Theo báo cáo của Nhóm Công tác Quốc tế về Carbon “Xanh” (Blue Carbon), phần lớn lượng carbon thải ra đã có hàng nghìn năm tuổi và các quá trình khác trong hệ sinh thái không cân bằng được lượng carbon thải ra và nhanh chóng đi vào đại dương và khí quyển. Với lượng carbon lớn trong các hệ sinh thái ven biển, lượng khí thải này góp phần bổ sung cho hệ sinh thái trái đất.
Cỏ biển, đầm lầy thủy triều và rừng ngập mặn đang bị suy thoái và phá hủy với tốc độ nhanh chóng dọc theo bờ biển của thế giới.
Thảm cỏ biển màu xanh dọc bãi biển góp phần hấp thụ lượng carbon thải ra có ý nghĩa rất quan trọng đối với hệ sinh thái. Ảnh: Hải Nam.
Theo các chuyên gia, cần có các biện pháp tích cực và hiệu quả để bảo vệ các bể chứa carbon lớn và dễ bị tổn thương được lưu trữ trong các hệ thống này, đồng thời khôi phục và thiết lập lại khả năng cô lập carbon của chúng.
Tăng cường nỗ lực nghiên cứu trong nước và quốc tế
Dựa trên dữ liệu khoa học, phân tích và công nghệ hiện có, cần có nỗ lực thu thập và đánh giá dữ liệu một cách bài bản và thống nhất, bằng các hoạt động cụ thể có thể kể đến như sau:
Phát triển các phương pháp kiểm kê và tính toán lượng carbon ven biển để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa chúng vào các thỏa thuận khuyến khích bảo tồn và quản lý hiệu quả các hệ thống ven biển;
Tiến hành kiểm kê carbon ở các khu vực ven biển được xác định là có khả năng lưu trữ và hấp thụ carbon cao. Bao gồm các khu vực hiện tại và có nguy cơ phát thải carbon cao;
Giám sát cộng đồng, can thiệp quản lý và đưa ra các biện pháp khuyến khích để duy trì hệ thống giàu carbon được quốc tế quan tâm. Ảnh: Hải Nam.
Tiến hành nghiên cứu và giám sát có mục tiêu để có được những con số chính xác lượng phát thải khí nhà kính do suy thoái, chuyển đổi và phá hủy tất cả các hệ sinh thái ven biển có liên quan;
Thiết lập một mạng lưới các dự án thực địa chứng minh (1) khả năng lưu trữ carbon trong các hệ thống ven biển và lượng phát thải do suy thoái, chuyển đổi và phá hủy các hệ thống đó và (2) tính khả thi của các phương pháp giám sát cộng đồng, can thiệp quản lý và đưa ra các biện pháp khuyến khích để duy trì hệ thống giàu carbon;
Tiến hành nghiên cứu định lượng bằng các con số cụ thể về hậu quả của các phương pháp quản lý và phục hồi vùng ven biển khác nhau đối với việc lưu trữ và phát thải carbon trong các hệ sinh thái biển ven biển và gần bờ;
Phát triển các tiêu chuẩn và phương pháp để chuyển các phép đo viễn thám thành ước tính chính xác về lượng carbon trong hệ sinh thái ven biển, vì viễn thám hiện là phương pháp duy nhất để lập bản đồ, giám sát hiệu quả các đầm lầy ngập mặn và thủy triều ở quy mô khu vực và toàn cầu.
Tăng cường các biện pháp quản lý địa phương và khu vực
Các kiến thức về trữ lượng carbon, tiềm năng hấp thụ và phát thải từ các hệ sinh thái ven biển bị suy thoái hoặc chuyển đổi là bài toán đặt ra đối với các địa phương và khu vực, đòi hỏi phải có các biện pháp quản lý khoa học và khách nhiệm hơn.
Xác định và giảm thiểu các nguyên nhân gây suy thoái và phá hủy các hệ thống ven biển có hàm lượng carbon cao.
Vườn quốc gia Xuân Thủy (Nam Định) sở hữu hệ thống rừng ngập mặn rộng hàng ngàn héc-ta. Ảnh: Tùng Đinh.
Trong đó tập trung vào chuyển đổi hoặc mất đi hệ sinh thái ven biển do phát triển đô thị, nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản; xây dựng các đặc điểm nhân tạo làm suy yếu lũ thủy triều tự nhiên và các quá trình khác dẫn đến suy thoái vùng đất ngập nước, mất khả năng cô lập carbon và giải phóng carbon được lưu trữ (ví dụ đường, đê, mỏ hàn, phát triển bến cảng...);
Những thay đổi về lưu vực sông dẫn đến thay đổi dòng nước và trầm tích chảy vào. Ví dụ, việc phá rừng trên cạn có thể làm tăng tải lượng trầm tích bao phủ các vùng cỏ biển dễ bị tổn thương ở hạ lưu. Ngược lại, cơ sở hạ tầng chuyển hướng trầm tích từ đầm lầy ven biển và rừng ngập mặn có thể làm giảm khả năng bồi tụ trầm tích giàu carbon khi mực nước biển dâng cao;
Các chất ô nhiễm và chất dinh dưỡng chảy tràn từ đất liền dẫn đến suy thoái hệ thống cỏ biển do việc làm giàu nitơ ở vùng đất ngập nước làm giảm khả năng hấp thụ carbon dưới lòng đất, khả năng của đầm lầy để theo kịp mực nước biển và tăng cường giải phóng oxit nitơ, một loại khí nhà kính rất mạnh;
Sản xuất gỗ và củi đốt không bền vững/khai thác quá mức hay phá hủy thảm cỏ biển do nạo vét, lưới kéo, thuyền di chuyển và các hoạt động khác cần phải có biện pháp quản lý chặt chẽ từ những địa phương ven biển.
Tổ chức Bảo tồn Quốc tế, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), Ủy ban Hải dương học Liên Chính phủ cùng 22 nhà khoa học từ khắp nơi trên thế giới đã thành lập Nhóm Công tác Quốc tế về Carbon “Xanh”. Nguồn tài trợ cho nhóm được cung cấp bởi Quỹ Waterloo, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia Hoa Kỳ (NASA) và Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP).
