Vang mãi điệu then, tiếng tính giữa đại ngàn

Hát then từ lâu đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu, là linh hồn trong đời sống văn hóa của đồng bào Tày, Nùng ở Bắc Kạn. Điệu then và tiếng đàn tính chính là nét văn hóa độc đáo khi xuân về, là sức  mạnh gắn kết cộng đồng mỗi khi vang lên.

Tại tỉnh Bắc Kạn, để bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại Thực hành Then, nhiều câu lạc bộ hát then, đàn tính đã được thành lập. --

Những câu lạc bộ này không chỉ là địa chỉ sinh hoạt văn hóa mà thông qua đó người dân và nhất là thế hệ trẻ biết trân trọng, lưu giữ giá trị văn hóa độc đáo của cha ông.

Câu lạc bộ hát then, đàn tính Sắc Chàm là một trong những câu lạc bộ có quy mô lớn và hoạt động bài bản nhất. Câu lạc bộ không chỉ là sân chơi, nơi giao lưu của những người đam mê và có tình yêu với văn hóa truyền thống của dân tộc mà còn tổ chức thành công nhiều chương trình, sự kiện cấp huyện, cấp tỉnh. Thông qua hoạt động biểu diễn phục vụ khách du lịch, câu lạc bộ có nguồn thu vừa để duy trì hoạt động, vừa góp phần lan tỏa loại hình văn hóa đặc sắc này trong đời sống.

Phỏng vấn: Chị MÃ THỊ DẠY,  Câu lạc bộ hát then đàn tính Sắc Tràm

Cứ mỗi độ xuân về, đồng bào dân tộc Tày, Nùng thường quây quần bên nhau, tổ chức giao lưu văn nghệ, thể thao. Trong đó, không thể thiếu cây đàn tính và những làn điệu hát then. Trong khi điệu then là những giai điệu mênh mang chất chứa nỗi lòng thì tiếng tính là linh hồn của bản hợp ca rất đặc trưng cất lên vang vọng giữa bản làng. Điệu then, tiếng tính cũng từ đó mà trường tồn cùng đời sống dân bản.

(Trích: Đường về quê chúng em xa vời, vượt mười non chín sông người ơi, có đào nở rộ, có mận chín đấy ánh mật ong thơm ngọt ngào).

Mùa xuân đến, điệu then vang lên để ca ngợi tình yêu quê hương đất nước đẹp tươi, là nỗi lòng của những đôi lứa yêu nhau. Điệu then, tiếng tính ngày xuân cũng là lời động viên, khích lệ nhau năm mới thi đua xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn. Những bài then cũng là để cầu chúc cho nhau năm mới an khang thịnh vượng, mùa màng tốt tươi, gửi trao tâm tình, cầu chúc cho nhau những điều tốt lành. Ngày nay, bên cạnh những bài then cổ, nhiều bài hát được đặt lời mới, nhờ đó, những câu then cũng dễ dàng đến với người nghe hơn.

 (Trích: Người phương xa đến nơi này, cùng nhau xây dựng đời sống, đường đi chỉ có một ngày rồi lại xa nàng à. Cùng nhau ta cày cuốc ruộng nương. Thóc đầy bồ ta cùng nhau hướng về tương lai người ới).

Sở dĩ điệu then, tiếng luôn tồn tại và có sức sống mãnh liệt trong đời sống người Tày, Nùng ở Bắc Kạn là bởi người dân không chỉ phát huy nghệ thuật này trên sân khấu mà còn là một phần không thể thiếu trong ngày lễ tết, tổ chức cầu an, cầu may, chúc thọ. Để lưu giữ, truyền thụ và phát huy giá trị văn hóa đặc sức của điệu then, tiếng tính, gần đây tỉnh Bắc Kạn cũng đã tổ chức mời các nghệ nhân hướng dẫn, truyền dạy loại hình nghệ thuật này cho thế hệ trẻ. Đồng thời, tỉnh còn gắn hát Then - đàn Tính với làm du lịch, vừa góp phần nâng cao đời sống tinh thần, giúp đồng bào có công ăn việc làm cải thiện cuộc sống, vừa tăng thêm phần hấp dẫn cũng như quảng bá loại hình nghệ thuật này đến với nhiều người hơn.

Phỏng vấn: Anh NÔNG VĂN LỄ, Thành phố Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn

Một mùa xuân nữa lại về, trên rẻo cao nơi đại ngàn Việt Bắc lời then, điệu tính vẫn tiếp tục ngân vang. Đó cũng là minh chứng sống động về sức sống trường tồn của một loại hình nghệ thuật độc đáo, là di sản phi văn hóa phi vật thể của nhân loại.