Thương nhớ vị bánh chim gâu ngày Tết

Đầu làng, cây đào cổ nở đầy sắc hồng phấn, mưa xuân lất phất gieo chi chít chồi non bên sườn núi… cũng là lúc nếp nhà sàn của bản làng Cao Lan ở thôn Động Sơn, xã Chân Sơn, huyện Yên Sơn của tỉnh Tuyên Quang thơm lừng hương bánh chim gâu, thứ bánh đặc sản truyền thống gắn liền với văn hóa cổ truyền của người Cao Lan.

Nếp nhà sàn của gia đình bà Hoàng Thị Duyên có đông đảo con cháu quây quần ngồi chật kín bếp lửa hồng. Người già, trẻ nhỏ trong làng đến nhà bà Duyên cùng làm bánh chim gâu. Tết nào cũng thế, cứ đến dịp cuối năm, ngôi nhà sàn của bà Duyên đầy ắp tiếng cười của người trong làng.

Bà Duyên bảo rằng, bánh chim gâu không chỉ là món ăn đặc sản trong dịp Tết của người Cao Lan, nó còn là biểu tượng văn hóa.

Trích băng dà Duyên

Để có nguyên liệu làm nên món bánh chim gâu, từ ngày hôm trước, bà Duyên cùng người làng đã lên ngọn núi sau làng để chọn những chiếc lá dứa dài, đẹp về làm vỏ bánh. Lá dứa rừng được lựa chọn là những chiếc là bánh tẻ, vừa dài, to đều và dai để khi đan làm vỏ bánh đảm bảo thẩm mỹ.

Đôi bàn tay bà Duyên thoăn thoắt đan lá dứa rừng, miệng cười nói, chia sẻ ý nghĩa của loại bánh cho đám trẻ nghe và hiểu được giá trị văn hóa dân gian trong món bánh ấy.

Nhân để làm loại bánh chim gâu chủ yếu là gạo nếp nương, thơm rẻo, được ngâm từ 3 đến 4 giờ đồng hồ. Muốn gạo lên màu xanh, đỏ, vàng người Cao Lan ở Động Sơn sẽ ngâm gạo với lá cơm tím, củ nghệ… để bánh vừa có màu sắc rực rỡ, đẹp mắt, vừa đủ các màu theo quan niệm âm dương ngũ hành.

Ở bản Động Sơn có 90% là người dân tộc Cao Lan sinh sống, người dân nơi đây vẫn giữ được vốn văn hóa cổ truyền của dân tộc mình, từ ngôi nhà sàn, trang phục truyền thống, tiếng nói… chính bản sắc nguồn cội ấy đã giúp Động Sơn trở thành điểm đến thu hút khu khách trong và ngoài tỉnh tìm về.

Ông Lâm Việt Long, cán bộ văn hóa xã Chân Sơn cho biết, bản Cao Lan Động Sơn giữ gìn rất tốt bản sắc văn hóa dân tộc và món bánh chim gâu là một đặc trưng nổi bật trong văn hóa ngày Tết của đồng bào nơi đây. Khi xã hội ngày càng hiện đại, thì việc tìm về những nét xưa hồn cũ khiến mỗi người thêm yêu và trân trọng bản sắc quê hương.

Trích băng Ông Lâm Việt Long, cán bộ Văn hóa xã Chân Sơn

Mùa xuân qua nối vào mùa xuân nay, bao thế hệ người Cao Lan ở bản Động Sơn sinh ra, lớn lên dù ở làng hay đi làm ăn xa, nhưng mỗi khi nhìn thấy món bánh chim gâu, như nhìn thấy quê hương, để thấy lòng nao nao muốn trở về. Để thương nhớ, thưởng thức món bánh cổ truyền là tinh hoa tốt đẹp từ ngàn đời của người Cao Lan.

Vị bánh không chỉ là lá dứa rừng, gạo nếp, đỗ xanh, mà còn gói cả vị mặn mòi bởi những giọt mồ hôi của người nông dân ra đồng chắt chui làm ra hạt nếp vàng, thơm thảo. Gói cả nghĩa tình anh em, xóm làng trong văn hóa truyền thống của người Cao Lan nói riêng và người Việt nói chung khi Tết đến, xuân về.