Báo chí và nghề nông

THỰC TRẠNG, VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ - TRUYỀN THÔNG TRONG PHÁT TRIỂN, TIÊU THỤ CÁC SẢN PHẨM NÔNG NGHIỆP

MC 1: 

Thưa quý vị, Cùng với sự tiến bộ của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là nội dung đang được đẩy mạnh ở mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có nông nghiệp. Chuyển đổi số trong nông nghiệp hay nông nghiệp số chính là áp dụng các công nghệ kỹ thuật số vào toàn bộ hoạt động từ sản xuất đến chế biến, phân phối, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Qua đó, hạn chế các hao hụt về năng suất và chất lượng, kịp thời có những biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. Các thiết bị hỗ trợ thông minh và công nghệ mới đã làm thay đổi phương thức sản xuất nông nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao và tăng thu nhập cho người nông dân. Đặc biệt, giúp nông dân thoát khỏi sự chèn ép của thương lái và kết nối trực tiếp người bán với người mua.

MC 2:

  Trong xu thế tất yếu của chuyển đổi số, báo chí, truyền thông đã luôn đồng hành và đóng góp vai trò quan trọng vào thành tựu chung của ngành Nông nghiệp. Mức độ phủ sóng rộng khắp và nhanh nhạy trong thông tin, báo chí đã chuyển tải những thông tin mới nhất về các chính sách, về khoa học, kỹ thuật trong nông nghiệp tới người sản xuất, giúp nông dân bắt kịp thời đại. Đồng thời, với tính chất đa chiều, báo chí – truyền thông cũng kịp thời kiểm chứng những nguồn thông tin phức tạp và bất lợi trong nông nghiệp, giúp bà con yên tâm sản xuất, ổn định thị trường, là diễn đàn để người nông dân có thể nói lên tâm tư, nguyện vọng, kết nối hiệu quả giữa Nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp – nông dân. Từ đó, góp phần định hình chiến lược phát triển nông nghiệp Việt Nam trong tình hình mới.

MC 1:

  Trở về giai đoạn trước năm 1997 – khi báo mạng điện tử xuất hiện ở Việt Nam, nông nghiệp nước ta vẫn là một ngành sản xuất tự cung tự cấp với năng suất thấp. Lúc bấy giờ, báo chí trong nước về nông nghiệp chủ yếu là những thông tin truyền thông chính sách, tuyên truyền chủ trương diệt giặc đói, tăng gia sản xuất, không bỏ hoang ruộng đất… Những kinh nghiệm, sáng kiến kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp chỉ được truyền tải với số lượng khá ít và chủ yếu là thông tin về những chủ trương sản xuất trong nước.

  Năm 1997, cùng với làn sóng phát triển trên thế giới, tờ báo điện tử đầu tiêu của Việt Nam ra đời và cho đến nay, đã có hàng trăm trang báo, tạp chí, kênh phát thanh, truyền hình cùng hoạt động sôi nổi trên nền tảng Internet. Cũng từ đó, công tác truyền thông về nông nghiệp, nông dân và nông thôn trở nên phong phú và đa dạng hơn, góp phần to lớn vào tiến trình phát triển của nông nghiệp Việt Nam trong giai đoạn mới.

  Hiện nay, ngoài những kỹ thuật canh tác, các mô hình sản xuất hiệu quả trong nước, nông dân Việt Nam còn được tiếp cận với nền nông nghiệp hiện đại của nhiều quốc gia phát triển trên thế giới, học hỏi kinh nghiệm của nông nghiệp quốc tế và có được những khuyến cáo để ứng dụng vào sản xuất tại địa phương thông qua các bài đăng đa dạng trên báo điện tử nói riêng, báo chí nói chung. Thay vì chờ từng số báo phát thành, Công chúng báo chí là nông dân giờ đây có thể lựa chọn đa dạng từ những bản tin, chương trình, chuyên mục trên tất cả các loại hình báo chí như báo in, báo phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử và dễ dàng truy cập bất cứ lúc nào thông qua các ứng dụng trên các thiết bị thông minh. Đặc biệt, trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang từng bước hướng tới sản xuất tuần hoàn, hữu cơ, thân thiện với môi trường như hiện nay, bằng sự nhanh nhạy trong truyền tải và độ phủ sóng rộng khắp, báo chí đã tích cực lan tỏa tri thức mới, công nghệ tiên tiến để giúp hoạt động sản xuất – kinh doanh của người nông dân bền vững và hiệu quả hơn.

MC 2:

  Như vậy, có thể thấy, vai trò của báo chí, truyền thông trong phát triển, tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp được thể hiện ở 5 nội dung cụ thể:

Thứ nhất, báo chí là cầu nối giữa chính quyền và người nông dân.

Cùng với quá trình toàn cầu hóa, sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông cũng như mạng Internet đã thu hút số lượng người đọc khổng lồ tạo ra áp lực rất lớn tới báo chí truyền thống. Thế nhưng, với thế mạnh về “tính chính danh, chính thống và chính xác”, báo chí vẫn giữ vai trò rất quan trọng trên lĩnh vực truyền thông và tư tưởng, là lựa chọn hàng đầu để chính quyền thông tin tới người nông dân, doanh nghiệp, HXT… về chính sách phát triển nông nghiệp, tình hình sản xuất, tiêu thụ nông sản, thuận lợi, khó khăn và những lưu ý quan trọng của từng mùa vụ… Cùng với độ phủ sóng rộng khắp của Internet, báo chí cũng đang ‘đi từng ngõ, gõ từng nhà’ lan tỏa thông tin về nông nghiệp tới từng hộ dân.

MC 1

Thứ hai, báo chí là nguồn tin chính thống tin cậy của nông dân

Sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội cho phép việc tiếp cận và lan tỏa thông tin mạnh mẽ, dễ dàng hơn. Nhưng từ đó, những tin giả, tin không được kiểm chứng có thể lan truyền nhanh chóng và rộng rãi, gây hoang mang trong xã hội và tạo nên những hệ lụy khôn lường cho người sản xuất, đặc biệt là đối tượng yếu thế như người nông dân.

Với vai trò là đại diện cho cả quyền lợi của người sản xuất và người tiêu dùng, trước sự rối loạn của thông tin, báo chí đã và đang giúp đưa ra cái nhìn chính xác, phản ánh đúng sự thật, đồng thời kêu gọi sự vào cuộc, thúc đẩy hành động của chính quyền và các cơ quan chức năng. Không chỉ phản ánh sự kiện, vấn đề trong đời sống mà còn phải phân tích đa chiều, tìm ra bản chất vấn đề và đề xuất các giải pháp để có được sự đồng thuận xã hội nói chung và nông dân nói riêng, đó là vai trò thể hiện tính định hướng của báo chí.

MC 2:

Tiếp nữa, báo chí là cầu nối quan trọng đưa khoa học – kỹ thuật đến với người sản xuất.

Mặc dù chỉ chiếm tỷ lệ gần 14% GDPnước ta, nông nghiệp vẫn luôn là ngành sử dụng lao động nhiều nhất. Lực lượng lao động trong nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay khá dồi dào. Song, đây không hẳn là một lợi thế khi trình độ và chất lượng lao động lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn vẫn chưa cao.

Ở quốc gia đang phát triển và có cơ cấu lao động nông dân cao như Việt Nam, Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, cập nhật tri thức giáo dục cộng đồng nông dân về những phát triển mới nhất của ngành để nâng cao hơn nữa tiềm năng của lĩnh vực này.

Nông dân Việt Nam có sự lựa chọn đa dạng từ những bản tin, chương trình, chuyên mục trên tất cả các loại hình báo chí như báo in, báo phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử và dễ dàng truy cập bất cứ lúc nào thông qua các ứng dụng trên các thiết bị thông minh. Người nông dân vừa là chủ thể thông tin, cũng là đối tượng mà báo chí hướng đến để thực hiện nhiệm vụ tri thức hóa qua các bản tin và các chương trình khuyến nông chuyên biệt. Bằng sự nhanh nhạy trong truyền tải và độ phủ sóng rộng khắp, báo chí đã tích cực lan tỏa tri thức mới, công nghệ tiên tiến để giúp hoạt động sản xuất – kinh doanh của người nông dân bền vững và hiệu quả hơn.

Thực hiện sứ mệnh của mình trong lĩnh vực này, năm 2023, báo Nông nghiệp Việt Nam ra mắt chuyên trang “Tri thức nông dân” trên báo điện tử Nongnghiep.vn với mong muốn góp phần tạo nên nguồn nhân lực phù hợp với sự thay đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp theo lời kêu gọi của Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan. Đến nay, “Tri thức nông dân” nhận được sự ủng hộ lớn và đang lan tỏa những giá trị của nông nghiệp, cách làm hay, phương thức sản xuất mới tới từng nông dân.

MC 1:

Thứ tư, báo chí kết nối tiêu thụ, nâng cao giá trị nông sản của Việt Nam

Trong xu thế hội nhập toàn cầu, nông nghiệp Việt Nam cần phải xây dựng tốt thương hiệu nông sản nước nhà và phải chuẩn bị tinh thần để đối đầu với những cuộc chiến thương hiệu khốc liệt trên trường quốc tế. Trong tình hình đó, báo chí đã phản ánh nhiều nội dung về vấn đề xây dựng và bảo vệ thương hiệu nông sản Việt Nam.

Minh chứng rõ ràng nhất, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, nhiều chuỗi sản xuất, cung ứng, lưu thông, tiêu thụ nông sản tại các tỉnh, thành phố bị đứt gãy. Tháng 8/2021, Bộ NN-PTNT ra mắt, vận hành diễn đàn "Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản", còn gọi là Diễn đàn Kết nối nông sản 970. Chỉ sau thời gian ngắn hoạt động, Diễn đàn đã thực sự trở thành một thương hiệu, lan tỏa rộng khắp trong các thành phần xã hội.

Đầu năm 2022, khi Trung Quốc thực hiện chính sách "Zero Covid", hàng nghìn xe tải chở nông sản không thể thông quan. Tổ Điều hành diễn đàn Kết nối nông sản 970  đã kết nối các chủ hàng với các doanh nghiệp chế biến nông sản để mua thanh long, xoài… Sự phản ứng nhanh nhạy đó mang lại ý nghĩa rất lớn đối với các nhà cung cấp danh nghiệp chế biến.

Chỉ tính riêng năm 2022, Tổ Điều hành diễn đàn Kết nối nông sản 970 đã phối hợp với các đơn vị của Bộ NN-PTNT, Bộ Công thương và các địa phương tổ chức triển khai 24 Diễn đàn Kết nối tiêu thụ nông sản với hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Đặc biệt, sau mỗi Diễn đàn, các ý kiến tham luận, công tác điều hành, thông tin kết nối tiêu thụ nông sản được Báo Nông nghiệp Việt Nam tiếp tục lan toả trên các nền tảng báo in, báo điện tử, mạng xã hội… để tạo hiệu ứng truyền thông đại chúng. Đồng thời, cơ quan Thường trực của Tổ 970 đã xây dựng, thiết kế chuyên trang Kết nối tiêu thụ nông sản với mục tiêu ứng dụng công nghệ số để thúc đẩy kết nối cung cầu, quản lý và truy xuất nhật ký sản xuất - mã vùng trồng, xây dựng mã vùng trồng theo yêu cầu của người mua, thống kê và kết nối cung cầu trong tương lai đồng thời tạo trang thông tin riêng.

Với những thành công đó, Diễn đàn được Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam đánh giá là đạt được những kết quả vượt kỳ vọng khi mục đích ban đầu của Diễn đàn chỉ là thông tin kết nối cung cầu nông sản trong bối cảnh thị trường bị đứt gãy do dịch bệnh.

MC 2:

Và cuối cùng, báo chí góp phần định hình chiến lược phát triển nông nghiệp trong tình hình mới.

Trong giai đoạn hiện nay, nông nghiệp Việt Nam đang phát triển theo định hướng thay đổi từ tư suy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Từng bước thay đổi tập quán sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, hình thành nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, có liên kết bền vững, tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trước bối cảnh đó, báo chí có vai trò nhất định trong việc thông tin, truyền thông về các chính sách, phương thức sản xuất phù hợp tới nông dân, góp phần định hướng sản xuất, giúp ngành nông nghiệp nhanh chóng tiến gần tới mục tiêu đề ra.

Bên cạnh đó, Báo chí cũng tìm kiếm và tôn vinh, cổ vũ các tiến bộ, thành công trong nông nghiệp, phản ánh những vướng mắc, những vấn đề còn tồn tại, cần giải quyết, nói lên tiếng nói, tâm tư nguyện vọng của người nông dân. Chính sự đa chiều trong thông tin báo chí giúp cho các chính sách nông nghiệp có thể được điều chỉnh kịp thời, phù hợp với bối cảnh mới và từng địa phương, giúp cho các cán bộ quản lý và các nhà nghiên cứu có cái nhìn toàn cảnh về ngành trong định hình chiến lược phát triển lâu dài.

MC 1:

Như vậy, có thể nói, với những đóng góp to lớn, vai trò quan trọng, báo chí, truyền thông đã luôn đồng hành cùng nông nghiệp Việt Nam trên hành trình phát triển.  Thông tin báo chí không chỉ ảnh hưởng đến nhận thức, thái độ của cộng đồng mà còn có thể biến dư luận thành sức mạnh góp phần làm thay đổi cả nền sản xuất. Thành công của nông nghiệp Việt Nam hôm nay, hành trình tri thức hóa nông dân và sự kết nối, tiêu thụ nông sản đều có dấu ấn của báo chí, truyền thông. Những phương thức sản xuất mới, xu thế nông nghiệp hiện đại, quy định về thương mại nông sản của thị trường quốc tế… đều đã, đang và sẽ tiếp tục được phản ánh sâu rộng trên tất cả các loại hình của báo chí, truyền thông, để từ đó, đưa nông nghiệp, nông dân và nông thôn Việt Nam cùng với những giá trị nông sản của mình hội nhập tốt hơn với nền nông nghiệp quốc tế.

Nhân kỷ niệm 99 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2024), Nông nghiệp Radio xin gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất tới các nhà báo, phóng viên, BTV, cộng tác viên báo chí trên cả nước. Chúc đội ngũ những người làm báo luôn  mạnh khỏe, dồi dào nhiệt huyết, ngòi bút sắc bén, trái tim yêu thương, tiếp tục góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp cho cộng đồng nói chung và cho sự phát triển của nông nghiệp, thông thôn, nông dân.