữa. Vì người đẹp Thanh Nhàn đã nhận lời làm vợ ông, và sinh cho ông hai đứa con, một trai một gái.

Mùa hè năm 1972, với hạnh phúc giản dị trong mái ấm nhỏ bé, nhà thơ Thanh Tùng đã viết bài thơ “Thời hoa đỏ” để tặng vợ mình. Những câu thơ trào ra từ rạo rực hiện tại và thổn thức quá khứ: “Dưới màu hoa như lửa cháy khát khao/ Anh nắm tay em bước dọc con đường vắng/ Chỉ có tiếng ve sôi chẳng cho trưa hè yên tĩnh/ Chẳng cho lòng ta yên/ Anh mải mê về một màu mây xa/ Về cánh buồm bay qua ô cửa nhỏ/ Về cái vẻ thần kỳ của ngày xưa/ Em hát một câu thơ cũ/ Cái say mê một thời thiếu nữ/ Mỗi mùa hoa đỏ về/ Hoa như mưa rơi rơi/ Cánh mỏng manh tan tác đỏ tươi/ Như máu ứa một thời trai trẻ…”.

Trong bài thơ “Thời hoa đỏ”, nhà thơ Thanh Tùng chia sẻ dùm người đẹp Thanh Nhàn cả những mất mát riêng rư. Vì vậy, giá trị đích thực của “Thời hoa đỏ” không nhằm ca ngợi tình yêu đẹp đẽ giữa mùa hè chói chang hy vọng, mà chủ yếu bày tỏ sự độ lượng của tình nhân dành cho tình nhân sau bao nhiêu mất mát và tổn thương: “Trong câu thơ của em, anh không có mặt/ Câu thơ hát về một thời yêu đương tha thiết/ Anh đâu buồn mà chỉ tiếc/ Em không đi hết những ngày đắm say/ Hoa cứ rơi ồn ào như tuổi trẻ/ Không cho ai có thể lạnh tanh/ Hoa đặt vào lòng ta những vệt đỏ/ Như vết xước của trái tim”.

(Trích băng ghi âm bài hát “Thời hoa đỏ”)

Tình yêu với người đẹp Thanh Nhàn là một miền cảm xúc thiêng liêng của nhà thơ Thanh Tùng. Tình yêu ấy quá lớn lao đối với ông. Tình yêu ấy khiến ông thăng hoa và tình yêu ấy cũng khiến ông chới với. Nhà thơ Thanh Tùng dâng hiến tất cả cho tình yêu ấy, nhưng ông không có cách nào níu giữ tình yêu ấy. Sự có mặt của hai đứa con Thi và Hương, cũng không thể nào giúp Thanh Tùng dùng thi ca để chống đỡ sự đổ vỡ khó lường: “Sau bài hát rồi em lặng im/ Cái lặng im rực màu hoa đỏ/ Anh hiểu mình vô nghĩa đi bên em”.

Nhà thơ Thanh Tùng đã giấu những rung động yếu mềm của người đàn ông vào bài thơ “Thời hoa đỏ”. Tình yêu có lối riêng để tìm đến, thì tình yêu cũng có đường riêng để ra đi. Chẳng thể rạch ròi ai có lỗi, khi mỗi người đều mang một trái tim đau khổ với những nhịp đập rối bời.

Cuộc sống vợ chồng ngắn ngủi như một cái chớp mắt xót xa của số phận. Chia tay người đẹp Thanh Nhàn, bao nhiêu hụt hẫng và cay đắng cừ dày vò tâm hồn đa cảm của nhà thơ Thanh Tùng. Nghẹn ngào trong nước mắt lặng thầm và loay hoay trong men rượu u uất, nhà thơ Thanh Tùng vụt ra những câu thơ an ủi chính mình những ngày thất tình: “Em đã để lại trong tim tôi một mũi dao/ Thỉnh thoảng lại nhấn sâu thêm một chút/ Tôi mang nó suốt đời còn em thì không biết/ Những mùa thu ướt máu vẫn đi về/ Bây giờ mọi thứ thuốc đều vô hiệu/ Tôi chữa bằng rượu thôi/ Hết rượu rồi tôi uống cả mùa thu/ Cả những chiều đông lướt thướt/ Xong, lại tự nhấn sâu thêm nữa/ Mũi dao ngày xưa/ Nhưng có sao khi trái tim tôi cũng thành bình rượu/ Cả mũi dao kia cũng đã say mèm”.

Không còn tình yêu lớn của người đẹp Thanh Nhàn bên cạnh nữa, cho nên gió từ sông Cấm thổi từng cơn lạnh giá vào lồng ngực cam chịu vốn đẫm mồ hôi cơ cực của nhà thơ Thanh Tùng. Ông từ giã nghề khuân vác, chuyển sang buôn bán vỉa hè để nuôi hai con. Thậm chí, có lúc ông phải làm áp tải xe hàng tuyến đường Hải Phòng – Hà Nội để kiếm những đồng tiền ít ỏi cho hai con ăn học.

Cơm thiu canh cặn không phải là điều khiến nhà thơ Thanh Tùng phải chua chát, khi ông đã mất một nguồn thơ người đẹp Thanh Nhàn thảng thốt riêng mình. Nhà thơ Thanh Tùng có trách giận gì không? Hoàn toàn không! Nhà thơ Thanh Tùng chỉ dõi theo vợ cũ, biết ơn người đã cưu mang vợ cũ và nổi đoá với kẻ đã phụ bạc vợ cũ.

Chị Lan Hương, con gái của nhà thơ Thanh Tùng, thổ lộ về tình yêu của hai đấng sinh thành

(Trích băng ghi âm lời chia sẻ của Lan Hương)

Tháng 10 năm 1989, tại Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam diễn ra tại Hà Nội, nhiều đồng nghiệp đã không kiềm được xúc động, khi chứng kiến nhà thơ Thanh Tùng nghẹn ngào bật khóc vì nghe tin người đẹp Thanh Nhàn qua đời trong hoàn cảnh đơn chiếc ở Hòn Gai- Quảng Ninh. Nhà thơ Thanh Tùng bỏ hết những tụ bạ văn chương mà ông luôn thèm thuồng, để quay về lo tang lễ cho vợ cũ. Khoảnh khắc ấy được ông viết thành bài thơ đưa tiễn: “Kìa mắt em trong gió khóc ròng ròng/ Sóng cứ thốc từng hồi như nấc/ Biển cứ gào như vết thương không sao lành được/ Gió vỡ về khắp phía tiếng ngày xưa”.

Thời gian cứ lặng lẽ và lạnh lùng trôi qua, nhưng hình ảnh người đẹp Thanh Nhàn luôn vẹn nguyên trong trái tim nhà thơ Thanh Tùng, cho đến tận lúc ông qua đời vào ngày 12/9/2017 tại TP.HCM, hưởng thọ 83 tuổi. Một trong những bài thơ cuối cùng, nhà thơ Thanh Tùng vẫn vương vấn người đàn bà của “Thời hoa đỏ” xa khuất: “Em đã xa lâu và ở lại/ Nơi triền núi chập chờn sương khói vỡ/ Hoa rụng hoang ướt những hoàng hôn/ Em xa đã lâu/ Máu vẫn đập trong lời thơ cũ/ Để tình yêu gieo buồn vào muôn thuở/ Bởi chúng mình sống chết hoá thành thơ/ Bão táp đi qua/ Mảnh sắc đầy nhà/ Tim anh đập phía nào cũng xót/ Như câu thơ mỗi lần ai hát/ Lại một lần khóc ngày xưa/ Lại một lần anh cưới em về/ Lại một lần thời hoa đỏ/ Trải vô cùng đến tận cõi đam mê”./.