Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Hội nghị các nhà Lãnh đạo ASEAN, chiều 24/4. Ảnh: VGP.
Đêm 24/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam về tới Hà Nội, kết thúc tốt đẹp chuyến công tác tham dự Hội nghị các Nhà Lãnh đạo ASEAN theo lời mời của Chủ tịch ASEAN 2021, Quốc vương Brunei Darussalam Haji Hassanal Bolkiah.
Đây là chuyến công tác nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Phạm Minh Chính sau khi nhậm chức. Đồng thời, cũng là Hội nghị trực tiếp đầu tiên giữa các Nhà Lãnh đạo ASEAN trong năm 2021 và sau gần 18 tháng các Hội nghị ASEAN phải họp trực tuyến do dịch bệnh COVID-19.
Hội nghị được tổ chức trong bối cảnh dịch bệnh COVID diễn biến rất phức tạp, bên cạnh đó, tình hình tại Myanmar ngày một căng thẳng, phức tạp.
Nhân dịp này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã hội kiến Quốc vương Brunei Darussalam Haji Hassanal Bolkiah, Chủ tịch ASEAN 2021; hội đàm với Tổng thống Indonesia Joko Widodo, Thủ tướng Campuchia Samdech Techo Hun Sen, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long, Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassin; tiếp Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi.
Trong khuôn khổ Hội nghị và tại các cuộc gặp song phương, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có các phát biểu quan trọng, đưa ra nhiều đề xuất, biện pháp, đóng góp giúp ASEAN đoàn kết, nỗ lực vượt qua các thách thức đang nổi lên, duy trì và đẩy mạnh hợp tác, thúc đẩy phát triển bền vững, giữ vững và tiếp tục phát huy vai trò trung tâm, hình ảnh, vị thế của ASEAN.
Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam tiếp tục kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện và là thành viên có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế; khẳng định Việt Nam hết sức coi trọng, sẽ không ngừng củng cố, mở rộng và phát triển quan hệ toàn diện với các nước trong khu vực.
Các phát biểu của Thủ tướng vừa hướng tới các vấn đề chiến lược, lâu dài, vừa đề cập các nội dung cấp bách, cụ thể, thiết thực; phù hợp với bối cảnh và tình hình thực tế hiện nay; tập trung vào thúc đẩy triển khai các định hướng hợp tác mà ASEAN đã thống nhất, đáp ứng các yêu cầu cấp thiết của ASEAN trong giai đoạn tích cực phòng chống và khắc phục hậu quả đại dịch COVID-19, nhất là kiểm soát tốt dịch bệnh, đảm bảo an ninh, an toàn cho cuộc sống người dân; duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác phát triển ở khu vực, kể cả trên các vùng biển, để phục hồi và phát triển kinh tế.
Các Nhà Lãnh đạo ASEAN đều bày tỏ sự đồng tình, ủng hộ với các đề xuất hợp tác được Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu ra.
Hội nghị các Nhà Lãnh đạo ASEAN đã tập trung trao đổi về 3 nội dung chính là hợp tác xây dựng Cộng đồng ASEAN, quan hệ đối ngoại của ASEAN và các vấn đề khu vực, quốc tế đang được quan tâm.
Phát biểu tại Hội nghị, chia sẻ về các ưu tiên hợp tác sắp tới của ASEAN, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị trong kiểm soát dịch bệnh COVID-19, cần triển khai ngay kế hoạch và có cách tiếp cận bình đẳng để mua và phân phối vacxin cho người dân, phối hợp chặt với Tổ chức Y tế Thế giới và các đối tác của ASEAN để bảo đảm nguồn cung vaccine đồng đều, ổn định cho các quốc gia, nhất là các nước đang phát triển.
Việt Nam sẵn sàng hỗ trợ các nước trong khu vực theo năng lực và điều kiện sẵn có của mình trong kiểm soát dịch bệnh COVID-19; trước mắt, cần thành lập và đưa vào vận hành Trung tâm ASEAN về các tình huống y tế khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi, đề nghị các nước ủng hộ Việt Nam đăng cai Trung tâm, Việt Nam cam kết chia sẻ kinh nghiệm, điều kiện, cơ sở vật chất sẵn có, dành nguồn lực cao nhất có thể cho Trung tâm này (dự kiến khoảng 50 triệu USD cho 5 năm đầu).
Thủ tướng nhấn mạnh, phục hồi và duy trì phát triển kinh tế trong và sau đại dịch là ưu tiên cao của các quốc gia hiện nay. Việt Nam ủng hộ đẩy nhanh lộ trình hợp tác, hỗ trợ và nỗ lực cùng các nước ASEAN thúc đẩy mục tiêu này, trong đó đặc biệt quan tâm hỗ trợ các vùng sâu, vùng xa, các tiểu vùng trong ASEAN đang chịu tác động của dịch bệnh để phục hồi ổn định và thu hẹp khoảng cách phát triển. Trong thời điểm sau đại dịch COVID-19, ASEAN cần xác lập vị trí cho các nền kinh tế của mình trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu, thu hút nhiều hơn nguồn vốn và đầu tư có hiệu quả cho khu vực.
ASEAN cần tiếp tục triển khai hiệu quả, xuyên suốt những công việc quan trọng được khởi động và thống nhất từ năm 2020, trong đó có xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 và đánh giá triển khai Hiến chương ASEAN.
Về quan hệ đối ngoại của ASEAN, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất ASEAN cần xem xét, xử lý cân bằng, hài hòa, hợp lý, phù hợp với thực tiễn các đề xuất tăng cường, mở rộng hợp tác từ các đối tác. Hợp tác đa phương, đề cao luật pháp quốc tế, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, hình thành và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử chung sẽ giúp ASEAN trụ vững trước các nhiễu động địa chính trị, duy trì môi trường hòa bình, ổn định, nhanh chóng thích ứng và ứng phó phù hợp, hữu hiệu với các thách thức mới.
Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu thể hiện sự chân thành để xây dựng lòng tin, hợp tác với các đối tác, cùng nhau gìn giữ, vun đắp không gian hòa bình, an ninh và ổn định để phát triển. Lòng tin và thiện chí của các bên cần được thể hiện bằng các hành động thực tế, tránh các hành động làm gia tăng căng thẳng và phức tạp tình hình; duy trì lập trường chung của ASEAN trong vấn đề Biển Đông, trong đó có việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không, tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, thực hiện nghiêm túc DOC và sớm hoàn tất đàm phán COC hiệu lực, hiệu quả.
Về tình hình Myanmar, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, ASEAN và Việt Nam quan ngại sâu sắc về các diễn biến gần đây; tôn trọng Hiến chương ASEAN, không can thiệp vào công việc nội bộ nhưng không có nghĩa là bỏ rơi các nước khi gặp khó khăn, cộng đồng ASEAN có trách nhiệm cần chia sẻ, hỗ trợ tìm ra giải pháp phù hợp, hiệu quả khi Myanmar gặp khó khăn, cũng như ASEAN đã từng chia sẻ, hỗ trợ Myanmar những lần trước đây; chân thành mong muốn tình hình Myanmar sớm trở lại ổn định, tập trung ứng phó với dịch bệnh, khôi phục và phát triển kinh tế; ưu tiên hàng đầu lúc này là kêu gọi các bên vì lợi ích của Myanmar và của người dân để kiềm chế, chấm dứt bạo lực, hỗ trợ nhân đạo, bảo đảm an ninh, an toàn cho người dân, nối lại đối thoại, hòa giải để giải quyết khác biệt vì tương lai phát triển lâu dài của cả đất nước Myanmar mà lực lượng quân đội giữ vai trò rất quan trọng.
Thủ tướng khẳng định Việt Nam tôn trọng công việc nội bộ của Myanmar do người dân Myanmar tự quyết định, đồng thời ủng hộ nỗ lực của ASEAN hỗ trợ Myanmar vượt qua khó khăn, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong tiến trình này. Việt Nam nhất trí và ủng hộ ASEAN cử đại diện tới Myanmar tìm hiểu tình hình thực tế, tiếp xúc với các bên, đề xuất giải pháp thúc đẩy đối thoại.
Là thành viên ASEAN duy nhất hiện đảm nhiệm vai trò Ủy viên không thường trực và giữ cương vị Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc trong tháng 4/2021, Việt Nam tiếp tục nỗ lực để Hội đồng Bảo an trao đổi khách quan, toàn diện, cân bằng về Myanmar; đề nghị các nước ASEAN phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn của Liên Hợp Quốc, cùng Việt Nam vận động các đối tác ủng hộ và hỗ trợ nỗ lực của ASEAN trong tiếp cận và tìm kiếm giải pháp phù hợp, khả thi, căn bản, thực chất cho Myanmar.
Thủ tướng Phạm Minh Chính ký sổ lưu niệm tại trụ sở Ban Thư ký ASEAN. Ảnh: VGP.
Thảo luận tại Hội nghị, các Nhà Lãnh đạo ASEAN cơ bản thống nhất các nội dung sau.
Về hợp tác xây dựng Cộng đồng, lãnh đạo các nước ASEAN đều nhận định ASEAN đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức đe dọa hòa bình, ổn định, phát triển của các quốc gia và cuộc sống của người dân. Do đó, hơn lúc nào hết, ASEAN cần đề cao đoàn kết, thống nhất, tương trợ lẫn nhau, cùng vững vàng vượt qua giai đoạn khó khăn, thử thách hiện nay, giữ vững vai trò trung tâm, uy tín và vị thế của ASEAN đối với các lợi ích chiến lược.
Các nước thống nhất tiếp tục triển khai các sáng kiến ứng phó COVID-19 được thông qua trong năm 2020, trước mắt, sớm hoàn tất và thực hiện kế hoạch sử dụng Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19 để mua vacxin hỗ trợ người dân, doanh nghiệp ổn định cuộc sống, khôi phục sản xuất, kinh doanh. Các nước bày tỏ ủng hộ cao đối với sáng kiến tăng cường sức mạnh tổng hợp của ASEAN ứng phó với các thảm họa thiên tai (Sáng kiến ASEAN SHIELD) do nước Chủ tịch Brunei đề xuất.
Nhìn nhận về tầm quan trọng của quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, các Nhà Lãnh đạo nhất trí cần tiếp tục quan tâm đẩy mạnh và làm sâu sắc thêm quan hệ đối thoại, hợp tác hiệu quả, thực chất, cân bằng với các đối tác, trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của ASEAN, đảm bảo phát huy vai trò trung tâm của ASEAN. Các Nhà Lãnh đạo đã bày tỏ ủng hộ tích cực các đề xuất tăng cường quan hệ hợp tác bình đẳng, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của ASEAN với các đối tác Trung Quốc, Australia, Mỹ và Anh.
Về các vấn đề quốc tế và khu vực, các Nhà Lãnh đạo chủ yếu tập trung trao đổi về tình hình Myanmar. Đại diện Myanmar đã trình bày với Hội nghị về diễn biến tình hình Myanmar thời gian qua. Lãnh đạo các nước ASEAN đều bày tỏ quan ngại cho rằng tình hình đang tiếp tục diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và sinh mạng của người dân, yêu cầu các bên kiềm chế, chấm dứt sử dụng vũ lực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm giải pháp hòa giải, hòa bình, ổn định cho tương lai của Myanmar.
Các Nhà Lãnh đạo nhất trí ASEAN cần phát huy vai trò và tận dụng các cơ chế sẵn có để hỗ trợ Myanmar, trên tinh thần đoàn kết ASEAN và không can thiệp vào công việc nội bộ, nhưng cũng không bỏ rơi Myanmar trong lúc khó khăn; cụ thể là cử đại diện của ASEAN tới Myanmar tìm hiểu tình hình, tiếp xúc với các bên liên quan, đề xuất cách thức, tìm kiếm biện pháp thúc đẩy đối thoại, hòa giải thực chất và bao trùm. ASEAN cũng thống nhất tiếp tục đẩy mạnh nỗ lực hỗ trợ nhân đạo giúp người dân Myanmar thông qua Trung tâm điều phối hỗ trợ nhân đạo ASEAN (AHA).
Kết thúc Hội nghị, nước Chủ tịch ASEAN đã ra Tuyên bố Chủ tịch về kết quả Hội nghị, trong đó có các thoả thuận của Lãnh đạo ASEAN về đẩy mạnh xây dựng Cộng đồng, tăng cường hợp tác ứng phó COVID-19 và phục hồi, mở rộng và làm sâu sắc hơn quan hệ giữa ASEAN với các đối tác.
Tuyên bố cũng thể hiện quan điểm của Lãnh đạo ASEAN về các vấn đề quốc tế, khu vực, trong đó có 5 điểm ASEAN đã đồng thuận về vấn đề Myanmar: Yêu cầu chấm dứt bạo lực; tất cả các bên liên quan hết sức kiềm chế; tiến hành đối thoại mang tính xây dựng nhằm tìm kiếm giải pháp hòa bình; cử đặc phái viên của Chủ tịch ASEAN làm trung gian thúc đẩy tiến trình đối thoại; và cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người dân Myanmar thông qua Trung tâm AHA. Có được thành công đó của Hội nghị, có vai trò và đóng góp quan trọng, chủ động của đoàn Việt Nam.
