Quảng Trị những ngày cuối tháng tư đầy nắng. Nghĩa trang Trường Sơn dần hiện ra trên khu đồi Bến Tắt bát ngát thông reo. Dấy lên trong đáy lòng của mỗi chúng tôi, thế hệ trẻ được sinh ra và lớn lên khi nước nhà đã được thống nhất một cảm xúc khó tả, bi ai mà hùng tráng và xót xa nhưng cũng rất đỗi tự hào.

Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn tọa lạc trên khu đồi Bến Tắt, cạnh đường Hồ Chí Minh. Khu đồi Bến Tắt với vị trí là tuyến đầu của chiến trường miền Nam, cũng là điểm khởi đầu của tuyến đường Trường Sơn. Sau ngày đất nước thống nhất, Trung ương Đảng và Bộ Quốc phòng đã phê chuẩn dự án xây dựng Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn tại địa bàn tỉnh Quảng Trị. Khu đồi Bến Tắt được chọn làm nơi an nghỉ vĩnh hằng của các anh hùng liệt sĩ Trường Sơn.

Những mộ phần được đặt lớp lớp thẳng hàng trải dài trên đồi núi mênh mông. Hơn 10.000 liệt sĩ đã nằm lại nơi đây. Họ - những chàng trai, cô gái từ khắp mọi miền đất nước chia tay gia đình, người thân lên đường ra trận theo tiếng gọi của Tổ quốc… và đã vĩnh viễn không trở về.

Nhạc tưởng niệm:

Chứng kiến khoảng không gian tĩnh lặng và từng đoàn người đi trong trầm mặc, trang nghiêm, cùng kính cẩn nghiêng mình trước anh linh các anh hùng liệt sĩ, chúng tôi phần nào hiểu được giá trị của sự hy sinh và giá trị cuộc sống hòa bình hôm nay. Mảnh đất này năm xưa là chiến trường vô cùng ác liệt. Con đường Hồ Chí Minh huyền thoại đảm bảo sự chi viện của hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến lớn miền Nam. Giờ đây, lại chính là nơi trở về của hàng ngàn liệt sĩ, nằm kề bên nhau dưới lòng đất mẹ như cái thuở ở chiến trường.

Trong những dòng người đến với Nghĩa trang Trường Sơn, chúng tôi gặp những cựu chiến binh mái tóc đã bạc màu thời gian đến thăm phần mộ đồng đội của mình. Ở khu mộ được che bóng mát bởi mấy gốc thông già, một người đàn ông với mái tóc bạc trắng, bận trên người bộ quân phục đã bạc màu đang ngồi tâm sự với người đồng đội năm xưa của mình qua làn khói hương lan tỏa dần trong không gian. Ông là Đào Văn Hải, một cựu chiến bình của đoàn 559. Ông Hải cho biết, mỗi lần về đây thăm đồng đội, mọi kỹ ức như được tái hiện lại như ngày nào:

Băng: Ông Hải

Nắng Trường Sơn phủ tràn bia mộ

Trong lặng thầm tiếng gió, tiếng thông reo

Tiếng những bước chân, người trẻ, người già

Và đồng đội năm xưa có người trở lại

Mắt rưng rưng môi cắn chặt không lời

Đi như thể đi về miền ký ức

Nghĩa trang là nơi quy tụ 10.333 phần mộ của các liệt sĩ, có tổng diện tích 140.000 m2. Với kiến trúc khá độc đáo, nghĩa trang được chia thành nhiều khu. Mỗi khu mộ đều có nhà tưởng niệm được xây dựng theo phong tục tập quán, bản sắc, biểu tượng đặc trưng riêng của mỗi địa phương. Đoàn cựu chiến binh quê hương Thanh Hóa từng cùng chiến đấu ở chiến trường Quân khu 4 hôm nay cũng về đây thắp nén tâm nhang cho những người đồng đội năm xưa. Sau khi đã làm xong các nghi lễ, họ ngồi hàng dài trên các ghế đá, họ lặng im, họ hồi tưởng và ngẫm ngợi. Cựu chiến binh Vũ Văn Quyết và Nguyễn Đăng Bằng chia sẻ:

Băng:

  Vâng thưa quý vị, cũng như cảm xúc của cựu chiến binh đoàn 559 Đào Văn Hải, sự hy sinh này có lời nào diễn tả, sự vĩ đại của Trường Sơn huyện thoại có màu nào tô tỏ. Chỉ có nuốt vào trong lòng và cảm nhận bằng lương chi. Xin mượn mấy câu thơ của tác giả Võ Văn Trường để lưu lại cảm xúc về miền đất thiêng trong những ngày tháng 4 lịch sử.

Tôi đi cạnh các anh các chị, chợt rưng rưng phút trải nghiệm lòng mình

Đâu những nhỏ nhen, so đo, toan tính… có biết rằng Tổ quốc là đây

Tổ quốc ở trên cao, Tổ quốc dưới chân mình

Là Trường Sơn núi cao, là Trường Sa biển cả

Thiêng liêng vóc hình đất nước phía triều dâng

Phía những ngôi mộ gió hùng binh Hoàng Sa giữ đảo

Tổ quốc ơi xương máu hát thay lời.