Nằm giữa khu đô thị sầm uất, giữa bạt ngàn những tòa nhà cao tầng với bê tông cốt thép là trang trại nông nghiệp hữu cơ tiên phong ở TP.HCM.
Đó là trang trại nông nghiệp hữu cơ của Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống (thương hiệu Everyday Organic) ở ấp 4, xã Phước Kiển (huyện Nhà Bè, TP.HCM) - một trong số ít những mô hình nông nghiệp hữu cơ tiên phong ở TP.HCM. Người khai sinh trang trại là Giám đốc Phạm Hữu Thời, sinh năm 1978.
Trang trại nằm trên con đường lớn Nguyễn Hữu Thọ, cách trung tâm TP.HCM vài cây số. Phía ngoài đường, những dòng xe các loại nối đuôi nhau rầm rầm chạy, nhưng đi thêm vài trăm mét vào bên trong trang trại nông nghiệp của Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống, sẽ thấy một thế giới khác. Đó là một công viên chứ không phải trang trại nông nghiệp, với cây cỏ hoa lá đan xen giữa các vườn rau, bờ hoa, cây ăn trái… khiến không gian dịu mát dù ngoài trời đang nắng gắt.
Trang trại có tổng diện tích 12ha, trong đó 10ha được quy hoạch thành các khu vườn, ao, chuồng, còn lại là không gian của cỏ cây, hoa lá và khu nhà gỗ văn phòng. Trong đó, khu trồng rau có 2ha nhà màng công nghệ Israel được trang bị hệ thống ánh sáng, quạt làm mát, vòi tưới tự động… trị giá lên tới gần 6 tỷ đồng.
Trong các nhà màng trồng các loại rau ăn lá như mồng tơi, rau dền, cải cúc, cải đuôi phụng, cải ngọt; những luống đậu, cà chua, dưa chuột. Đặc biệt, trang trại còn có loại rau không nhiều nơi trồng, đó là rau mù tạt, nhập từ Nhật Bản. Loại rau này có mùi thơm nồng đặc trưng của mù tạt. Khi ăn cũng phải há miệng hít hà, nếu không sẽ nồng lên tới óc. Các loại rau ở đây có thể hái ăn ngay tại vườn. Ngoài ra, còn có khu chăn nuôi gia cầm, hồ nước, kênh mương, vườn hoa…
Từ năm 2017 đến nay, các sản phẩm rau, thịt, trứng gia cầm của trang trại đều đạt các chứng nhận hữu cơ của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA - NOP), Cơ quan Nông nghiệp và Nông thôn châu Âu (EU Organic) và Bộ Nông nghiệp Nhật Bản (JAS Organic). Đây đều là những tiêu chuẩn cao nhất về chất lượng sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp thực phẩm của thế giới hiện nay.
Dẫn chúng tôi tham quan khu trồng rau, chị Dương Thị Anh Thư, quản lý sản xuất của Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống giới thiệu: Quy trình chăm sóc rau ở đây tuân theo bộ tiêu chí gồm hơn 255 chỉ tiêu, sau khi thu hoạch, rau được đưa về khu sơ chế với quy trình chặt chẽ bằng nước sạch, xử lý vi sinh vật gây hại đường ruột. Trước khi đóng gói đưa ra thị trường, rau được làm khô bằng máy ly tâm. Rau này người tiêu dùng có thể mang về nấu luôn, không cần rửa lại cũng được. Hiện nay, sản phẩm mang thương hiệu Everyday Organic của Công ty đã được nhiều nơi biết đến.
Để chất lượng sản phẩm rau được đảm bảo “từ trong trứng”, mấy năm nay, phần lớn cây giống rau đều được trang tại tự sản xuất. Chị Anh Thư cho biết, trang trại có 3 sào vườn ươm giống các loại rau theo quy trình hữu cơ nhằm cung cấp các loại cây rau giống an toàn cho trang trại. Đây là khu vực yêu cầu kỹ thuật cao, nên quy trình từ làm đất, gieo hạt giống đến việc tách cây giống ra trồng tại khu nhà màng… đều phải tuân thủ đúng quy trình nghiêm ngặt.
Chị Anh Thư cho biết, trang trại duy trì thường xuyên khoảng 80 lao động, trong đó có 1 tiến sĩ, 7 kỹ sư và hơn chục nhân viên là cử nhân các ngành nghề. Riêng lao động phổ thông thu nhập từ 8 - 10 triệu đồng/tháng.
Chị Mai Thị Lượm (sinh năm 1982) - người gắn bó với trang trại đã được 6 năm cho biết, từ khi làm việc ở đây, chị học hỏi được rất nhiều thứ, hiểu thế nào là canh tác hữu cơ, nắm rõ tác hại của phân bón hoá học, thuốc bảo vệ thực vật đối với sức khoẻ người lao động, với môi trường và ảnh hưởng xấu tới đất đai như thế nào. “Giờ tôi đã biết thế nào là canh tác hữu cơ nên mai mốt tôi có về quê làm ruộng thì cũng sẽ canh tác theo quy trình mà mấy anh chị ở đây đã dạy”, chị Lượm nói.
Tiếp chúng tôi tại khu trang trại chăn nuôi gia cầm, anh Phạm Hữu Thời – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống cho biết, trang trại nuôi gà, vịt, ngỗng, chim trĩ (gà lôi) mỗi loại khoảng 500 con để lấy trứng và thịt.
Có thể nói, đây là những đàn gà, vịt rất hạnh phúc, bởi chúng được sống, được sinh hoạt như ngoài môi trường tự nhiên, nhưng ăn thì sướng hơn tự nhiên, bởi đàn gà, vịt ngoài tự nhiên phải tự kiếm ăn, no đói phụ thuộc vào lượng thức ăn kiếm được, còn ở đây, chúng không chỉ được sống trong không gian rất rộng, tự do bay nhảy, bơi lội, ra vườn hoang rong chơi, mà còn được ăn thức ăn sạch.
Ngoài khu vực có mái che cho đàn gà trú mưa nắng và những ô chuồng làm nơi cho chúng đẻ, chúng còn có bãi đất trống làm sân chơi, tắm nắng và vùi mình trong cát, một khu đất hoang với rau, cỏ dại cho chúng tha thẩn đi bới tìm thức ăn. Nếu như khu vực chuồng có những giàn cây gác trên cao cho đàn gà nhảy lên ngủ ban đêm thì đàn vịt, ngỗng có ao nước để bơi lội.
Anh Thời cho biết, sản phẩm thịt và trứng gia cầm tại trang trại đạt chứng chỉ hữu cơ EU từ năm 2020. Để áp dụng được quy trình này, trang trại cần hội đủ các yếu tố như con giống có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo an toàn dịch bệnh; thức ăn hữu cơ không chứa các chất hoá học, thuốc trừ sâu, chất tăng trưởng, biến đổi gen; không sử dụng thuốc kháng sinh và các chất độc hại… Tương tự, nguồn nước, đất đai, không khí cũng đảm bảo các tiêu chuẩn sạch.
“Việc chăn nuôi gia cầm hữu cơ khó hơn trồng rau vì ngoài các yêu cầu về quy trình chăm sóc, mỗi con gia cầm phải có tối thiểu 4m2 không gian cho chúng thư giãn. Diện tích chuồng nuôi cũng phải rộng hơn. Ngoài ra chúng còn phải có từ 30 - 40cm sào đậu; còn vịt, ngỗng thì phải có mặt ao bơi lội như anh thấy. Đây là những hạn chế đối với những trang trại có diện tích nhỏ hẹp.
Ngoài ra, chi phí đầu tư ban đầu cho chăn nuôi hữu cơ cao hơn từ 30 - 35% so với chăn nuôi công nghiệp. Đàn gà không bị “ép” đẻ trứng liên tục như nuôi công nghiệp nên sản lượng trứng ít hơn. Đặc biệt, thức ăn của gia cầm hữu cơ là một trong những yêu cầu khắt khe nhất. Tức cũng phải là thức ăn sạch, ví dụ như tại công ty, thức ăn chính cho đàn gia cầm là bắp được trồng theo tiêu chuẩn có chứng nhận quy trình hữu cơ”, anh Thời nói.
Do không dùng thuốc kháng sinh phòng trị bệnh, nên việc đảm bảo an toàn dịch bệnh cho đàn gia cầm rất quan trọng. Để hạn chế dịch bệnh, phải giữ cho môi trường sống của đàn gia cầm sạch, chuồng trại cao ráo, dễ thoát nước, cách xa khu vực có môi trường bị ô nhiễm, phải có vùng đệm, hàng rào ngăn cách với bên ngoài. Chuồng nuôi phải thiết kế bảo đảm lưu thông không khí, tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng, thuận lợi trong việc cho ăn, uống, vận động; đồng thời bảo đảm ấm vào mùa đông, thoáng mát vào mùa hè…
Mô hình chăn nuôi hữu cơ đòi hỏi nhiều điều kiện, tiêu chí ngay từ giai đoạn đầu tư ban đầu, không dễ đáp ứng, và không phải ai cũng đủ kiên nhẫn làm. Nhưng khi đã đáp ứng đủ các điều kiện và bắt đầu đi vào guồng thì thực hiện không khó.
“Lượng thức ăn cho chăn nuôi hữu cơ thấp hơn gần một nửa, trong khi các sản phẩm thịt, trứng hữu cơ cho chất lượng cao hơn nhiều lần so với nuôi công nghiệp. Nếu trứng gia cầm nuôi công nghiệp hay nuôi bình thường có mùi tanh nồng, thì trứng hữu cơ ít tanh hơn, khi nấu chín có mùi vị thơm hơn, ăn bùi, béo hơn hẳn so với trứng bình thường. Hiện nay, giá trứng gà Everyday Organic của chúng tôi có giá cao gấp khoảng 3 lần so với trứng gà công nghiệp nhưng vẫn không đủ cung cấp cho thị trường. Điều đó cho thấy nhu cầu về thực phẩm hữu cơ ngày càng cao, và sẽ đến lúc thực phẩm hữu cơ là tiêu chí đầu tiên để chọn mua của người tiêu dùng. Vấn đề của người lam nông nghiệp hữu cơ là phải có lập trường vững vàng, nghĩ đến sự bền vững, đến lợi ích mà quy trình mang lại cho môi trường, cho sức khoẻ người tiêu dùng để kiên trì không bỏ cuộc”, anh Thời nói.
Để đất đạt 256 chỉ tiêu về hóa học trong chứng nhận hữu cơ, từ đầu năm 2013, Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống đã khởi đầu bằng việc cải tạo đất sạch. Đến năm 2016, ngay sau khi trồng 1 năm, các loại rau của trang trại đã đạt chứng chỉ hữu cơ của Mỹ.
Anh Phạm Hữu Thời, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống kể: “Ngay từ khi mới bắt tay vào làm, tôi đã đi theo hướng hữu cơ. Đất của trang trại vốn hoang hoá, trước giờ bỏ hoang, quá trình canh tác làm đúng theo quy trình nên ngay từ lần đầu kiểm nghiệm, sản phẩm đã đạt chuẩn hữu cơ.
Khó khăn ban đầu là đất vừa nhiễm phèn, vừa pha sét nhiều nên ít dinh dưỡng, các loại cây, rau trồng xuống khó phát triển. Việc cải tạo đất tốn rất nhiều thời gian, nguyên liệu, chi phí. Ví dụ, để cải tạo độ pH ở đây, tôi phải dùng đến 6 tấn vôi cho 1ha, gấp 3 lần các vùng đất bình thường khác. Toàn bộ tài sản dành dụm bao nhiêu năm, tôi dốc hết vào đây. Nói quyết tâm vậy chứ nhiều khi cũng thức trắng đêm vì lo lắng, không biết trang trại có thành công không, hay mấy chục tỷ đồng dốc hết xuống đất lại thành “đá ném ao bèo”.
Thời điểm cách đây 10 năm, khái niệm hữu cơ còn khá mơ hồ đối với nông dân, và còn rất ít người dấn thân vào làm vì chi phí quá cao, khó làm hơn, nếu không nắm rõ kỹ thuật thì rất dễ thất bại, chưa kể giá bán cao nên kén người tiêu thụ. Vậy nhưng anh Phạm Hữu Thời khi đó mới hơn 30 tuổi vẫn quyết định chọn hướng đi này. Quá trình làm, anh gặp không ít khó khăn nhưng vẫn không nản, kiên trì theo đuổi. Chưa kể, thời điểm dấn thân vào ngành nông nghiệp, anh đã thành danh trong ngành in ấn.
Giải thích lý do chuyển hướng sang làm nông dân, anh Thời tâm sự: Anh sinh ra trong gia đình làm nông, từng chứng kiến người dân canh tác, nuôi trồng không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, mà những thực phẩm này chính mình và người thân của mình cũng ăn hàng ngày.
Trong khi đó, thời điểm anh bắt tay làm nông nghiệp hữu cơ, chưa nhiều người đầu tư vào các mô hình sản xuất sạch. Vì thế sau khi suy nghĩ, anh đã quyết định chuyển hướng sang làm nông nghiệp. Nhiều người hỏi anh có kiến thức gì chưa mà nhảy vào làm ngay quy trình hữu cơ, giống như chưa tập bò đã đòi chạy, anh trả lời rằng không phải làm “ngang xương” đâu, mà trước khi quyết định đã trang bị cho mình tương đối kiến thức lý thuyết. Rồi đi thực tế tham quan, học hỏi nhiều mô hình, ra cả nước ngoài chứ không chỉ trong nước...
“Chúng tôi đang định hướng phát triển trang trại theo mô hình công viên nông nghiệp hữu cơ, sinh thái. Khi hoàn tất, đây sẽ là một điểm đến tham quan, nghỉ ngơi thú vị, thích hợp với nhiều người. Các cháu nhỏ có thể đến làm nông dân trồng rau, chăn nuôi, hay xuống ao bắt cá… Và đây cũng là nơi để những người có ý định đầu tư một mô hình nông nghiệp hữu cơ học hỏi, là địa chỉ tin cậy cho các sinh viên ngành nông nghiệp đến thực tập”, anh Phạm Hữu Thời cho biết dự định.
Anh Thời cho biết thêm, ngoài trang trại hữu cơ ở huyện Nhà Bè, Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống còn có 1 trang trại hữu cơ tuần hoàn hơn 100ha ở Đắk Lắk và 1 trang trại chăn nuôi thủy sản ở Hậu Giang đạt chứng nhận hữu cơ quốc tế (OMRI).
Chia sẻ với chúng tôi, ông Huỳnh Ngữ Siêu, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Nhà Bè đánh giá, mô hình nông nghiệp hữu cơ của Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống đã đi vào hoạt động nhiều năm qua. Điều đó cho thấy tính khả thi của những mô hình nông nghiệp hữu cơ ở vùng đất ven biển, nhiễm mặn, nhiễm phèn... của huyện Nhà Bè.
Theo ông Siêu, Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống là đơn vị sản xuất nông nghiệp lớn nhất tại huyện Nhà Bè. Đây là nơi cung cấp các sản phẩm nông sản, đạt chứng nhận organic cho người tiêu dùng, mang lại hiệu quả kinh tế không chỉ cho doanh nghiệp mà cả địa phương.
“Chúng tôi kì vọng trên địa bàn huyện sẽ có thêm nhiều mô hình nông nghiệp kỹ thuật cao, hữu cơ tương tự. Đây là mô hình phù hợp với định hướng nông nghiệp đô thị của TP.HCM", ông Siêu nói.
Cũng theo ông Siêu, Nhà Bè là huyện vùng ven, có tiềm năng, lợi thế để phát triển các mô hình nông nghiệp công nghệ cao bền vững như của Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống. Từ mô hình này, huyện có thể quy hoạch nhiều vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tập trung, trờ thành đầu mối cung cấp các sản phẩm nông nghiệp như rau màu, hoa, cây cảnh… cho người dân trên địa bàn TP.HCM. Với nhu cầu về sản phẩm nông nghiệp an toàn ngày càng cao như hiện nay, việc huyện Nhà Bè quy hoạch vùng nông nghiệp hữu cơ là hướng đi đúng trong phát triển nông nghiệp, tạo bước tiến đột phá để phát triển nông nghiệp bền vững.
